Summary
Samenvatting Rooms-katholieke godsdienst
- Course
- Institution
Deze samenvatting bevat notities uit de les, powerpoints, cursus en leerpaden.
[Show more]
Seller
Follow
LagerOnderwijsStudies
Reviews received
Content preview
samenvattingdidactiek godsdienst
3. het belang van rituelen
inleiding
een ritueel is…
- handeling die bij speciale gebeurtenissen in het leven verricht worden
- belangrijk onderdeel van het opvoeden tot religieuze gevoeligheid
- herhalend karakter → biedt mensen een gevoel van veiligheid
- herkenbaarheid van handelingen wordt vergroot
- zijn belangrijk ik de omgang met zichzelf, de anderen en God
- zorgt voor overgang, gevoelens, identiteit, thuisgevoel en ontmoeting
- oude rituelen: bij grote overgangen (huwelijk, overlijden)
- bestaat uit 3 fasen: begin - midden - slot
3 fasen van een ritueel
begin: Tijdens de aanvang bereid je jezelf voor op het doen van het ritueel. Je zorgt ervoor
dat je niet gestoord wordt, dat je hoofd leeg is en dat je rust en ruimte neemt om je
ritueel uit te voeren.
middenstuk: Herinner jezelf aan je doel. Waarom doe je dit ritueel, wat moet het je
brengen? In het middenstuk voer je ook alle handelingen uit die bij je ritueel horen. Je
doet deze met zorg en aandacht, en je staat stil bij je gevoelens tijdens het ritueel.
afsluiting: Sluit duidelijk af. Beëindig je ritueel door te voelen of het je gebracht heeft wat
je wilde. Geniet van de rust die je ritueel je gebracht heeft. Spreek met jezelf af wanneer je
je ritueel weer zal uitvoeren.
3 bestanddelen van een ritueel
- symbolen: gewoon voorwerp krijgt een bijzondere betekenis. Het symbool is
meerzinnig, heeft een brugfunctie (verwijst naar diepere werkelijkheid). In de
zichtbare werkelijkheid ontstaat een goddelijke werkelijkheid. Alle dingen kunnen
op elk moment symbolisch worden.
- symboolhandelingen: de handeling heeft een symbolische betekenis (bv.
bloemen op een graf leggen)
- symbooltaal: woorden die gebruikt worden als symbolische expressie. Ze zijn
meerduidig, je kunt erbij stilstaan, is grensverleggend (bv. vader, moeder, licht)
1
, rituelen en riten geven kleur aan het dagelijks leven
riten = handelingen die betekenis buiten zichzelf krijgen, als ze zich onderscheiden van
een gewone handeling. Geen enkele samenleving kan zonder ritten → creëren
verbondenheid + zijn een beeld van de waarden die belangrijk zijn in de samenleving
structuur in het leven gaat gepaard met een ritueel: tanden poetsen, verhaaltje voorlezen
Door middel van rituelen kunnen we deze dagelijkse handelingen omvormen tot handelingen die
ons positief beïnvloeden, kracht geven en helpen dingen achter ons te laten. Soms voelen we ons
alsof we geleefd worden door de wereld om ons heen. Rituelen kunnen je hierbij helpen. Ze maken
ons ervan bewust dat elke dag speciaal is. Rituelen geven je dagen structuur. Ze herinneren ons
eraan ons leven zelf vorm te geven in plaats van geleefd te worden.
functies van rituelen
1. rituelen vragen om herhaling
halen hun kracht als ze vaak herhaald worden (bv herdenkingsvieringen)
2. de ontlastende functie van rituelen
- helpen de mensen op een nieuwe manier met zichzelf, de anderen en God om te gaan
- veel mensen hierdoor gelukkig om op bepaalde gebeurtenissen te kunnen terugvallen op
de overgeleverde rituelen ( → gebeurtenis herdenken, verdriet een plaats geven)
- overgeleverde rituelen ontlasten de mensen en bieden hulp
3. gemeenschapsdimensie
sociale functie → versterken verbondenheid tss alle betrokkenen (gemeenschapsgevoel bij
geboorte, overlijden, huwelijk)
4. morele dimensie
rituelen handelingen ≠ vrijblijvend: nadien moet je je ook inzetten voor het ritueel
5. verspringing van het perspectief
- in rituelen gebruiken we symbolen zodat het perspectief verspringt
- bv. kaarslicht → het is meer dan een kaars branden, het is denken aan iemand die in nood
is en bidden dat hij geloof zou bewaren in God
2
,rituelen hebben te maken met
overgang
Rituelen doen de ene deur dicht en openen een andere. Dit is typisch het geval bij
overgangsrituelen: geboorte en dood, werk en vrije tijd, dag en nacht. Wanneer we de dag niet
goed afsluiten is de kans groot dat we niet goed slapen. Wanneer je je werk niet goed afgesloten
hebt, lukt het je niet goed om er thuis voor je partner en je kinderen te zijn, en hierdoor kunnen
conflicten ontstaan. Rituelen stellen ons in staat om niet in het verleden of in de toekomst, maar in
het hier en nu te zijn. We moeten de deur naar het verleden dicht doen om in het nu te kunnen zijn.
gevoelens
Rituelen brengen ons van ons hoofd naar ons hart. Wanneer je bezig bent met een ritueel is er veel
meer ruimte voor gevoelens en minder ruimte voor denken. Omdat je tijdens een ritueel vooral
doet, en een bepaalde volgorde volgt, is een ritueel rustgevend, en zorgt het ervoor dat je niet hoeft
te analyseren, piekeren of redeneren.
identiteit
Rituelen creëren identiteit. Wanneer je je dag begint met je persoonlijke rituelen, voel je dat jij
controle hebt over je leven. Je hebt de capaciteit en zin om je leven je eigen signatuur te geven.
Maar een ritueel kan ook een gezin, of een groep mensen een gezamenlijke identiteit geven. De
vorm waarin we samenleven, wordt meer dan alleen iets oppervlakkigs. Door middel van rituelen
kunnen we uiten dat we onze manier van samenleven serieus nemen en waarderen.
thuisgevoel
Rituelen geven een thuisgevoel. Ze geven en versterken het gevoel thuis te zijn. Door dezelfde
handelingen uit te voeren die je thuis ook regelmatig doet, krijg je een gevoel van herkenning. Ben
je op een onbekende plek, in een groep onbekende mensen of op reis, dan kunnen rituelen je
helpen om snel je plek te vinden en je thuis te voelen.
ontmoeting
Rituelen zijn manier om jezelf te ontmoeten. Door iets te doen wat niet door anderen
ingegeven wordt en wat je alleen voor jezelf doet, kom je in contact met jezelf, met je
innerlijke kern. In het ritueel loop je even niet weg voor jezelf, je maakt even een pas op
de plaats. Je luistert naar je innerlijke stem.
sfeerbeheer
eén van de rollen als leerkracht is ‘sfeerbeheer’. Het gevoel van herkenning, structuur,
voorspelbaarheid en verrassing versterkt de band met je ‘klas’. Het is dus belangrijk na te
denken over de inrichting, materiaalkeuze, klasschikking, planten… Sfeer kan je ook
scheppen met muziek, je stem of net door een verplaatsing te maken naar buiten.
→ een verbindend en stimulerend klasklimaat is een belangrijk doel.
rituelen die helpen bij sfeer
kleine rituelen: (vb. kaars aansteken, klankschaal, liedje zingen, rituelendoos, mandala
inkleuren.) integreren om rustig en stil te worden bij het onthaalmoment
hoekje inrichten: dat de aandacht trekt, waar men rustig kan kijken naar concrete
materialen, boekjes, foto’s over het thema en zelf iets kan toevoegen
3
, 3 groepen van rituelen
crisisrituelen → situaties die oncontroleerbaar zijn waarin een mens machteloos is,
rituelen helpen om deze gebeurtenissen te verwerken (bv. samenkomen, kaars
aansteken)
cyclische rituelen → hebben te maken met de seizoenen en rituelen die gericht zijn op
herdenking
- h: begin / einde seizoenen, kerkelijke feestdagen
- beide: Kerstmis, Pasen en Pinksteren
overgangsrituelen → rituelen die te maken hebben met de overgang van de ene
levensfase naar de andere (geboorte, begin schoolperiode, huwelijk)
andere soorten rituelen
reinigingsrituelen
→ open staan voor het nieuwe (slechte energie opruimen om verder te gaan)
verbindingsrituelen
→ betrokkenheid vergroten, waardoor mensen meer voor elkaar over hebben en zich meer
inspannen om iets te laten lukken
herdenkingsrituelen
→ iemand of iets herdenken & kijken naar het verleden en jezelf hierbij de kans geven om
emoties te herbeleven (bv: allerheiligen en kerstmis)
bezinningsrituelen
→ tijd nemen voor jezelf (hoeft niet religieus te zijn) bv: elke maand naar sauna
opladingsritueel
→ helpt je bij het aanvullen van energie en inspiratie (hoeft ook niet religieus te zijn) bv:
bier gaan drinken in ‘t park, carnaval
sacramenten
= rituelen binnen RKG: helpen mensen om de overgang te maken van de ene fase in hun
leven naar de andere fase
doopsel, vormsel (kind wordt volwassene), eucharistie, biecht, ziekenzalving,
priesterwijding, huwelijk
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller LagerOnderwijsStudies. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.74. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
73314 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now