Summary
Samenvatting h11 sprekend verleden
- Course
- Level
Mijn samenvatting van hoofdstuk 11 van het boek sprekend verleden bij het vak geschiedenis.
[Show more]
Seller
Follow
merelbootsgezel
Content preview
H11 Van Republiek tot rechtsstaat11.1 De Opstand in de Nederlanden
In 1568 begon in de Nederlanden de Opstand tegen Spanje, vaak ook de Tachtigjarige
Oorlog genoemd. De Nederlanden maakten toen deel uit van een groot Spaans rijk, dat
werd bestuurd door FIlips II die zijn vader Karel V in 1555 was opgevolgd als heer der
Nederlanden.
Oorzaken van de Opstand
Omstandigheden die bijdroegen tot het ontstaan van de Opstand, waren:
● Het streven van Karel V en Filips II naar centralisatie
Aangezien Karel V en Filips ook koning van Spanje waren (en Karel V ook keizer van
het Duitse rijk) stelden zij in de Nederlanden een landvoogd(es) aan als
plaatsvervanger. Daarnaast kwamen er drie centrale Raden, bestaande uit hoge
edelen en juristen. Samen met de landvoogd(es) vormden de drie Raden samen in
Brussel een centrale regering voor alle gewesten. Deze machtsvergroting botste met
de opkomst van de burgerij in de steeds zelfstandiger wordende steden. De burgerij
wilde vrijheidsrechten en politieke rechten behouden.
● De splitsing van de christelijke Kerk door de Hervorming
De Hervorming leidde tot een godsdienstige splitsing tussen de katholieke Kerk en
een aantal protestantse Kerken. Karel V en Filips II wilden de godsdienstige eenheid
in hun rijk (katholiek). Daarom vervolgden zij de protestanten met steeds strengere
plakkaten (regeringsvoorschriften). De plakkaten moesten worden uitgevoerd door
plaatselijke bestuurders. In de Nederlanden viel dit verkeerd omdat zij verdraagzaam
waren tegen andere godsdiensten.
De aanleiding tot de Opstand
Smeekschrift en Beeldenstorm
In april 1566 bood een groep lagere edelen aan landvoogdes Margaretha van Parma een
Smeekschrift aan met het verzoek de plakkaten af te schaffen. Ze beloofde de plakkaten
minder streng te zullen uitvoeren en ze stuurde het Smeekschrift door naar FIlips. Doordat
Margaretha minder hard optrad, durfden calvinisten zich openlijk te uiten, zoals door het
houden van hagenpreken (godsdienstige bijeenkomsten op het platteland). In augustus
1566 kwamen groepjes calvinisten openlijk in verzet tegen de katholieke Kerk door de
Beeldenstorm. Onder aanvoering van calvinisten werden veel kerken ‘gezuiverd’ door het
verwoesten van katholieke zaken. Margaretha van Parma deed enkele concessies aan de
calvinisten en wist zo de orde te herstellen.
De komst van Alva
Als reactie op de Beeldenstorm stuurde Filips II in 1567 de hertog Alva met een leger naar
de Nederlanden. Margaretha nam ontslag en Alva werd landvoogd. Alva stelde een centrale
rechtbank in om degenen die iets te maken hadden met de Beeldenstorm te bestraffen: de
Raad van Beroerten. Duizenden inwoners vluchtten, onder wie de hoge edelman Willem
van Oranje en zijn twee broers.
De Opstand begint
, In 1568 vielen Willem van Oranje en zijn broers met door hen betaalde huurlegers vanuit het
Duitse rijk de Nederlanden binnen. Het plan was dat de bevolking tegen Alva in opstand zou
komen, maar het plan mislukte. Vanuit het westen vielen de Watergeuzen aan. ZIj hadden
eerder dat jaar toestemming gekregen van Willem van Oranje om een guerrilla te voeren in
Nederland en op zee. De Watergeuzen waren calvinisten die voor Alva waren gevlucht.
De Nederlanden vallen uiteen
Na de verovering van Den Briel door de Watergeuzen (1 april 1972) slaagden calvinisten
zich erin de macht te krijgen in veel Hollandse en Zeeuwse steden. Zij stonden onder leiding
van Willem van Oranje. Spaanse pogingen om Holland en Zeeland te heroveren mislukten.
De Pacificatie van Gent
De overige gewesten kregen steeds meer overlast van Spaanse troepen die, als ze niet op
tijd betaald werden, gingen plunderen. Daarom sloten die gewesten vrede met Holland en
Zeeland met de Pacificatie van Gent (november 1576). Het gezamenlijke doel was de
Spaanse troepen te verdrijven. De Pacificatie mislukte. De voornaamste oorzaak was de
godsdienstige verdeeldheid.
Religievrede
Een poging van Willem van Oranje om de radicale katholieke en radicale protestanten te
verzoenen mislukte. ZIjn voorstel in juli 1578 tot religievrede werd afgewezen. In veel
gewesten kregen minderheden de macht in handen: hoge katholieke adel in het zuiden,
calvinistische burgers in het noorden. Er was geen vrijheid van godsdienst in de gewesten.
De Unies
Drie zuidelijke gewesten sloten begin 1579 een bondgenootschap, de Unie van Atrecht.
Hiermee onderwierpen ze zich aan de macht van koning Filips II en erkenden ze de nieuwe
Spaanse landvoogd Parma. Vlak daarna sloten de noordelijke gewesten samen met enkele
zuidelijke steden de Unie van Utrecht. Deze unie waren tegen de troepen van Parma. De
gewesten die zich bij geen van beide Unies aansloten, werden onderworpen door Parma.
Plakkaat van Verlatinge
Intussen haalde Parma Filips II over om Willem van Oranje wegens hoogverraad in de ban
te doen. Oranje was vogelvrij: wie hem doodde, kreeg van de koning een beloning. In juli
1581 brak de Unie van Utrecht officieel met Filips II door het Plakkaat van Verlatinge.
Daarin verklaarden de gewesten dat zij het recht hadden van vorst te veranderen. Door het
Plakkaat kwam er een definitieve scheiding tussen de opstandige gewesten en de gewesten
die Filips als vorst bleven erkennen.
Het ontstaan van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden 1588
De gewesten die zich hadden afgescheiden, zochten samen met Willem van Oranje zonder
succes naar een andere vorst. Enkele jaren nadat Willem van Oranje was vermoord door de
katholiek Baltasar Gerards (1584), besloten de opstandige gewesten zonder vorst verder te
gaan. De Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden (1588).
Aan de opstand komt een einde
De Spaanse landvoogd Parma boekte in zijn strijd tegen opstandige steden en gewesten
grote successen, waaronder de verovering van Antwerpen in 1585. Toch slaagde het leger
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller merelbootsgezel. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.89. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
78075 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now