Geschiedeniswerkplaats 3e ed havo 5 FLEX Opdrachtenboek historisch overzicht TV7-10
Geschiedenis samenvatting over de verlichting, slavernij en de democratische en industriële revolutie. H7 + H 8.1, 8.2 en 8.3 uit Geschiedeniswerkplaats van havo 4.
7.1 De verlichting
Kenmerkend aspect:
Rationeel optimisme en ‘verlicht denken’ dat werd toegepast op alle terreinen van de
samenleving: godsdienst, politiek, economie en sociale verhouding.
Mensen wouden boeken maken waar ze kennis in wilde verzamelen, ze noemde dit een
encyclopedie.
In de 18e eeuw zeiden mensen dat kennis en verstand de mensheid van de duisternis aan
het licht kon helpen komen. Rationalisme en kennis zou de wereld helpen. Rationalisme is
het gebruiken van het verstand. Zo kwam er een nieuwe revolutie die de verlichting
genoemd werd.
→ beweging van mensen die het gebruik van het verstand willen bevorderen.
In de hele westerse wereld (West-Europa) werd de verlichting populair bij ontwikkelde
mensen zoals rijke dames die filosofen uitnodigen om te discussiëren.
Overal ontstonden verlichte leesclubs of andere verenigingen waar mensen ideeen
uitwisselde. Er waren veel genootschappen.
Je had twee soorten verlichte denkers
- atheïst: gelooft niet in god
- Deïst: nam aan dat god de wereld gemaakt had, maar zich er niet meer
mee bemoeide. → Voltaire:
1. Ecrasez l’infame: verpletter het schandelijke!
2. Deïsme: God = horlogemaker. God heeft wereld gemaakt, maar grijpt niet meer in.
Alles verloopt volgens natuurwetten
De Frans-Zwitserse schrijver Jean Jacques Rousseau schreef dat alle mensen van
nature gelijk zijn. ↴
1. Volkssoevereiniteit: c moeten algemene wil uitvoeren, van volksvergadering.
2. Natuurtoestand: edele wilde. Door ontstaan eigendom verdwenen vrijheid en
gelijkheid.
Filosofen ontwikkelde nieuwe politieke ideeën.
De Engelse filosoof John Locke zei:
1. Koningen en regeringen hebben hun macht ontvangen van de burgers, niet van God.
2. Overheid moet mensenrechten van burgers beschermen
3. Overheid staat niet boven de wet
→ Hij was voor rechtsstaat waarin rechten en plichten van burgers én overheid
staan vastgelegd in wetten
4. Regering of vorst mag vervangen worden, wanneer deze niet meer instemming
ontvangt van het volk
, De edelman Montesquieu vond dat er niet één iemand of groep de macht heeft zodat er
minder corruptie (omkoping), machtsmisbruik en onderdrukking kwam. Hij kwam met een
driemachtenleer, Trias Politica.
- Wetgevende macht: parlement, wetten vaststellen
- Uitvoerende macht: regering, wetten uitvoeren
- Rechterlijke macht: onafhankelijke rechters, naleving wetten controleren
Volgens Adam Smith streven mensen van nature hun eigen voordeel na. En hij vindt dat de
overheid moet zich zo min mogelijk bemoeien met handel en nijverheid
Ook de filosoof Immanuel kant was voor de vrijheid. Hij zei: Durf te denken!
7.2 Het ancien régime
Kenmerkend aspect:
Voortbestaan van het ancien régime met pogingen om het vorstelijk bestuur op eigentijdse
verlichte wijze vorm te geven (verlicht absolutisme).
● Standenmaatschappij
- adel en geestelijken veel privileges
- de rest, ook burgers, hadden geen inspraak
- Feodale rechten
Absolute vorst stond boven de wet
Censuur: verbod op boeken
→overheid en kerk hield publicaties in de gaten
Het ancien régime is het bestuur vóór een democratische revolutie.
De bourgeoisie: rijke burgerij → door handel en nijverheid
Verlicht absolutisme: ‘alles voor het volk, niets door het volk
→ Deze absolute vorsten probeerden verlichte hervormingen door te voeren.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller juul9. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.81. You're not tied to anything after your purchase.
