SV GK les 4.3 "Dokter, ik verlies wat druppeltjes urine"
Leerdoelen:
benoemen wat de verschillende vormen van urine-incontinentie zijn, en welke klachten een
zorgvrager hiervan kan ervaren;
benoemen wat de oorzaken, symptomen en behandeling zijn van de urineweginfectie;
benoemen wat de oorzaken, symptomen en behandeling van prostaatklachten zijn.
Literatuur:
Zaagman-van Buuren, M.J. & Cobussen-Boekhorst, J. (2009) Urine-incontinentie. In Zakboek
ziektebeelden nefrologie/urologie. Houten: Bohn Stafeu van oghum. doi: 10.1007/978-90-
313-7326-0_68. [via mijnBS ]
Zelman, M., Tompary, E., Raymond, J., Holdaway, P. & Mulvihill M. . (2017) Aandoeningen
van het urinewegstelsel (paragraaf 10.3.2 en 10.4.1). In Pathologie. Amsterdam: Pearson
Benelux. [boekenlijst]
Zelman, M., Tompary, E., Raymond, J., Holdaway, P. & Mulvihill M. . (2017) Aandoeningen
van het voortplantingsstelsel (paragraaf 11.7.1, 11.7.2 en 11.8) In Pathologie. Amsterdam:
Pearson Benelux. [boekenlijst]
Hoofdstuk 6 urine-incontinentie
Defnitie
Urine-incontinentie houdt in het onvrijwillig verliezen van urine. Er zijn verschillende vormen:
Stressincontinentie (inspanningsincontinentie). Dit is de meest voorkomende vorm van
urine-incontinentie, die eigenlijk alleen bij vrouwen wordt gezien. Bij alle situaties waarbij
de druk in de buikholte toeneemt, zoals bij hoesten, niezen, persen, lachen, tillen, wordt
urine verloren zonder dat daarbij aandrang wordt gevoeld. De weerstand van de
blaaskringspier/bekkenbodemspieren blijkt tekort te schieten. Van stressincontinentie heeft
men vooral overdag last.
Urge-incontinentie (aandrangincontinentie). Bij deze vorm van incontinentie ontstaat een
hevige aandrang tot plassen, waaraan vrijwel direct moet worden toegegeven, omdat men
anders niet in staat is de urine op te houden. De samentrekkingen komen te vroeg, al bij
geringe vulling van de blaas. Men spreekt ook wel van een overactieve blaas.
Overloopincontinentie (druppelincontinentie). Dit ontstaat als de blaas overvuld (en
overrekt) raakt, zodat de druk in de blaas groter wordt dan de afsluitende kracht van de
blaaskringspier. Men voelt vaak wel aandrang, maar bewust plassen is niet mogelijk.
Druppelsgewijs wordt dan urine verloren.
Refexincontinentie. Na normale vulling van de blaas wordt uitgeplast, men heeft hier geen
controle op. De situatie is te vergelijken met die bij een baby.
Volledige incontinentie. Continu druppelsgewijs verliezen van urine. Er is geen
aandranggevoel, de controle over het mictieproces is volledig verloren.
Functionele incontinentie. Het mictieproces op zich is niet verstoord, de gang naar het toilet
is alleen niet op tijd te realiseren. Urine-incontinentie is een symptoom, geen ziekte. Voor
een goede behandeling is het nodig de oorzaak te vinden.
Oorzaak
Bij elke vorm van incontinentie zijn andere oorzaken aan te wijzen:
Stressincontinentie. Hierbij is een verslapping van de spieren en banden die de urineblaas
op zijn plaats houden en die betrokken zijn bij het mictieproces, de reden. Dit kan ontstaan
als een gevolg van:
o een tekort aan oestrogene hormonen, zoals zich dat in de menopauze kan
voordoen;
o een doorstane bevalling, waardoor spieren en banden zijn opgerekt;
o een verzakking van de achterste blaaswand (cystokèle) (vaak gecombineerd met
een baarmoederverzakking); in dat geval is sprake van verstoring van de normale
anatomie rondom de blaasuitgang (de blaasdriehoek) waardoor de afsluitfunctie is
verstoord;
o het langdurig bestaan van buikdrukverhogende factoren, zoals obesitas, hoesten,
zwaar werk verrichten (tillen), ouder worden, waardoor verslapping van banden en
spieren optreedt.
Urge-incontinentie. Hierbij bestaat een prikkeling/irritatie van de blaasspier. Oorzaken
daarvan kunnen zijn:
o blaasontstekingen/ontstoken urinebuis;
o blaasstenen;
o laastumoren/-poliepen;
o na radiotherapie van de blaas;
, o langdurig ophouden van de urine.
o Meestal is voor een overactieve blaas geen duidelijke oorzaak aan te wijzen. Men
vermoedt dat in dat geval ergens in het centrale of perifere zenuwstelsel iets fout
gaat bij het regelen van het aansturen van het mictieproces.
Overloopincontinentie. Dit is een gevolg van het overvol (en overrekt) zijn van de blaas. Bij
geringe drukverhoging kan de blaas dan ‘overlopen’. Oorzaak is een verzwakte blaasspier
of obstructie, zoals die aanwezig kan zijn bij:
o neurologische ziekten (multipele sclerose, dwarslaesie, cva en dergelijke);
o prostaatproblemen (de meest voorkomende oorzaak van urine-incontinentie bij
mannen), poliepen, tumoren en dergelijke, die de urineafvoer in de weg zitten;
o het langdurig ophouden van urine;
o operatieve ingrepen in het buik-/bekkengebied.
Refexincontinentie. Dit ontstaat als de refexen tussen blaas en ruggenmerg onbeschadigd
zijn, maar het samenspel met de hersenen is verstoord. Dit kan een gevolg zijn van:
o neurologische aandoeningen (hernia, dwarslaesie, multipele sclerose, enzovoort).
Volledige incontinentie. Dit wordt gezien:
o bij neurologische aandoeningen (multipele sclerose, coma, aangeboren
afwijkingen);
o bij fstels na bestraling/operaties/bevallingen, waarbij de urine vaginaal afoopt;
o na blaas-/prostaatoperaties, waarbij blaasregulerende zenuwen zijn beschadigd.
Functionele incontinentie. Dit kan het gevolg zijn van:
o immobiliteit/instabiliteit door welke reden dan ook;
o het gebruik van medicijnen die de alertheid verminderen;
o de productie van in verhouding grote hoeveelheden urine (diabetes mellitus,
gebruik van diuretica);
o cognitieve stoornissen (dementie).
Verschijnselen
Behalve het ongewild lozen van urine wordt soms een pijnlijk gevoel in de onderbuik aangegeven
(bijvoorbeeld bij de overloopblaas). De persoon draagt vaak een urinegeur bij zich bij een slechte
persoonlijke hygiëne of als er geen incontinentiemateriaal wordt gedragen. Met de huidige
materialen wordt, mits goed gebruikt, de urine (en de geur) goed geabsorbeerd.
Diagnostiek
De diagnose wordt gesteld op grond van:
Het klinisch beeld.
Urineonderzoek.
Een mictiedagboek (zie verpleegkundig gedeelte).
Urodynamisch onderzoek, waarbij de functie van de blaas en de sluitspier van de blaas
wordt onderzocht.
Cystoscopie (endoscopisch onderzoek van de blaas).
Tevens moet diagnostiek gericht op veroorzakende aandoeningen worden uitgevoerd.
Behandeling
Algemeen:
Bij iedere vorm van urine-incontinentie zal opvangmateriaal een wezenlijk onderdeel zijn
van de behandeling.
Problemen in de persoonlijke verzorging en psychosociale sfeer moeten aandacht krijgen.
De behandeling is verder gericht op de oorzaken van de incontinentie.
Stressincontinentie
Fysiotherapie, oefeningen die de bekkenbodemspieren verstevigen. Eventueel
elektrostimulatie of biofeedback (door voortdurende feedback proberen de orgaanfunctie
onder controle te krijgen). Vaak helpt dit voldoende.
Bevorderende factoren (zwaar tillen, obesitas) reguleren.
Zo nodig, bij onvoldoende resultaat:
o Medicatie (oestrogenen) (zie medicatietabel).
o Pessarium: een vrouwenring
o Colposuspensie: operatieve ingreep waarbij de overgang van blaas naar urinebuis
omhoog wordt getrokken. Daardoor wordt de positie van de blaas en de overgang
van de blaas naar de urinebuis hersteld. Dit is nodig voor de sluitfunctie.
o Voorwandplastiek (bij cystokèle): het uitgezakte blaasdeel wordt omhooggeduwd
en vastgezet. De helling van de blaasdriehoek is dan genormaliseerd, waardoor de
afsluitfunctie van de blaaskringspier is hersteld.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller verpleegkundestudentjessaxion. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.88. You're not tied to anything after your purchase.
