1 Gotische stijl
1. Ontstaan Gotiek
- Macht in Eu verlegt zich → 987-1328: Carpetingers in Ile de France
- Belangrijkste koningen: Hugo Capet, Lodewijk IX, Filips IV de Schone
- Einde: 3 zonen geen mannelijke erfgenaam
Gotische bouwstijl:
- Ile de France = machtsbasis v deze koningen
- 1e gotische kerken duidelijke relatie Franse koningskuis
- Kloosters, burchten, kastelen
- Ook niet religieuze gebouwen (eco macht uitstralen), nieuw steden ontstaan: stadshuis, hallen met
toren als symbool v macht
- Nieuwe grote macht: burgerij (rijk dr eco-activiteiten: ambacht/handel) → steden nieuwe
bouwprogramma’s: gemeentehuizen, marktplaatsen, hallen, burgerhuizen
- Concurrentie ts steden (hoge gebouwen)
Belang en impact kerk
- ME: Standenmaats: geestelijk, adel, boeren → geboorte bepalend
- 90% bevolking boer arm (analfabetisme) → weinig tijd, ruimte vr andere dingen dan overleven,
opdragingen ni nakijken
- Soc/eco → bepaalt ader, kerk rest → viel buiten maats = fel bestraft
- Adel + kerk macht over alle aspecten v dag (preekstoel)
- Belang hiernamaals (belangrijker dan leven) + angst
- Steden burgerij → intellectueel centrum + universiteit (godgeleerdheid, rechten, geneeskunde)
(lostrekken v kloosters)
2. Algemene bouwprincipes in G
• Gezocht nieuwe tech → hoger + lichter bouwen + meer licht
• Roma = ruimtelijk verdeeld in overzichtelijke traveeën → G gelijkmatig in elkaar vloeiende
ruimte-eenheid
• Zware gesloten Roma bouwmassa’s → G opengewerkte constructie, last en steun elkaar
harmonisch vervloeien
• G kathedraal zuiverste uitdrukking v G bouwideaal
• In Kathedraal: gericht nr god ruimtelijke uitgedrukt → dr verticale omhooggaande beweging
• Steeds hogere kathedralen/wereldlijke gebouwen met hoge torens: iconisch ME uitzicht
• Materialen efficiënt gebruikt (gn remmingen)
→ Kenm: Spitsbogen, steunberen, luchtbogen
Grondplan – als geheel ontworpen
→ eenvormiger, harmonieus en open (blokken minder
duidelijk)
- ni mr uit losse, vierkante eenheden samengesteld → als geheel ontworpen 5) middenbeuk, schip
- Meestal 4 zijbeuken, koor w vergroot en kooromgang verdubbeld met krans 6) zijbeuken
v kapellen 7) kapellen (lob / vierkante vorm)
- Kruisribgewelf: dunner/lichter, waaiergewelf (ribben steeds fijner) 8) transept / dwarsbeuk
→ verticale en zijdelingse druk verminderen 9) koor
- Druk opgevangen dr pijlers in vorm v zuilen + zuilenbundels: verticalisme 10) koorgang met kapellen
- Kapitelen minder belangrijk (Maclou)
, Meer ribben = meer druk verdeeld = minder zwaar onderkant = steviger
Binnenste stenen punt = toot
3 = steunberen (interieur of exterieur), muur naast gebouw ,
verbonden met gebouw, lang bogen druk afgebouwd
❶ Spitsboog: gewelf overspannen over rechthoekig en/of
onregelmatig grondplan
❷ Luchtbogen: ondersteunen zwaarste belaste punten
❸ Steunberen: opvangen zijdelingse druk, loodrecht op
muurrichting ❶ ❷
① Kruisgewelf ❸
➢ 2 gelijke en even hoge tongewelven, die elkaar ①
rechthoekig snijden
➢ Toegepast als overspanning v vierkante traveeën
② Kruisribgewelf
➢ 2 elkaar haaks doorsnijdende tongewelven
➢ Ondersteuning dr ribgewelf
➢ 1e gebruik begin v gotiek
➢ Opvang gewicht v gewelf nr beneden afgeleid
• G bouwtench → gericht op constructiemethode wrbij vers druklasten afgeleid w nr bepaalde punten
• Vernuftig systeem v dragende steunelementen (steunberen + luchtbogen)
→ zware dragende muren overbodig → lichte afsluitwanden in glas + enorme ramen →
skeletconstructie (Inzicht in druklijnen, sterkteleer)
• vele ribben = gewelfvelden dunner + lichtere steensoorten (gotische waaiergewelf)
• vermindering verticale en zijdelingse druk
• opgevangen dr pijlers in vorm v zuilen, omgeven dr bundel v halve zuilen, die gewelfribben
steunen en dragen veel bij tot verticalisme v gotische kathedraal
• exterieur : verticale openheid, 2 torens aan westgevel → steeds hoger en meer opengewerkt + 3
portalen (tympanen = spitsboog) + groot roosvenster
cathédrale St-Pierre de Beauvais
- gebruik spitsbogen, steunberen, luchtbogen
- zichtlijn nr boven
- ingestort (alleen koor blijven staan) ni goe ingeschat , veel
kennis nodig
3. Vers periodes in G
1137-1200 Vroege gotiek -- SAINT DENIS 37m
1190-1250 Hoge gotiek -- CHARTRES, REIMS 38m
1250-1400 Art Rayonnant -- SAINT CHAPELLE PARIJS
1400-1500 Late gotiek of Art Flamboyant -- SAINT MACLOU ROUEN
Art rayonnant = stralende kunst
Flamboyant = vorm v vlam (kenm)
, Saint Denis 1150
- 1e echte gotische bouwwerk
- Bouwheer Ebt Sugar (adviseur koning Louis VI)
- Gebruikte kerk vr macht en cultuur, koning uitgenodigd om
rituelen uit te voeren (koningsrituelen, start nieuw jaar),
verbinding kerk-staat versterkte
- 2 smalle met kruisribgewelven overdekte traveeën over koor
- Kruisribgewelven, grote opengewerkte ramen, pijlers die geheel
dragen met steunpilaren, koor met opengewerkte glaspartij met spitsbogen
- Koor(belangrijkste onderdeel) = 7 delen ve 12-hoek (scheppingsverhaal, apostelen Jezus)
- 7 straalkapellen → steunberen ts straalkapellen
Cathédrale Chartres +-1200 (hoge gotiek)
- Veel invloed op Reims en Amiens
- Ontwikkeling nr hogere gewelven + vergroting glasopp in
hoge gotiek
- Glazen opp in rozetten in lichtbreuk aangebracht
- Maaswerk sneller te vervaardigen en bood mogelijkheid tot grotere glasopp
- 4-delige gewelf op een travee v 1 op 2
- Gn vierkanten meer
- Ronde pijlers met schachten die doorlopen tot in gewelven → Verticale stuwing
Chartres Reims
- Glazen opp in rozetten in lichtbreuk - Maaswerk - sneller te vervaardigen en bood
aangebracht mogelijkheid tot grotere glasopp
- Dwarsbeuk in midden – 8 torens
- glasramen - engel
Cathédrale Notre-Dame de Reims +-1200
- Historisch belang: Franse koningen hier gekroond
- Beeldhouwwerk: centrale portaal aan westgevel gewijd aan
Maagd Maria – beeld Engel met glimlach (later symbool stad R)
- Grote hoeveelheid sculpturen in westgevel (tot hier toe beeldhouwwerk
serieus, sober → hier menselijk, vrolijk)
- Verticaliteit en doorzichtigheid
- Alle detail hoger en smaller
- Dikke zware pijlers (opgedeeld in bundels, soort elegantie) minder zwaar
overkomen
- Kapitelen verdwijnen aan andere kant → optische lijn nr boven
Saint chapelle Parijs , Art Rayonnant +-1245
- Ontwikkeling nr relatief grote opp aan glas
- Behalve onderrand en gewelf w h interieur in deze kerken
hoofdzakelijk begrensd dr glas → verfijning, verticaliteit en elegantie
tot uiting in architectuur, ornamenten, beeldhouwkunst
- Hoofdkapel koninklijk paleis Lodewijk IX, bewaarplaats v
doornenkroon (veel relikwieën)
- Beneden-kapel = parochiekerk vr paleispersoneel, boven-kapel =
privékapel vr koning
- Roosvenster uit 15eE
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller sterrepeeters. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.45. You're not tied to anything after your purchase.