Samenvatting Reader Publieke Financiën - André Decoster
26 views 1 purchase
Course
Publieke financiën
Institution
Katholieke Universiteit Leuven (KU Leuven)
Dit document bevat een samenvatting van ALLE te kennen teksten in de reader voor het vak 'Publieke Financiën' door professor André Decoster. Moeilijke begrippen zijn uitgelegd en belangrijke begrippen worden duidelijk aangeduid.
Verplichte teksten: Publieke Financiën
Prof. André Decoster
Topic 0: Inleidende lessen
0.1 Inleiding: Onderwerp, aanpak lessenreeks
0.1 Teaser-les met kerncijfers over (Belgische) Publieke Financiën
Tekst 1: Verslag 2022 – H6 Overheidsfinanciën Verslag van Nationale Bank van België
Begrotingssaldo verbeterde fors na het wegebben vd coronacrisis, mr escalerende energiecrisis
(+ Russische inval in Oekraïne) zette de overheidsfinanciën opnieuw onder druk
o Negatieve impact op begrotingssaldo
Noemereffect: Verschil tss primaire uitgaven in % vh bbp en in % vh potentiële bbp
Tijdelijke maatregelen: Voornamelijk gericht op verlagen energieprijs
o Verlaging vd btw op elektriciteit en aardgas etc
o Ondersteuning koopkracht gezinnen
Overheidtekort vooral op federale niveau, rentelasten daalden nog licht
Hoge inflatie zorgt vr tijdelijke daling vd schuldgraad mr vergoot structurele uitdagingen op
middellange termijn
o Meer gedifferentieerd begrotingsbeleid
o BE behoort qua financieringssaldo en overheidsschuld tot slechts presterende landen vh
eurogebied
Hoge inflatie had belangrijke impact op overheidsfinanciën Belastingen stijgen
o Inflatie stuwde meeste ontvangsten en primaire uitgaven automatisch fors hoger, terwijl
impact op primair saldo in 2022 beperkt bleef
o Heffingen op inkomens uit arbeid stijgen evenredig met lonen, die het afgevlakte verloop
vd gezondheidsindex volgen
o Stijging vd belastingen op vennootschapswinsten in 2022 nt afgeremd
o Grootste deel vd belastingen op goederen en diensten, muw accijnzen, neemt
rechtstreeks en onmiddellijk toe met stijgende consumptieprijzen
o Groot deel vn overheidsuitgaven = Gevoelig vr prijsontwikkeling, door automatische
indexering (Sociale uitkeringen en lonen)
o Standaard beïnvloedt inflatie de uitgaven vr gezondheidszorg pas met enige vertraging
Hoge inflatie en Russische inval leidden tot forse discretionaire beleidsreactie
Een discretionaire bevoegdheid is een bevoegdheid die een bestuursorgaan in meer of mindere mate de vrijheid
toekent om in concrete gevallen naar eigen inzicht een besluit te nemen
o Stijging vd energieprijzen verzachten, mr ook als reactie op Russische inval
o Overgrote meerderheid vd energiemaatregelen op federale niveau
o Alle maatregelen ook invloed op ontwikkeling vd gezondheidsindex
o Steunmaatregelen slechts gedeeltelijk gecompenseerd
o Aanvullende maatregelen vd overheden
Overwinsten: Totale ondernemingswinst – ondernemingsloon
Behalve inflatie beïnvloedden aantal andere factoren het primair saldo
o In Wallonië werden investeringen ook gestimuleerd door de uitgaven vr de
wederopbouw vd infrastructuur na overstromingen (juli 2021)
Inflatietoename leidde ook tot stijging vd rente, mr nog niet vd rentelasten
o Korte- en langetermijnrente, mr impact vd rentestijging op rentelasten beperkt
o Verhoging vd beleidrentes door de ECB drukt resultaten vd Bank en heeft zo ook
negatieve impact op financieringssaldo vd overheid
Hoge inflatie deed schuldgraad tijdelijk dalen
1
, o Daling vd schuldgraad te wijten aan sterke nominale economsiche groei
o Schuldgraad daalde verder dankzij hoge nominale bbp-groei
Structurele uitdagingen vd Belgische overheidsfinanciën blijven heel groot
o Risico’s vr de houdbaarheid vd Belgische overheidsfinanciën = Hoog
o Stijgend primair begrotingstekort is gevolg vn toenemde primaire uitgaven
o Financieringstekort vd gezamenlijke overheid tegen 2023 oplopen tot 4,9% bbp
o Fors structurele stijging vd primaire uitgaven sinds 2019 ligt aan de basis vh hoge
overheidtekort in 2025
o Verloop vd lopende uitgaven w sterk bepaald door groei in sociale uitkeringen (als gevolg
vd toename in vergrijzingskosten)
Sterke toename vd sociale uitkeringen vormt belangrijke verklaring vr groei vd primaire
uitgaven
o Stijgende pensioensuitgaven zeten overheidfinanciën zwaar onder druk (toekomst)
o Sterke toename in België dan in andere EU-landen
o Federale overheid: Verdere hervomring vd pensioenen MR ook met deze
pensioenshervorming op lange termijn stijging vd vergrijzingskosten
Schuldgraad terugdringen < Consolidatie-inspanning vn alle entiteiten vd overheid nodig
o Hoewel grootste deel overheidsschuld op federaal niveau zit, houdt stijgende
schuldgraad op regionaal niveau ook risico’s in
Tekst 2: Economische Vooruitzichten 2023-2028
Verslag van Federaal Planbureau (Economische analyses en vooruitzichten)
Belgische bbp-groei enerzijds aangedreven door aanhoudende post-covid inhaalbeweginng,
anderzijds afgeremd door stijgende grondstoffenprijzen, verstoring vd internationale
toeleveringsketens en onzekerheid als gevolg vd oorlog in Oekraïne
Belgische economie zou gemiddeld 1,3%/jaar groeien, net als eurozone als geheel
Lagere energieprijzen zullen neerwaarste druk uitoefenen op inflatie (tot oktober 2023)
Toename werkgelegenheid vooral uit groei beroepsbevolking + Komst Oekraïense vluchtelingen
Stijging overheidstekort op middellange termijn situeert zich binnen Entiteit I (federale overheid
en sociale zekerheid)
o Saldo vd gefedereerde entiteiten als geheel verbetert geleidelijk en is toe te schrijven
aan de VL Gemeenschap en het WL Gewest
o Overheidsschuld bedraagt 105% vh bbp in 2023 en loopt op tot 114% vh bbp in 2028
In 2024 verdwijnen alle steunmaatregelen om inflatie het hoofd te bieden
Overheidsfinanciën zwaar onder druk door opeenvolging vn crisissen < Op niveau vd schuld
Toename vd sociale uitkeringen < Voornamelijk gevolg vd stijging vd uitgaven vr pensioenen,
gezondheidszorg en ziekte-en invaliditeit
Kapitaaluitgaven zijn het meest volatiel (beweeglijk)
Grootste verschil situeert zich op niveau vd vennootschapsbelasting < Bijdrage nu positief
Samengevat: Terwijl de pre-covid projectie al een aanzienlijke toename vh tekort op middellange
termijn verwachtte, voornamelijk door de kosten vd vergrijzing, is de raming vn dat tekort nog
verslechterd door factoren die toen nt waren voorzien
o Enerzijds: Meer expansieve kosten vh begrotingsbeleid
o Anderzijds: Uitgaven vd overheid (% vh bbp) verhoogd dan die vd ontvangsten
o Rentelasten
Stijgende overheidsschuld mr gn sneeuwbaleffect
o Stijgende rentevoeten Stijgende rentelasten
o Gemiddelde rente op overheidsschuld blijft echter lager dan nomianle economische
groei op middellange termijn Opwaartse spiraal vd schuldgraad door de rentelasten
(sneeuwbaleffect) wordt hierdoor vermeden
2
, o DUS: Stijging vd renetelasten is het gevolg vd stijging vd impliciete rentevoet op de
overheidsschuld
Tekort vd federale overheid tss 2024 en 2028: Toename met 0,8% punt vh bbp
Sociale uitkeringen stijgen sterk in 2023 door jaareffecten vd opeenvolgende indexeringen van
2022 (door inflatie)
Pensioensuitgaven stijgen sterk door vergrijzing vd bevolking (Herwaarderingsmaatregelen)
Verbetering vd regionale financiën w afgezwakt door stijging vd uitgaven vr de relanceplannen
en door maatregelen om hoofd te bieden aan opvang vn vluchtelingen en stijging energieprijzen
Financiën vd gemeenschappen en gewesten verslechteren
o Gevolg vd hogere uitgaven vr de relanceplannen
o Toegenomen steunmaatregelen als gevolg vd stijging energieprijzen
o Weerslag vd versneldeinkohiering vd pensioensbelasting
o Jaareffect vd vele indexeringen vn 2022
Verbetering vd rekening vd VL Gemeenschap
o Plan Vlaamse Veerkraht (PVV)
o Vlaamse financiën evolueren ricting begrotingsevenwicht, desondans stijgende
rentelasten
Saldo vd rekening vd Franse Gemeenschap stabiel gebleven
Financiën vh WL Gewets verbeterden aanzienlijk in 2022
o Overeenkomst verzekeraars na de overstromingen
Saldo vd geconsolideerde rekening vh Brussels Hoofdstedelijk Gewets en de
Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie verbeterde in 2022 als gevolg v/e versnelde
inkohiering (= definitief vaststellen van een belastingaanslag) vd personenbelasting, aanzienlijke stijging vd
registratierechten en tijdelijke daling vd investeringen in mobiliteit en verkeersinfrastructuur
Financiën vd lagere overheid: Licht tekort in 2022 Te wijten aan investeringen en
gedifferentieerde impact vd inflatie op uitgaven en ontvangsten
o Saldo verslechtert als gevolg vn de investeringscyclus in de aanloop nr de
gemeenteraadsverkiezingen vn 2024
Tekst 3: Economische Begroting – Economische Vooruitzichten 2023-2024
Verslag van Federaal Planbureau (Economische begroting)
Somberdere vooruitzichten vooral toe te schrijven aan internationale omgeving
Ondanks enorme stijging energie-en andere grondstoffenprijzen: Economie vd eurozone recessie
nipt vermeden, dankzij steunmaatregelen vd overheden
Particuliere consumptie wat teruggevallen door hoge inflatie koopkracht vn gezinnen aantastte
Hoge inflatie kan centrale banken aanzetten tot verdere verhogingen vn hun beleidsrentes < Zou
overheden met hoge schuldgraad in problemen kunnen brengen
Belgische bbp-groei w aangedreven door binnenlandse vraag, mr in 2024 ook ondersteund w
door aantrekkende internationale handel
o Hogere groei toe te schrijven aan verbeterde uitvoermogelijkheden
Stijging hypotheekrente en hoge prijzen vr bouwmaterialen deden gezinsinvesteringen in
woningen sterk terugvallen < Hypothecaire rente zou zich stabiliseren (2024)
Daling inflatie w afgeremd door energieprijstoename
o Toename vn internationale olie- en aardgasprijzen zou inflatie hernemen, om vervolgens
opnieuw af te koelen
Spilindex zou overschreden worden
o Spilindex: Drempelwaarde die bepaalt wnr sociale uitkeringen en overheidswedden
aangepast worden aan de inflatie
Werkgelegenheidsgraad steeg < Beroepsbevolking steeg
Uitbreiding vd studentenarbeid / Oekraïense vluchtelingen … Toename beroepsbevolking
aanzienlijke stijging, mr volgend jaar terugvak + Werkloosheid daalt bijzonder sterk
3
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller ElleWoods2709. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $16.10. You're not tied to anything after your purchase.
