De reikwijdte van het
zelfbeschikkingsrecht
(Voorkoming van prenatale mishandeling versus de strekking van het
zel6eschikkingsrecht van aanstaande moeders)
Een onderzoek naar de strafrechtelijke-en privaatrechtelijke
maatregelen die ingezet kunnen worden bij prenatale
mishandeling
Jus$n Aenmey
Jus$n.aenmey@gmail.com
270358
Drs. M. Wagemans
S$ch$ng Teylingen College Leeuwenhorst
!1
,Samenva8ng
Prenatale mishandeling is een begrip dat zowel medisch als juridisch kan worden uitgedrukt.
Vanuit medisch oogpunt moet vooral worden gekeken naar de manier waarop prenatale
mishandeling plaatsvind. Uit onderzoek blijkt dat naast drugs en blootstelling aan ac$ef
roken, vooral alcohol de boosdoener is. De gevolgen van prenatale mishandeling resulteren
van geboorteafwijkingen, zware bevallingen tot aan een versterkte kans op miskramen.
Naast de schuld van de moeder kunnen ook derden betrokken zijn bij de aantas$ng van het
ongeboren kind. Bij deze vormen van prenatale mishandeling rijst de vraag of de veroorzaker
juridisch en strafrechtelijk kan worden vervolgd. De moeder blijkt in de Nederlandse wet- en
regelgeving te prevaleren boven het kind, aangezien zij geniet van bescherming op basis van
het zelSeschikkingsrecht en tevens voogdij heeT over het ongeboren kind. Aan de hand van
art. 1:2 BW, waarin het ongeboren kind vermogensrechtelijk als geboren kan worden gezien,
blijkt een knelpunt te ziWen. Er zijn verschillende literaire opvaYng over de func$e en de
oorsprong ervan. Dient volgens art. 1:2 BW het kind strafrechtelijk als geboren te worden
aangemerkt, dan zou een strafrechtelijke vervolging van de veroorzaker een stap kunnen zijn
na prenatale mishandeling. Echter, slechts de lage rechter heeT geoordeeld dat art. 1:2 BW
ruimer dient te worden geïnterpreteerd, maar dat slechts privaatrechtelijk kan worden
vervolgd. Een uitspraak van de Hoge Raad is tot op heden uitgebleven. Een defini$ef
uitgangspunt van art. 1:2 BW blijT dus ook onbekend. Wel zijn er een aantal
beschermingsmaatregelen waaraan het ongeboren kind op kan terug vallen. Zo kan hij
bescherming krijgen op basis van (vrijwillige) ondertoezichtstelling en voorlopige voogdij.
Gedwongen opname kan enkel plaatsvinden indien de moeder kampt met psychische
stoornissen. De voogdij van de aanstaande moeder over het ongeboren kind stopt op dat
moment. Door de verschillende wet -en regelgevingen omtrent het beschermen van
(ongeboren) kinderen is op te merken dat de Nederlandse overheid erg terughoudend is
opgesteld. Duitsland daarentegen lijkt erg preven$ef om te gaan bij het beschermen van
kinderen. Echter, ook Duitsland slaagt er niet in om het ongeboren kind geheel te
beschermen.
!2
, Voorwoord
Na een erg lang jaar inlezen, schrijven en aanpassen is het dan eindelijk zover. Mijn
profielwerkstuk is eindelijk afgerond, en dat in het 6e jaar van mijn VWO met het
zicht op een goed afgerond diploma. Het onderwerp ‘prenatale mishandeling’ heeT
raakvlakken met zowel rechten als geneeskunde. Iets wat mij vanaf 3 VWO al erg
aansprak. Door deze interesse kon ik mijn profielwerkstuk met veel passie schrijven.
Ik kan stellen dat ik erg veel heb geleerd $jdens het maken ervan, in de zin dat het
een proef op de som was voor mijn voorbereiding op het wetenschappelijk
onderwijs. Iets waar ik 6 jaar lang naar toe heb gewerkt, in de hoop dit met een
overtuigend stuk te kunnen eindigen. Graag hoop ik dat u dit ook zal vinden.
Tot slot wil ik een dankbetuiging uiten naar mijn begeleider, meneer Wagemans, deze
keer schriTelijk dan wel, voor het begeleiden van mijn profielwerkstuk. Daarnaast wil
ik ook nog van de gelegenheid gebruik maken om mijn ouders te bedanken voor de
nodige hulp bij het aans$ppen van verbeterpunten en schrijf- en taalfouten.
‘Tibi gra=as ago!’
Ik wens u veel leesplezier,
Jus$n Aenmey
Voorhout, 30 september 2017
!3
, Lijst met a<or=ngen
art. Ar$kel
BJZ Bureau Jeugdzorg
BW Burgerlijk Wetboek
e.a. En andere
EHRM Europees Hof voor de Rechten van de Mens
EVRM Europees Verdrag tot bescherming van de Rechten van de Mens
FAS Foetaal alcohol syndroom
FASD Foetaal alcohol spectrum disorder
FJR De vereniging voor Familie- en Jeugdrecht
Gw Grondwet
losbl. Losbladige uitgaven
RSJ Raad voor Strafrechtstoepassingen en Jeugdbescherming
Sr. Strafrecht
WAZ Wet ASreking Zwangerschap
WGBO Wet op de geneeskundige behandelingsovereenkomst
!4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller Cake101. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $8.13. You're not tied to anything after your purchase.