Volledige samenvatting Sociologie KU Leuven - handboek Rudi Laermans
6 views 0 purchase
Course
Sociologie (S0A20B)
Institution
Katholieke Universiteit Leuven (KU Leuven)
Book
De maatschappij van de sociologie
Volledige samenvatting Sociologie op basis van lesnotities, slides en het handboek van Rudi Laermans, geschreven in 2018/2019. Ik was geslaagd :) Veel succes!
Sociologie
H1: Het sociologisch perspectief
1.1 Het sociale en de sociologie
Sociologie à socius (compagnon) & logos (rede + studie)
= de wetenschap van het sociale
= de studie van het menselijke sociale leven, van menselijke groepen en samenlevingen
~ antropologie & politicologie & communicatiewetenschap
› deelt haar materieel object of feitelijke voorwerp van studie met andere soc
wetenschappen
Sociologisch perspectief
De sociologie bekijkt het samenleven door een aparte bril (≠ andere disciplines)
=> sociologische sociale werkelijkheid
= formele object
- Algemene denkwijze die het sociale aanhoudende uiteenlegt in sociale relaties en
(on)geziene afhankelijkheden van vaak onbekende anderen
› sociologische verbeeldingskracht
- 4 basisvragen die blik van socioloog richten bij het kijken naar sociale relaties en
afhankelijkheden
I. Hoe is een geordend samenleven mogelijk?
› welke factoren/mechanismen zorgen voor orde & regelmaat in het
sociale leven?
› brede waaier van juridische procedures treden in werking bij
onenigheid
à recht = belangrijk instrument
› ook vlotte sociale omgang zonder expliciete rechtsregels of
rechtspraak
II. Hoe beïnvloedt ‘het sociale’ het individuele leven?
› ouder – kind (onderlinge beïnvloeding)
› als individu rekening houden met de fysieke aanwezigheid van
anderen
III. Hoe zien de basiscontouren van onze SL eruit?
› in wat voor SL leven we en waar gaan we naar toe?
› sociologische belangstelling: sociale heden
à basiskarakteristieken van de SL in haar geheel en de veranderingen
die zich daarbinnen aftekenen
1
, IV. Hoe komen we tot een algemene, empirisch onderbouwde sociologische
kennis? à via sociaalwetenschappelijk onderzoek
Kwantitatief onderzoek: toetsen van theoretisch goed onderbouwde
hypothesen of opnieuw testen van bestaande bevindingen
› in cijfers uitdrukbare bevindingen (harde data) die gelden voor de
onderzochte sociale groepering
› vanuit relatief kleine groep respondenten geldige conclusies trekken
voor de hele groep waartoe ze behoren
› bekendste methode: surveyonderzoek (enquête)
Kwalitatief onderzoek: explorerend karakter
› bestudeert sociale fenomenen
› 2 methoden:
participerende observatie
à onderzoeker dompelt zich onder in de sociale wereld die hij wilt
onderzoeken, doet mee, sociale detective
diepte-interview
à open gesprek, interviewer kan doorvragen
=> levensnabij portret
à nadeel: bevindingen kunnen niet zomaar worden veralgemeend
De sociologische driehoek: feitelijke sociologiebeoefening
theorievorming
empirisch onderzoek sociale sturing
1.2 Over sociale relaties, bindingen en verbanden
Sociaal handelen = het handelen van een actor georiënteerd op het handelen van een of
meer andere actoren
- door actor: stelt handelingen, van welk aard ook, en bezit per definitie een zeker
handelingsvermogen
› collectieve (in naam van bedrijven, politieke partijen of andere sociale
verbanden sociaal handelen) of individuele actoren
- sociale verhoudingen zijn de uitkomst van het samenhandelen van 2 of meerdere
actoren
- 4 kenmerken:
› zelfreferentialiteit: binnen een proces van samenhandelen refereert ieder
nieuw element aan eenzelfde soort element
à elke sociale handeling verwijst naar een toekomstige of voorgaande sociale
handeling
› dynamisch, tijdsgebonden proces
› open, onvoorspelbaar karakter: antwoorden of tegenwerpingen zijn
voorspelbaar, maar hun inhoud niet altijd
2
, › minimum aan bewuste/psychische betrokkenheid: attentie/aandacht is nodig
om sociaal handelen te laten voortduren
à reflexieve monitoring van handelen (Gibbens) = voortdurend succesvol
sturen en controleren door de actor van zijn eigen activiteit
Sociale relatie, verhouding of betrekking = het met elkaar verweven geraken van de sociale
handelingen van twee of meerdere actoren
- relaties die ontstaan o.b.v. een bepaalde afhankelijkheid tegenover een andere
persoon à sprake van een afhankelijkheidsverhouding of sociale binding
› mensen zijn gevat in een specifieke configuratie van afhankelijkheden
à sociaal verband = samenhangend geheel van sociale bindingen met een
zekere duurzaamheid en voor derden observeerbare grenzen
(bv: gezinnen, vriendengroepen, bedrijven, ziekenhuis,…)
› 4 soorten bindingen: cognitieve (sociale), economische, politieke en
affectieve
1.3 Van veralgemeende afhankelijkheid naar wereldsamenleving
Veralgemeende of gegeneraliseerde afhankelijkheid = het van iedereen een beetje
afhankelijk zijn
- algemene, niet persoonsgebonden afhankelijkheid
à oorzaak: hoge mate van arbeidsindeling
- van weinigen heel sterk afhankelijk (affectief)
Sociaal netwerk = lange ketting van afhankelijkheden
- waarin sociale bindingen en verbanden ingebed liggen
- 4 soorten: cognitieve, economische, politieke en affectieve
Gevaar voor verdinglijking of reïficatie
= taalgebruik waarbij we praten over een autonoom object dat buiten ons om bestaat en
een eigen werkzaamheid bezit (bv: ‘de economie’)
- nadeel: geen samenhandelen meer zien, maar een autonoom object
Grootschalige netwerken (bv: de economie, politiek,…) + kleinschalige verhoudingen en
verbanden maken allemaal deel uit van een omvattende totaliteit
à de maatschappij of de samenleving = het momentane geheel van alle sociale relaties,
bindingen en verbanden en netwerken
- eerste benadering: nationale of regionale samenleving
à met territoriale en vaak ook politieke grenzen
- maar ≠ verbanden en netwerken zijn noch regionaal noch nationaal
› internationaal: tussen staten
› transnationaal: ‘bovenstatelijk’
› transcontinentaal: twee of meer continenten omvattend
› mondiaal (wereldomspannend) = mondialisering of globalisering
3
, Mondialisering of globalisering
- in algemene zin: de verruiming, verdieping en versnelling van wereldwijde
verbondenheid in alle dimensies van het hedendaagse sociale leven, van het
culturele tot het criminele, van het financiële tot het spirituele
- 2 grote dimensies binnen proces globalisering:
› almaar meer sociale relaties en bindingen tussen geografisch verafgelegen
actoren
› het groeien van sociale netwerken en verbanden met transcontinentaal en in
tendentie (doel) mondiaal of wereldomspannend karakter
- individuen leven niet meer enkel in een territoriaal begrensde SL, maar ook in de
wereldmaatschappij
= het momentane geheel van transcontinentale, in aanleg mondiale sociale relaties,
bindingen, verbanden en netwerken
- gevolg: groeiend kosmopolitisme
à mondiaal of wereldbewustzijn (bv: bekommernis om mensenrechten)
1.4 Sociologische verbeeldingskracht
Dominantie van het egocentrische mensbeeld (Norbert Elias)
= mensbeeld waarin samenleving verschijnt als een reeks van concentrische
cirkels van anderen rondom een ik of ego
=> sociale blindheid ten opzichte van verderaf gelegen afhankelijkheden
<-> de-familiariserend mensbeeld
Sociologische verbeeldingskracht (Wright Mills)
= het vermogen om zichzelf te observeren als een knooppunt van én in menigvuldige sociale
bindingen, verbanden of netwerken die het eigen denken en handelen mede vormgeven
- in beperkte zin: het vermogen om persoonlijke problemen met sociale feiten of
veranderingen te verbinden en dus in bredere sociale-historische contact te plaatsen
(bv: zelfdoding)
- bewust breken met het egocentrisch maatschappijbeeld
- ‘depersonaliseert’ problemen
› individuele moeilijkheden: private kwesties
› sociaal probleem: een of meerdere sociale factoren of tendensen brengen
een grotere groep mensen in moeilijkheden
- dominantie egocentrisch maatschappijbeeld zorgt voor neiging om problemen te
individualiseren of te psychologiseren
=> kan resulteren in ‘blaming the victim’ of slachtofferblamage
› het slachtoffer krijgt de schuld voor problemen die eigenlijk sociale
problemen zijn en is daarom géén slachtoffer meer, maar de eigenlijke dader
of minstens medeverantwoordelijke
› geen sprake van sociaal probleem, maar van probleemgroep van individuen
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller marinedebel. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $8.24. You're not tied to anything after your purchase.
