Wil jij voor het tentamen Aansprakelijkheidsrecht goed voorbereid zijn, schaf de samenvatting aan! Aan de hand van de verplichte literatuur, werkcolleges en hoorcolleges is deze samenvatting opgesteld. Je treft o.a. handige stappenplannen aan om de stappen zo goed mogelijk op het tentamen uit te we...
, PRE-MASTER RECHTSGELEERDHEID//
AANSPRAKLIJKHEIDRECHT SAMENVATTING
S2
BLOK I// FUNCTIES EN VESTIGING VAN AANSPRAKELIJKHEID
HC 1
Literatuur:
- T. Hartlief e.a., nrs. 1 - 12.
U KUNT HET DOEL VAN HET (BUITENCONTRACTUELE) AANSPRAKELIJKHEIDSRECHT BESCHRIJVEN
Privaatrecht
Personenrecht Vermogensrecht
Persoon- en
Rechtspersonenrecht Goederenrecht Verbintenissenrecht
familierecht
De cursus gaat over verbintenissen uit de wet en schadevergoeding. In de juridische volksmond wordt ook wel
het aansprakelijkheidsrecht genoemd, om het te onderscheiden van het overeenkomsten- of contractenrecht.
Meer precies gaat het dan om het buitencontractuele, ook wel delictuele aansprakelijkheidsrecht. Iemand kan
immers ook aansprakelijk zijn wegens niet-nakoming van een verbintenis uit overeenkomst (art. 6:74 BW) en
dan spreken we van aansprakelijkheid uit contract. Bij beide vormen komt het er op neer dat een persoon die
aan een andere persoon schade heeft veroorzaakt, diens schade moet vergoeden.
Buitencontractuele
aansprakelijkheid/
Aansprakelijkheidsrecht Wet (art. 6:162 e.v.)
delictuele
aansprakelijkheidsrecht
Verbintenissen uit wet en
schadevergoeding
Overeenkomsten- of Contractuele Contract/overeenkomst
contractenrecht aansprakelijkheid (art. 6:74 BW)
Onder ‘aansprakelijkheidsrecht’ pleegt te worden verstaan het deel van het civiele recht dat aanspraken op
schadevergoeding regelt. Men kan daarbij onderscheiden tussen enerzijds aansprakelijkheid uit contract
(contractuele aansprakelijkheid), waarbij men het oog heeft op aanspraken wegens tekortschieten in
contractuele verplichtingen (art. 6:74 BW e.v.) en anderzijds aansprakelijkheid uit de wet
(buitencontractuele/wettelijke/delictuele aansprakelijkheid) waarbij men het oog heeft op aanspraken uit
onrechtmatige daad (art. 6:162 BW e.v.) en kwalitatieve aansprakelijkheden. Die aanspraken kunnen strekken
tot schadevergoeding, maar ook tot nakoming (art. 3:296 BW).
,Het aansprakelijkheidsrecht regelt wie onder welke omstandigheden aansprakelijk is voor welke
gebeurtenissen en hun gevolgen (de passieve zijde van de verbintenis of kale rechtsplicht) en dus ook wie
welke aanspraken gelden kan maken (de actieve zijde, het subjectieve recht). Zo bezien kan men zeggen dat
het aansprakelijkheidsrecht tot doel heeft aanspraken vast te stellen – en met behulp van rechtsvorderingen –
te handhaven.
Passieve zijde/kale rechtsplicht Wie kan onder welke omstandigheden aanspraak
maken voor de gebeurtenis en hun gevolgen
Actieve zijde/subjectieve recht Wie kan aanspraak op de gelden maken?
Omdat het in de praktijk veelal gaat om het verhalen van schade nadat deze is toegebracht wordt ook wel
gezegd dat het aansprakelijkheidsrecht vooral tot doel heeft om te bepalen in welke gevallen en in welke mate
schade moet worden verplaatst van de benadeelde naar degene die de schade heeft veroorzaakt.
Aansprakelijkheid is evenwel doorgaans gebaseerd op gedrag (doen of nalaten), of op een toestand die in
zekere zin het resultaat is van bepaald gedrag (kwalitatieve aansprakelijkheden). Dat betekent dat men
aansprakelijkheidsrecht ook kan benaderen als gedragsrecht: het bepaalt welk gedrag wel of niet geoorloofd is
en verbindt aan dergelijk gedrag gevolgen. Hoewel het Nederlandse civiele aansprakelijkheidsrecht ook
grondslagen biedt voor verbods- en bevelsvorderingen, en dus in specifieke gevallen de mogelijkheid biedt tot
preventieve acties (verbod, bevel), is het niet primair gericht op preventie, maar vooral op afwenteling van
consequenties van onrechtmatig handelen (schadevergoeding).
Doelen buitencontractuele aansprakelijkheid
1. Compensatie (inclusief corrigerende - Herstel in de oude toestand (‘restitutio in integrum’)
rechtvaardigheid) - Schadevergoeding in geld of in natura (art. 6:103 BW)
- Materiële en immateriële schadevergoeding (art. 6:106 BW)
- Remedies: schadevergoeding, verklaring voor recht (= hierbij
wil het slachtoffer dat de wederpartij wordt veroordeeld tot
onrechtmatig handelen), rechterlijk bevel
- Corrigerende en verdelende rechtvaardigheid
Corrigerende Als de ene partij de andere partij
rechtvaardigheid (aka benadeeld, dient de partij die de
rechtvaardigheid als benadeling toebrengt de schade te
herstel) corrigeren naar de oude toestand.
Hierbij dient rekening mee
gehouden te worden dat alleen het
benadeelde bedrag als norm wordt
genomen en niet meer of minder.
Het betreft alleen de vergoeding
van de schade en geen cent meer.
Er dient een balans te zijn tussen
de schade en de schadevergoeding.
Voorbeeld: Jan heeft de bril van
Kees kapot gemaakt. Deze bril
koste € 5,00. Volgens corrigerende
rechtvaardigheid dient Jan Kees €
5,00 te betalen en geen cent meer.
, Verdelende Hierbij gaat het om de verdeling
rechtvaardigheid (aka van schaarse goederen. Wie krijgt
distributieve welk stuk als er te weinig is, hoe
rechtvaardigheid) bepalen we dit?
Voorbeeld: er is een stuk taart,
maar hoe bepaal je nu wie welk
stuk van de taart krijgt?
- Uitzondering: art. 6:109 BW
Let op!
Het corrigerende rechtvaardigheid speelt voornamelijk in het
privaatrecht en de verdelende rechtvaardigheid in het
publiekrecht. Echter, dit hoeft niet strikt zo te zijn!
Corrigerende Privaatrecht
rechtvaardigheid
Verdelende Publiekrecht
rechtvaardigheid
2. Genoegdoening (inclusief niet-financiële - Twee kanten: erkenning en boetedoening
belangen) - Verklaring voor recht (moreel-declaratoir)
- HR Jeffrey
HR Jeffrey is een voorbeeld waarin middels een moreel-declaratoir vonnis een
verklaring voor recht wordt gevorderd waarmee men genoegdoening en puur
emotionele bevrediging wil voor het verlies van hun kind door de ouders
Jeffrey.
De HR accepteert dit niet en zegt dat het aansprakelijkheidsrecht geen puur
emotioneel belang kan dienen. Een zuiver emotioneel belang wordt niet als
een belang beschouwd. Art. 3:303 BW: zonder voldoende belang komt
niemand een rechtsvordering toe.
3. Preventie (niet primair) (inclusief - Aansprakelijkheid en handhaving
kostenallocatie, risicospreiding en - Aansprakelijkheid en defensief gedrag (‘chilling effect’)
vermijden van inefficiënt gedrag)
- Kostenallocatie (via het aansprakelijkheidsrecht een bepaalde
verdeling van de maatschappelijke kosten van een activiteit
wordt gerealiseerd), risicospreiding en vermijden van
, inefficiënt gedrag
4. Kostenverdeling Schept een mogelijkheid om de kosten van aansprakelijkheid
te spreiden over een grotere geheel.
Samengevat:
Doelen buitencontractuele aansprakelijkheid
1. Compensatie (inclusief corrigerende rechtvaardigheid) - Herstellen van onrecht
2. Genoegdoening (inclusief niet-financiële belangen) - Erkenning
- Boetedoening (voorbeeld: smartengeld,
andere remedies)
- Ook niet-financiële belangen
3. Preventie (niet primair) (inclusief kostenallocatie, - Handhaving
risicospreiding en vermijden van inefficiënt gedrag) - Ontmoediging
4. Kostenverdeling - Schept een mogelijkheid om de kosten van
aansprakelijkheid te spreiden over een grotere
geheel.
U KUNT UITLEGGEN WAT WORDT BEDOELD MET DE BEGRIPPEN ‘CORRIGERENDE
RECHTVAARDIGHEID’,‘DISTRIBUTIEVE RECHTVAARDIGHEID’, PREVENTIEVE WERKING EN
GENOEGDOENING;
1. Corrigerende rechtvaardigheid Het beginsel van corrigerende rechtvaardigheid
vereist herstel van de oorspronkelijke toestand
indien de ene partij de andere onrecht aandoet. Ook
andere delen van het burgerlijk recht nemen deze
vorm van rechtvaardigheid als primair uitgangspunt.
Herstel van de oorspronkelijke toestand na een
rechtsinbreuk/herstel van onrecht
2. Distributieve rechtvaardigheid (= verdelende Het concept van verdelende of distributie
rechtvaardigheid) rechtvaardigheid ziet op het bewerkstelligen van een
gelijke verdeling van lusten en lasten binnen een
collectief. Recht wordt dan primair gezien als
instrument om kansen en risico’s te verdelen en te
herverdelen binnen een groep of gemeenschap, en
niet om de oorspronkelijke toestand waarin een
individu voorafgaand aan een rechtsinbreuk
verkeerde te herstellen. Overwegingen van
solidariteit en bescherming in plaats van autonomie
en vrijheid treden op de voorgrond.
Bewerkstelligen van een gelijke verdeling van
lusten en lasten binnen een collectief
3. Preventieve werking Beter nog dan te pogen de schadetoebrengende
gedraging goed te maken is het voorkomen van de
gedraging. Het aansprakelijkheidsrecht heeft een
belangrijke functie voorafgaande aan de
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller axtun. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $9.12. You're not tied to anything after your purchase.
