Geschiedenis van het Privaatrecht antwoordschema's Beethoven
133 views 3 purchases
Course
Geschiedenis van het Privaatrecht (RM08)
Institution
Erasmus Universiteit Rotterdam (EUR)
Tentamens maken is een kunst: veel studenten weten het antwoord wel, maar slepen niet alle punten binnen. Met deze antwoordschema’s leer je zowel hoe je de tentamenvragen moet beantwoorden, als de kernstof van het vak. Elk belangrijk leerstuk van het vak wordt besproken in een antwoordschema met:...
WEEK 1 – INLEIDING, KOOP ALS RECHTSFIGUUR IN DE
RECHTSGESCHIEDENIS EN IN DE RECHTSVERGELIJKING
KOOP: EEN KOE VOOR J OU, GELD VOOR MIJ
1. Inleiding: Koop is geregeld in de boeken 18, 19 en 20 van de Digesten. Voor een koopOVK is er consensus
(wilsovereenstemming) nodig over twee elementen: het object en de prijs. Voor zowel het object (bv. een koop van
een vrije man die denkt dat ‘ie een slaaf is) en de prijs (bv. een onjuiste prijs) bestaan regels over de prijs. Als de
koopOVK perfect is ontstaan er verplichtingen voor zowel de koper als de verkoper. Ook valt er een link te leggen
met eigendomsoverdracht: bij koop gaat de eigendom van een zaak over. De mancipatio (een vorm van
eigendomsoverdracht) was de oervorm van de koop. Koop is een bona fide-contract: goeder trouw is op het contract
van toepassing. Er zijn ook regelingen getroffen voor als de koper onaangenaam verrast wordt.
2. Toepassing
object
Koop: consensus
prijs
3. Conclusie
INDELING CONTRACTEN
1. Inleiding: Onze grote vriend Gaius heeft in zijn Instituten (een leerboek voor studenten met de eerste beginselen
van het recht; boeken per onderwerp) een indeling van contracten gezet. Verbintenissen ontstaan uit delicten
(soortvan OD’s) en contracten. Deze contracten zijn onderverdeeld in vier categorieën, waaronder de verschillende
soorten contracten zijn verdeeld. De Romeinen kenden een gesloten systeem van 10 contracten totaal: what you see
is what you get. Alleen afspraken die waren voorzien van een actie (formula) waren geldig en konden worden
afgedwongen.
N.B. Volgens Ulpianus was consensus nodig voor ieder contract, ook de stipulatio (t.v.v. enthousiaste voorbijgaande
jogger die ‘spondeo!’ roept).
Het kwalificeren van een contract en dus het kiezen voor een bijbehorende formule van het Edict was een risky
business. Als tijdens het proces blijkt dat het contract anders dient te worden gekwalificeerd en je dus de verkeerde
formule hebt gekozen → dikke, vette pech & vordering afgewezen.
Bij ons komen de categorieën obligatio ex delicto (OD) en obligatio ex contractu (OVK’s) terug, maar zijn ze ruimer
geformuleerd. Wij hebben juist een open systeem: iedere OVK heeft één of meerder acties en iedere
wilsovereenstemming is i.b. een geldige OVK Verbintenissen vloeien voort uit de wet (zie art. 6:1 BW en ~Quint/Te
Poel). De belangrijkste bron van verbintenissen is de overeenkomst. Voor verbintenissen moet je spieken in boek 6:
titel 3 (OD), titel 4 (overig, bv. ongerechtvaardigde verrijking) en titel 5 (OVK). Iedere afspraak is i.b. een OVK. We
kennen wel een overgang tussen sociale afspraken en juridisch relevante afspraken (als het economisch belang groter
is. Voor bijzondere contracten zijn extra regels opgesteld. Als je voor de verkeerde kwalificatie van het contract hebt
gekozen is er geen man overboord: de rechter mag rechtsgronden aanvullen en is meer geïnteresseerd in wat partijen
daadwerkelijk afspraken.
OVK’s komen in het algemeen tot stand door aanbod & aanvaarding (consensuele overeenkomsten). Sinds de
Middeleeuwen & Hugo de Groot was er een tendens waarbij er meer nadruk op de inhoud en minder op de
formaliteiten werd gelegd, behalve een enkele keer (bv. bedenktijd bij koop huis). In het canonieke recht gold ook de
,gedachte: afspraak = afspraak. Volgens Wallinga is het laatste restje reële OVK’s in ons recht de bewaargeving (7:600
BW: lijkt pas bij overhandiging een contract te zijn, ook wordt maar 1 verbintenis geëxpliciteerd). Volgens Lokin zijn
ook nog verbruiklening en bruiklening (7a:1777 BW) reële overeenkomsten.
De stipulatio is uitgestorven. De Romeinen smachtten naar de stipulatio vanwege het gesloten systeem van OVK: de
rest brachten ze onder bij de stipulatio. Je kon er bijvoorbeeld leuke contractuele boetes mee overeenkomen.
Stipulatio waren eenzijdige OVK en stricti iuri gold: het was alles of niets, mits je het kan bewijzen (en de ander het
heeft natuurlijk). Lokin voert ook nog aan dat stipulaties in de weg stonden vanwege het internationale
handelsverkeer: de partijen moesten samenkomen en bewijstechnisch leverde het problemen op (de weerlegging van
de schuldbekentenis was knap lastig).
2. Toepassing
Verbintenis Delict (obligatio ex delicto)
Contract 1) Afgifte (=aannemen) van Verbruiklening (verbruikt zaak → vergelijkbare zaak
(obligatio de zaak (re) teruggeven), bruiklening (dezelfde zaak weer
ex Vereisten: teruggeven), pand, bewaargeving
contractu) a) consensus N.B. (Ver)bruiklening is een eenzijdige verbintenis.
b) aannemen door een
bepaalde persoon
2) Vormelijke woorden (= Stipulatio (enige vorm)
toverwoorden) (verbis)
Vereisten
Vereisten:
- Stipulator (vrager; crediteur): … spondesme (beloof
a) consensus
je dat)?
b) uitspreken van bepaalde
→ promissor (belover; debiteur): Spondeo (dat beloof
woorden ( oudste ik)!
procesvorm: een fout
N.B. Inhoudelijk = vrij (bv. rente), zolang netjes (geen
woord → weg zaak) prostitutie, weddenschap o.i.d.).
N.B. Eenzijdige verbintenis = een verbintenis
3) Bij geschrift (litteris)
4) Wilsovereenstemming Koop, huur, maatschap, opdracht, huur en verhuur
(consensu)
3. Conclusie
CONTRACTUS VS. PACTA
1. Inleiding: De Romeinen kenden een principieel onderscheid tussen contractus en pacta. Contractus waren
bindend, je kon naar de rechter toe (met een vordering) en er stond je een rechtsmiddel ter beschikking
(afdwingbaar). Pacta waren juist niet rechtens afdwingbaar (althans in het begin, daarna wordt het genuanceerder).
De praetor had namelijk een Edict met daarop formula’s (situaties, bv. als iemand zegt dat hij iets gekocht heeft, →
praetor helpt → rechtstoegang) waarbij alle contracten waren vermeld, maar niet de pacta.
2. Toepassing
- Vraag: Beschrijf het verschil tussen ruil (permutatio) en koop bij ons en de Romeinen.
Ruil Koop
Romeinen Principieel: het is een pactum → geen actie = niet- Principieel: het is een contractus →
afdwingbaar. wel een actie = wel afdwingbaar.
Kenmerk: beide partijen beloven zaak; moeilijk te bepalen Kenmerk: ene partij belooft prijs
wie de verkoper en wie de koper is, incl. bijbehorende (=koper), andere partij belooft zaak
verplichtingen. (=verkoper).
Truc: 2 stipulaties maar onder voorwaarden = juridisch
afdwingbaar (je hebt dan twee losse stipulaties Vs. 1
contractus bij koop). Als maar één nakomt →
innominaatcontract = rechtsingang. Pure ruil was niet
afdwingbaar.
, Huidig Boek 7: ruil en koop zijn beide afdwingbaar.
recht
3. Conclusie
PACTA SUNT SERVANDA?
1. Inleiding: Pacta zijn dus i.b. niet-afdwingbaar. Gedurende de tijd zijn sommige pacta wel afdwingbaar geworden,
meestal heetten ze dan niet contractus (behalve bij innominaatcontracten). Bv. de fiduciaire eigendomsoverdracht
(overdracht tot zekerheid), waarbij de praetor een actio verleende als na het voldoen van de schuld de eigendom niet
terug werd overgedragen (een pactum praetorium) (fiduciaire eigendomsoverdracht is bij ons verboden). Je had vijf
verschillende soorten pacta.
In het canonieke recht gold de gedachte: afspraak = afspraak, pacta sunt servanda. Consensualisme was het
toverwoord: verbintenissen komen tot stand door wilsovereenstemming, verdere formaliteiten waren onnodig. Een
contract was zonder meer verbindend. Je woord breken werd beschouwd als zonde jegens God. In ons huidig BW
komen ook alle OVK door consensus tot stand (art. 6:217 BW). Wij kennen geen principieel onderscheid tussen
pacta en contractus. pacta en contractus.
2. Toepassing
Soort Uitleg
Pacta nuda Niet-afdwingbaar
Pacta adiecta Nevenbedingen.
- Bij bona fides-contracten: zonder meer bindend.
- Strik recht (stricti iuri): alleen beperkende werking (bv. de helft betalen), bij
verbruilening, stipulatio en litteris.
Pacta praetoria Afdwingbaar, bv. geaccepteerde schenkingsbelofte.
Pacta legitima Afdwingbaar.
Innominaatcontracten Afdwingbare afspraak + één prestatie (wederkerige afspraken), bv. als jij dit, dan ik dat.
3. Conclusie
ONVERSCHULDIGDE BETALING #OEPS
1. Inleiding: Voor onverschuldigde betaling geldt dezelfde actio als bij verbruiklening. Er is geen rente verschuldigd.
Gaius vond de onverschuldigde betaling noch een contract (geen bedoeling contract, verplichting is er al), noch een
delict. Gaius deelde hem in bij de restcategorie van quasi-contracten (bv. ongerechtvaardigde verrijking) en quasi-
delicten (bv. rechter spreekt verkeerd recht, bloempotactie).
N.B. Justinianus kende ook de categorieën quasi-contract en quasi-delict. In de Middeleeuwen ontstonden er diverse
andere categorieën, 5 totaal.
2. Toepassing
3. Conclusie
INSTITUTEN VAN GAIUS
1. Inleiding: De Instituten van Gaius zijn eigenlijk nog ‘the new kid in town’. Ene Duitse Nieboer, leerling van Von
Savigny, ontdekte ze pas in 1866 in Verona (het verhaal over de heilige Hieronymus was eroverheen gekalkt).
Gaius verwees in zijn Instituten steeds naar de Digesten. De Digesten maakten deel uit van de Corpus Iuris Civilis
van keizer Justinianus en bestonden uit adviezen van juristen.
2. Toepassing
3. Conclusie
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller beethoven. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.86. You're not tied to anything after your purchase.
