Rechtsbescherming tegen de (administratieve) overheid
Dit is een samenvatting van de lessen publiek procesrecht door Sabien Lust. De structuur van het boek (helemaal gelezen) en de slides worden gevolgd en zijn aangevuld met mijn notities.
GESLAAGD in 1ste zit!!!
,INLEIDING - begrippen
Mens = sociaal wezen → Leeft in groep (= gemeenschap = doelmatig samenlevingsverband = une
société)
• Gezag = noodzakelijk
• In een Staat: uitgeoefend door de overheid
• Conflict tussen individuele vrijheid & gezag + tussen burger & bestuur
• Oplossing in Westerse wereld: Rechtsstaat
Rechtsstaat
= het regime waarin de gezagsdragers zijn gebonden door het objectieve recht waarvan zij toepassing
moeten verzekeren, en hun macht is beperkt door de individuele rechter van de burgers.
→ politiestaat = het regime waarin de gezagsdragers een principieel onbegrensde macht
hebben, een onbeperkte bevoegdheid om het maatschappelijk leven geheel te regelen,
desnoods met geweld.
Kenmerkend rechtsstaat:
• Administratief legaliteitsbeginsel: gebondenheid van de overheid aan het recht als zodanig
1. Elk overheidsoptreden moet een juridische grondslag hebben
= het toegewezen karakter van de bevoegdheden van de overheid
2. Rechtmatigheidsbeginsel
= de administratieve overheidshandelingen moeten overeenstemmen met elke
rechtsregel van een hogere rang (materiële wetten, het gewoonterecht en de
algemene rechtsbeginselen)
Legaliteitsbeginsel vereist handhaving:
• Noodzaak aan rechtsdwang
• Rechtsdwang soms niet mogelijk
• Conclusie:
o Afdwinging van het recht moet ruimer worden bekeken dan de letterlijke dwang tot
rechtsconform gedrag
o Afdwinging van het recht moet worden beschouwd als het aanwenden van
technieken om rechtsschendingen te voorkomen (= rechtshandhaving ) of te
herstellen (= sanctionering)
• Rechtsbescherming= het geheel van technieken die erop gericht zijn te voorkomen dat
rechten worden geschonden en/of geschonden rechten te herstellen
2
,Rechtsbescherming tegen de overheid:
• Overheid = belast met de behartiging van het algemeen belang
• Belang rechtsbescherming tegen overheid toegenomen
o 19e eeuw: nachtwaker → taak beperkt tot handhaven openbare orde en veiligheid
o 20ste eeuw: verzorgingsstaat → Actievere rol OH in sociale en economische leven
o Probleem: enkel de overheid kan voorzien in rechtsbescherming tegen de overheid
(dus tegen haar eigen optreden)
• Overheid = feitelijk + juridisch veel machtiger dan de individuele burger
• Cf. Instrument van de administratieve rechtshandeling = bestuurshandeling
• Eenzijdig verbindende beslissingen
• Zij schept gezagshalve, dit is zonder toestemming van de betrokkene, rechten
en verplichtingen
• Privilège de la décision exécutoire
• Onmiddelijke uitvoerbaarheid
• Wijzigt de rechtsorde door haar enkele uitvaardiging
• Gedwongen tenuitvoerlegging: slechts mogelijk indien de wet daarin voorziet
• De overheid kan de rechtsonderhorige maar met dwang aanzetten tot
gehoorzaamheid nadat een rechter haar daartoe de toestemming heeft
gegeven.
• Privilège du préalable (‘voorrecht van het voorafgaande’) → obéir d’abord, réclamer
ensuite
• Een administratieve beslissing wordt gelijkvormig te zijn met de wet ->
rechtmatigheid moet evenwel bewezen worden
• Omkering procesinitiatief: de burger moet een overheidsbevel in beginsel
gehoorzamen, ook al is het onwettig. Hij moet zich tot de rechter wenden
wanneer hij meent dat een overheidsbeslissing niet rechtmatig is.
→ De gehoorzaamheidsplicht blijft bestaan zolang de rechter daar niet
anders over heeft beslist
• Bestuursgeschil = geschillen tussen burger en bestuur of tussen besturen onderling over
handelingen die in beginsel uitgaan van een administratieve overheid en door het
publiekrecht worden beheerst.
3
,Technieken van rechtsbescherming
Preventieve rechtsbescherming vs. rechtsbescherming a posteriori
Rechtsbescherming door:
➔ “Wetgevende” overheid (vertegenwoordigende organen) → politieke rechtsbescherming
Einddoel: rechtsherstel
Kwaliteit van de rechtsstaat staat of valt met de kwaliteit v/d geboden rechtsbescherming
Rechtsbescherming bereikt doel pas ten volle indien zij leidt tot rechtsherstel
= ongedaan maken van rechtsverstoring door creëren van een toestand zoals deze zou hebben
bestaan indien er geen rechtsverstoring was geweest
• Rechtsherstel: repressief optreden (recht is reeds geschonden)
o In natura
o Bij equivalent = schadevergoeding
• Rechtsbescherming; repressief (geschillen reeds ontstaan) + preventief (voorkomen van
geschillen
HOOFDSTUK 1: PREVENTIEVE RECHTSBESCHERMING
Afdeling 1: Inleiding
Uitbouw “administratieve procedure in niet-betwiste zaken”
= het geheel van modaliteiten die het bestuur in acht moet nemen bij het uitwerken van een
bestuurshandeling
• Doel: zorgvuldige besluitvorming
• Toepassing: formele inspraakmogelijkheden voor de burger
• Toepassing: beginselen van behoorlijk bestuur
4
, Evolutie:
• Algemeen deel bestuursrecht, maar nog geen “algemene wet bestuursrecht”
• Belangrijke plaats voor rechtspraak: beginselen van behoorlijk bestuur
• Wetgevende initiatieven:
o Disparate materiegebonden bepalingen
= specifieke regels, waarvan de toepassing beperkt blijft tot die specifieke
materie die in de desbetreffende wetgeving wordt geregeld
o Algemene wetgevende initiatieven: formele motiveringsplicht en
openbaarheidswetgeving
= niet materie/sector gebonden (niet enkel toepasbaar in 1 rechtstak)
• Traditioneel vooral aandacht voor repressieve rechtsbescherming
o Een zorgvuldig tot stand gekomen bestuurshandeling zal in de regel minder tot
geschillen aanleiding geven dan een slordig optreden.
o In de regelgeving wordt steeds vaker formeel ruimte gelaten voor de
rechtszoekende om reeds tussen te komen in het besluitvormingsproces nog
voor de bestuurshandeling definitief is gestart
▪ vb. openbare onderzoeken
HOOFDSTUK 2: RECHTSBESCHERMING A POSTERIORI
Afdeling 1: Inleiding
Rechtsbescherming a posteriori = rechtsbescherming eens een bestuurshandeling is gesteld
Indeling naargelang instantie die rechtsbescherming biedt:
• Politieke rechtsbescherming
• Administratieve rechtsbescherming
• Jurisdictionele rechtsbescherming
(-> verschil niet altijd duidelijk aangezien sommige organen verschillende soorten bevoegdheden
hebben)
Afdeling 2: Politieke rechtsbescherming
= bescherming door democratisch verkozen organen op de diverse beleidsniveaus
Bv. De Kamer van Volksvertegenwoordigers en de Senaat, de diverse deelstatenparlementen, de
provincieraden, de gemeenteraden, …
5
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller XX1607. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $10.80. You're not tied to anything after your purchase.
