Summary
Samenvatting gezondheidspsychologie
- Course
- Institution
Deze samenvatting omvat alle leerstof van op de powerpoint, aangevuld met eigen notities
[Show more]
Seller
Follow
eloiseleloup
Content preview
GezondheidspsychologieH1: Wat is gezondheid?
1.1 Wat is gezondheid? Veranderende perspectieven
van oudsher hebben mensen een relatie gezien tussen gebeurd al heel lang
• geest
• god(en)
• fysieke gesteldheid
1.1.1 Relatie tussen lichaam en geest
Hippocrates (oudheid: 460-377 v.Chr.)
ziekte = een verstoord evenwicht tussen 4 circulerende lichaamsvloeistoffen (humores):
• gele gal
• slijm
• bloed
• zwarte gal
als deze vloeistoffen in balans zijn wordt je niet ziek
genezing: opnieuw balans brengen via aderlaten, vasten, dieet,
geneesmiddelen
lichaam en geest = 1 eenheid
hoeveelheid sappen persoonlijkheid (hier is geen evidentie voor)
etiologie = oorzaak van een ziekte
Galenus (129-199 n.Chr.) (volgde Hippocrates een beetje)
de etiologische basis voor alle ziekten (geestelijk en lichamelijk) is puur lichamelijk
4 lichamelijke humores -> 4 temperamenten en afhankelijk van het temperament -> specifieke
ziekten
bv. melancholieke vrouwen grotere kans op borstkanker door een grote hoeveelheid zwarte gal
de geest speelt dus geen rol in de etiologie van ziekten
vroege middeleeuwen: geloof en spiritualiteit en de rol ervan in lichamelijke problemen
men dacht dat een individu weinig over eigen gezondheid te zeggen had of kon aan doen
ziekte = straf van God of gevolg van kwade geesten die de ziel binnendrongen en enkele priesteres
konden helpen
verbod op wetenschappelijk onderzoek
religieuze gezichtspunten hielden stand tot de ‘renaissance’ begon 1600 n.Chr: wetenschappelijke
revolutie
Descartes (1596-1650)
lichaam en geest zijn 2 afzonderlijke/onafhankelijke entiteiten = dualisme
hierdoor mochten ze autopsie gaan doen (dood lichaam onderzoeken aangezien dat geest niet
meer samen hangt met lichaam)
lichaam = machine -> mechanistisch standpunt
ze mochten cellen onderzoeken verschillende zieketen bij verschillende cellen
start lichamelijke geneeskunde
Eloïse Leloup SV Gezondheidspsychologie 2022-2023 1
,1.1.2 Biomedisch ziektemodel
= reductionistisch (lichaam reduceren tot op celniveau)
gezondheid = afwezigheid van ziekte (als je niet ziek bent ben je gezond)
ziekten en symptomen hebben altijd een achterliggende fysiologische verklaring (er is niet altijd een
fysiologische verklaring voor alle ziektes)
genezing werkt mechanistisch en rechtlijnig, maar…waarom dan verschillende reacties van mensen?
(waarom verschillen mensen zo, mensen hebben andere klachten over dezelfde ziekte)
model klopt niet helemaak
1.1.3 vraagtekens bij dualisme: psychosociale modellen voor gezondheid en ziekte
veel ziekten hebben een organische oorzaak, maar veroorzaken individuele reacties
rol van ‘geest’ of psyche blijkt daarin belangrijk bv. fantoompijn, placebo-effect (zie ook H15)
dus toch (tenminste) een bidirectionele relatie i.t.t. dualistisch denken
1.1.4 biopsychosociaal model
geïntegreerde benadering voor de assessment van:
• biologische/fysiologische
• psychologische/gedragsmatige
• sociale/omgevingsfactoren
die bijdragen aan gezondheid en ziekte
1.1.5 gedrag, dood en ziekte
stijging levensverwachting + daling mortaliteit (sterftecijfers) hebben de perspectieven doen
veranderen
geneesmiddelen, vaccinatie, betere sanitaire voorzieningen
oorzaken overlijden ook drastisch veranderd (niet gezond leven of niet gezond gedragen kunnen ook
oorzaken zijn)(ook chronische aandoeningen)
belangrijke gedragscomponent
ons gedrag draagt bij aan onze gezondheid en onze kans op overlijden
1.2 individuele, culturele en leeftijdgerelateerde perspectieven op
gezondheid
1.2.1 lekentheorieën over gezondheid
Hoe denken de mensen zelf (niet gespecialiseerde mensen) over ziekten en gezondheid
Bauman (1961) vroeg aan patiënten met een ernstige ziekte: “Wat betekent gezondheid voor u?”
• een overwegend gevoel van welzijn
• de afwezigheid van symptomen
• handelingen waartoe een persoon in staat is
Eloïse Leloup SV Gezondheidspsychologie 2022-2023 2
,Benyamini (2003) stelde zelfde vraag aan ouderen (n = 500), hier hing het af van:
slechte/redelijke gezondheid: recente symptomen/indicatoren van slechte gezondheid (bv. pijn)
goede gezondheid: positieve indicatoren (bv. in staat zijn tot wandelen)
het hangt af van hoe de situatie nu is
gezonde individuel hun subjectieve gezondheidsbeoordeling zijn meer verbonden met
gezondheidsgedrag = gedrag (ongeacht de gezondheidstoestand) dat bedoeld is om de gezondheid
te beschermen, te bevorderen of in stand te houden (bv. voldoende lichaamsbeweging) (zie ook H4)
Health & Lifestyle (n = 9000, Blaxter): gezondheid als:
• niet ziek
• bezit (ik heb mijn goede gezondheid gekregen van mijn ouders)
• gedrag (ik kan nog de trap op wandelen)
• lichamelijk fitheid en vitaliteit (ik kan goed sporten en voel mij fit)
• psychosociaal welzijn
• functie
subjectieve beoordeling van gezondheid via vergelijking met anderen (welke referentiegroep?)
• leeftijd
• beroep
• betere/slechtere gezondheid (staat van zijn, hoe het op dat moment met je gaat)
• ….
gezondheid is een relatieve staat van zijn (je vergelijkt tov andere)
1.2.2 defintie van gezondheid van de WHO wereldgezondheidsorganisatie
toestand van volledig lichamelijk, geestelijk en sociaal welzijn en (…) niet alleen als de afwezigheid
van ziekte of invaliditeit (WHO, 1947)
doelstellingen & beleidsdocumenten veronderstellen een relatie tussen gedrag, leefwijze en
gezondheid
1.2.3 crosssultuerel perspectieven op gezondheid
normale gezondheid’ verschilt per cultuur en is afhankelijk van het economische, politieke, klimaat
van het tijdperk
Waar gaat het geld naartoe perspectief van gezondheid wordt hier duidelijk gemaakt (wat is nu
belangrijk voor ons)
1.2.4 levensloop en gezondheid
• kinderen < 7 jaar op een magische niveau, hebben geen goed inschattingsvermogen over
ziektenen gezondheid
• kinderen 8-11 jaar concreter, oorzaak en gevolg
• vroege puberteit fysiologisch
• late puberteit en volwassenheid psychofysiologisch
• ouderen vaak positieve opvatting
het ziekte perspectief ontwikkeld zich
Eloïse Leloup SV Gezondheidspsychologie 2022-2023 3
, 1.3 Wat is gezondheidspsychologie?
Ψ = het wetenschappelijk onderzoek naar mentale, psychosociale & biologische processen &
gedragsmatig functioneren
via empirische methoden
tools = systematische observatie en zelfrapportage
1.3.1 wat is het verband tussen psychologie en gezondheid?
Matarazzo (1980): Gezondheidspsychologie =
‘het aggregaat van de specifieke onderwijskundige, wetenschappelijke en professionele bijdragen
van het vakgebied psychologie aan de bevordering en het behoud van de gezondheid, de
voorlichting over en de behandeling van ziekten en de daaraan gerelateerde disfunctie’ niet
vanbuiten kennen
belangrijkste doelstelling van de gezondheidspsychologie = begrip ontwikkelen en vergroten van de
biopsychologische factoren bij:
1) instandhouden en bevorderen van de gezondheid
2) de verbetering van de gezondheidszorg en het gezondheidsbeleid
3) de preventie en behandeling van ziekte
4) de oorzaken van ziekte
het doel is om meer inzicht te krijgen in deze 4 stappen
gezondheidspsychologie en andere terreinen
modellen/theorieën uit sociale, klinische, cognitieve psychologie, het bevariorisme
gecombineerde met andere vakgebieden (bv. gezondheidseconomie) vaak deel van inter- en
multidisciplinaire groepen
ook nog andere terreinen
• psychosomatische geneeskunde (duidelijk verband tussen geest en lichaam)
• gedragsgeneeskunde (veel ingezet op klassieke en operante conditionering, bv. graded activity)
• medische psychologie (beroep eerder dan vakgebied)
• medische sociologie (kijken naar ziekte en gezondheid in verband met het sociale: gezin,
verwantschap, samenleving)
• klinische psychologie (geestelijke gezondheid)
Eloïse Leloup SV Gezondheidspsychologie 2022-2023 4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller eloiseleloup. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.07. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
66579 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now