Dit is een uitgebreide samenvatting van het hoorcolllege over het somatosensibele systeem. Extra informatie uit het interactieve college en vragenuur is ook toegevoegd. Begrippen die aan bod komen zijn: input, complexe hersenfuncties, somatosensibele systeem, exteroceptie, proprioceptie, interocept...
HCO12, hfst 9 & 10, somatosensibele systeem
Deel II, in het 2e gedeelte van neurobiologie gaan we naar de hersenen als een geheel orgaan kijken.
In deel I is juist op moleculair niveau gekeken.
Black box, vroeger wisten we vrij weinig van de hersenen af en werd het beschouwd als een black
box: je stopt er iets in en vervolgens komt er iets uit. Vroeger is dus vooral gekeken naar de
verschillende outputs die volgen op bepaalde inputs, maar tegenwoordig weten we veel meer van de
hersenen. Ze weten we o.a. veel door laesies.
Input, de input van het brein wordt geleverd door 5 zintuigen:
- Somatosensibel
- Auditief
- Visueel
- Olfactorisch (reuk)
- Smaak
Input van deze zintuigen kan allerlei verschillende outputs opleveren. Deze output noemen we
gedrag en deze wordt veroorzaakt doordat de hersenen het somatisch en autonome zenuwstelsel
aansturen.
Complexe hersenfuncties, vanwege ‘modern’ onderzoek hebben we achterhaald dat de hersenen uit
meerdere gebieden bestaat en veel verschillende functies heeft. Een paar voorbeelden van complexe
hersenfuncties zijn: perceptie (gewaarwording), geheugen, emotie, motivatie, ratio, karakter etc.
Somatosensibele systeem, als je dit hoort denk je waarschijnlijk aan tast, maar het somatosensibele
systeem is veel breder:
- Exteroceptie, directe interactie met de omgeving. Stimuli hiervoor zijn tast, pijn,
temperatuur.
- Proprioceptie, houding en beweging van het lichaam: sensoren aanwezig in spieren, pezen,
huid en gewrichten. Hierdoor weet je waar je spieren zich bevinden zonder er naar te kijken.
- Interoceptie, het ‘voelen’ van je ingewanden:
o Bewust, pijn aan organen. Dit komt niet zo vaak voor.
o Onbewust, b.v. chemoreceptoren voor meting pH, O2- en CO2-
gehalte bloed.
Het somatosensibele systeem bestaat dus uit 3 onderdelen, maar dit HCO
focust op de exteroceptie.
Stereognosis, het herkennen van objecten via tast. Als je een object vastpakt
voel je de temperatuur, vorm, dichtheid, gewicht etc. waardoor je het kan
plaatsen.
Tast, is eigenlijk voelen.
Basisschakeling somatosensibele systeem, rechts is de basisschakeling van het
somatosensibele systeem te zien. Het begint allemaal met een eerste-order
neuron. Deze kan een signaal doorgeven aan het centrale zenuwstelsel
(hersenstam of ruggenmerg). Om precies te zijn, wordt het aan een tweede-
order neuron afgegeven. Dit 2e-order neuron kan vervolgens weer projecteren
op een derde-order neuron in de thalamus. Deze geeft het vervolgens af aan de
cortex waar de informatie verwerkt wordt.
Eerste-order neuron, is in staat om een prikkel uit de omgeving om te zetten in een elektrisch signaal
en aan het CNS af te geven. Het gaat hier dus om een afferente neuron. Een 1e-order neuron wordt
ook wel receptor genoemd of in het Nederlands sensor. Ondanks dat het gehele neuron weleens
receptor genoemd wordt, bevinden de receptoren zich aan het uiteinde. Hier wordt het
receptorpotentiaal opgewekt.
Verschillen 1e-order neuronen, elk 1-order neuron vangt een specifieke prikkel op en deze kan
tussen twee verschillen neuronen heel erg verschillen. Dat komt doordat ze in de volgende
eigenschappen kunnen verschillen:
, - Type receptoren in dendrieten
- Kapsel om de zenuwuiteinden
- Locatie
- Axon type (heeft betrekking op de geleidingssnelheid)
- Receptieve veld (zegt iets over de nauwkeurigheid)
- Perifere adaptatie (≈verversingssnelheid, temporele resolutie)
Pseudo-unipolaire neuron, alle 1e-order neuronen van het somatosensibele systeem zijn
psuedo-unipolair. Dat is vrij bijzonder en houdt in dat de dendrieten op den duur
overgaan in een axon zonder dat daar een cellichaam tussen zit. De axon passeert dus op
den duur het cellichaam.
Dermatoom, alle sensorische neuronen
verzamelen in de dorsale wortel ganglia
voordat ze het ruggenmerg ingaan. Hier is sprake
van een soort organisatie: bij elk ruggenmerg
segment gaat een bepaald gedeelte van de
sensorische neuronen van de huid naar binnen. Dit
noemen we een dermatoom. Een dermatoom is dus
een stuk huid dat sensibel wordt geïnnerveerd
vanuit één spinale zenuw. Dit is links schematisch
weergegeven waarin te zien is dat je 8 cervicale, 12
thoricale, 5 lumbale en 5 sacrale dermatomen hebt.
Als je schade hebt in je ruggenmerg kan je
bijvoorbeeld beperkt zijn in je somatosensibele
waarneming van één bepaald dermatoom.
Eerste-order-
e
neuronen huid, rechts zijn de 1 -order neuronen van de huid
weergegeven (voor tast en pijn). In de epidermis zie je naakte
zenuwuiteinden en deze zijn voor pijn. Eronder zijn 4 andere
typen zenuwen te zien en zij verwerken informatie voor tast. Er
zijn een paar overeenkomsten te vinden tussen deze tast
receptoren:
- Allen hebben een kapsel om hun zenuwuiteinden. Bij
het cellichaam van Merkel zijn dit cellen die
waarschijnlijk bijdragen aan het receptorsignaal. Bij de
andere lichaampjes ligt er juist bindweefsel omheen. Dit
bindweefsel draagt bij aan de sensitiviteit van deze
specifieke neuronen.
- Receptortype, ze hebben allemaal een
mechanoreceptor.
- Axon type, alle tast neuronen hebben Aβ (pijn niet).
Mechanoreceptor, links is
een mechanoreceptor
weergegeven. Wanneer
het neuron niet geprikkeld wordt, zijn de ionkanalen gesloten.
Zodra er sprake is van tast vervormt de huid, waardoor het
membraan van neuronen ook verandert. Dit resulteert in het
openen van de ionkanalen. Dit levert een influx van positieve
ionen op en daarmee een receptorpotentiaal. Wanneer het
receptorpotentiaal hoog genoeg is, resulteert het in een
actiepotentiaal en zal de informatie verwerkt worden door de
hersenen.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller brittheijmans. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.44. You're not tied to anything after your purchase.
