Les 1 : Inleiding
Waarom dit vak belangrijk is voor communicatiewetenschappers?
1. Nood aan communicatiewetenschappers die alles weten vd technologische, markt-, beleids-
en gebruiksaspecten vd informatiesamenleving
2. Focus op wat ‘onder’ de mediacontent ligt.
3. Weten wat de mogelijke toekomstscenario’s zijn
4. Nieuwe werkdomeinen voor sociale wetenschappers : digitale marketing, factchecking,
product management, nieuwe media industrie,..
5. Je de bouwstenen vd onderliggende technologische factoren ve innovatie verstaat.
1. Communicatietechnologie
Communicatietechnologie is de overkoepelende term die gebruikt wordt om te verwijzen naar
materiële objecten die ervoor zorgen dat informatie wordt overgedragen ve bron naar een
bestemming. De technologie medieert de communicatie, en vaak gaat dit gepaard met het
overbruggen vd aspecten afstand en tijd vd communicatie. Communicatietechnologie omvat
naast deze materiele objecten ook de handelingen en organisaties die hierrond gevormd
worden en bestaan.
• De informatiebron produceert het bericht of de stroom van
berichten
• De zender behandelt het bericht zodat het omgezet wordt in
een signaal dat over het kanaal kan verstuurd worden
• Het kanaal is het medium dat gebruikt wordt om het signaal
over te brengen vd zender naar de ontvanger
• Als signalen over een kanaal verstuurd worden, kunnen ze
verstoord worden door ruis.
• De ontvanger behandelt het signaal opnieuw zodat het
bericht gereconstrueerd wordt
• De bestemming is de persoon (of het ding) voor wie het
bericht bedoeld is
• Techniek = de methode van handelen en de middelen die gebruikt worden om iets tot stand te
brengen voor praktische doeleinden
• Technologie = de op wetenschap gebaseerde techniek.
• Materiële objecten = De toestellen die het mogelijk maken om te communiceren en uit te
breiden
• Handelingen = De communicatieactiviteiten en -handelingen die we bezitten/gebruiken om deze
toestellen te ontwikkelen en te gebruiken
• Organisaties = De sociale organisaties die gevormd worden rond deze toestellen en
handelingen
Dimensies van tijd en plaats in relatie tot de communicatietechnologische hulpmiddelen
1
, 2. Nieuwe media / ICT
• Many-to-many communicatie
• Interactiviteit : gebruiker is ook producent van content
• Digitale content is eenvoudig aan te passen & te distribueren
→ impact op de kennis van publiek
3. Soorten samenlevingen
Netwerksamenleving
• Manuel Castelss, 1996
Informatiesamenleving Kennissamenleving
• Frank Webster, 2002
• Technologische innovatie & Platformsamenleving
diffusie
• Economische waarde &
arbeidsveranderingen Pijnpunten :
• Culturele veranderingen - Hoe kan er effectief bewezen worden dat onze
• Veranderingen in samenleving veranderd is in een nieuwe soort
samenleving, een informatiesamenleving?
informatiestromen
- Wat is informatie? Semantische info?
- Kwantitatieve criteria bewijzen kwalitatieve
verandering?
4. Centrale verandering
1. ICT
Technologische innovatie & diffusie
2. Economische waarde
Informatie activiteiten
o Eenmaal de grootste economische activiteit opgenomen wordt door informatie activiteiten ipv
landelijke & industriële activiteiten, spreken we ve informatiemaatschappij
3. Arbeid
Toename informatiewerkers
o De explosie van ICT zorgt voor de ondergang vd
industriesector en een opgang vd dienstensector,
die vooral werk biedt aan informatiewerkers
4. Ruimtelijk
Netwerkmaatschappij
o De verandering in tijd/locatie relaties die ICT met zich meebrengt, zorgt
voor een transformatie vd sociale orde & dus de volledige samenleving
5. Cultuur
Symbolen in het dagelijkse leven
o Toename van info in het dagelijkse leven (Tv-programma’s, op straat, games,..)
o De huidige culturele samenleving & ons individuele leven is meer informatie- en
symboolgeladen dan deze in het verleden
6. Theoretische kennis
Kennissamenleving
o Een samenleving die wordt georganiseerd op een manier waarbij
theoretische kennis de hoogste prioriteit heeft
o Theoretische kennis = wat abstract, generaliseerbaar & gecodifeerd is
in media
2
, 7. Data als business model
Platformsamenleving
o Centraal kenmerk : opkomst van online platformen
o De opkomst vd platformsamenleving gaat hand in hand met de opkomst vd
marktsamenleving, globalisering & informatisering
Les 2 : theoretische denkkaders
1. Platformsamenleving
• Centrale verandering : data als business model (door opkomst van online platformen)
• Online platform = technologische, economische & sociaal-culturele infrastructuur voor het faciliteren
& organiseren van online sociaal & economisch verkeer tussen gebruikers & aanbieders
o Bedrijf die 2 spelers samenbrengt
o Men zoekt gat in de markt (bv airbnb): om vraag te beantwoorden : vertrouwen nodig
Kenmerken
1. Platformen verzamelen op een geautomatiseerde wijze grote hoeveelheden data over
gebruikers
2. Platformen geven via API’s (Application Programming Interfase) 3e partijen toegang tot
(deel) vd data
3. Platformen verwerken gebruikersdata met behulp van algoritmes
4. Platformen zijn economische configuraties die gericht diensten en reclames aan specifieke
gebruikers koppelen
Commodificatie
Dataficatie Modificeren van dingen die geen geld
Binaire code & algoritme zijn
Vb : Beleid Amazon seksistisch : vrouwen minder
kans dan mannen om aangenomen te worden Personalisatie
➔ Cv’s gescreend door machine (algoritme) Persoonlijke advertenties
‹ bv “geen master” -> cv weg
➔ Algoritme gebaseerd op cv’s van mannen
➔ Deze 3 zijn nodig om voor een platformsamenleving te zorgen
Infrastructurele service
Vb : Log in met je FB of Google account op een andere site (=service)
o verzekerd acc hebben & men weet wie het is
o FB en Google hebben zo toegang tot data van die pagina
Verweving tussen technologie & samenleving
→ Technologie stuurt samenleving & samenleving stuurt technologie : FB policy aangepast
3
, 2. Aspecten van technologische & maatschappelijke veranderingen
Utopie = ideale wereld die echter niet bereikt kan worden, een onmogelijke werkelijkheid.
Dystopie = (denkbeeldige) samenleving met akelige kenmerken waarin men niet zou willen leven.
o Vernietiging van machines die menselijk arbeid verving : men was bang dat men geen
werk meer ging hebben → armoede
Technologisch deterministische denkkaders : uitgangspunten
• Technologie is de agent en drijvende kracht achter sociale, politieke en economische veranderingen
• De verandering die technologie teweegbrengt is éénduidig en voor iedereen gelijk
• Technologie is een autonome kracht die volgens een eigen logica en dynamiek werkt en die
mensen niet kunnen bedwingen
• Black Box = Technologie is een zwarte doos & je hebt geen idee hoe dat die werkt
• De betekenis die ze aan technologie toekennen is
o revolutionaire vooruitgang
o revolutionaire achteruitgang.
3.Adoptie & diffusie theorie
• Everette M. Rogers
• Adoptie en diffusie van innovatie
Centrale assumpties
• Innovaties bevatten een aantal karakteristieken waarvan de individuele perceptie door de
potentiele adopters, beslissend is voor de uiteindelijke adoptiesnelheid- en curve
• Sommige adopters zijn al innovatiever dan de andere, en zijn dan ook identificeerbaar a.d.h.v. typerende
karakteristieken (bv. hoger opleidingsniveau)
• De adoptiebeslissing is een proces in verschillende delen dat individueel doorlopen wordt,
samengebundeld wordt het de diffusie genoemd
• De adopters zijn in verschillende mate vatbaar voor bepaalde vormen van communicatie in de
verschillende fasen vh diffusieproces
Adoptie
= aanvaarding (en gebruik) vd innovatie op microniveau (individu)
Adoptiefasen
1. Kennismakingsfase (knowledge)
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller dw_vub. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.22. You're not tied to anything after your purchase.