Summary
Samenvatting - Burger en bestuur (F000816)
- Course
- Institution
Burger en bestuur: PowerPoints + gastcolleges
[Show more]
Seller
Follow
Ikdoemijnbest
Reviews received
Content preview
BURGER EN BESTUURPowerPoints + gastcolleges
HOOFDSTUK 1: INLEIDING
1 Inleiding
Burger en bestuur is een
- Actueel en veelvormig thema
- Maar ook controversieel
1.1 Een actueel thema
Vlaams regeerakkoord (2014-2019)
- We ambiëren een slanke en performante overheid, waar correcte beslissingen op het meest
geëigende niveau gebeuren
Aangesproken burgerrol: belastingbetaler en gebruiker
- Tegen 2020 kunnen alle administratieve transacties tussen de overheid en de burgers, lokale
besturen en ondernemingen langs een digitale weg
Aangesproken burgerrol: gebruiker
- Het dorp is het niveau waar burgers zelf initiatief (kunnen) nemen om hun omgeving zo
leefbaar mogelijk te houden. Het is het niveau waarop een participatief beleid concreet
gestalte kan krijgen door deze collectieve zelfredzaamheid vanuit de overheid te stimuleren,
te ondersteunen en te faciliteren
Aangesproken burgerrol: partner
1.2 Controversieel
Inspraak leidt ook tot hevige discussies
- Inspraak is gecontesteerd
- Vb. vernietiging van de aanleg van de tramlijn Deurne-Wijnegem door de Raad van State op
het moment dat deze bijna gebouwd was
2 Burger – bestuur: een complexe een veelvormige relatie
2.1 Bestuur
- Politieke overheid: regering, parlement
Openbaar Publieke
- Ambtelijke overheid: administratie
bestuur sector
- Semi-overheid: EVA’s, etc.
- Middenveld met publieke taken
2.2 Burger
2.2.1 Burgerrollen
Burgerrol = de relatie waarop een burger in contact komt met het bestuur
De burger beoordeelt het bestuur op verschillende wijzen
- Burger als kiezer
o Kiesbeloftes/verwachtingen
o Vb. bij de verkiezingen wordt aan de burger meer groen belooft, maar dat wordt niet
uitgevoerd: de burger als kiezer is niet tevreden
- Burger als partner
o De burger kan samen met het bestuur zaken realiseren
o De burger kan evengoed zaken voor het bestuur onmogelijk maken
o Vb. de burger krijgt inspraak bij de aanleg van een speelplein
- Burger als belastingbetaler
- Burger als gebruiker (van overheidsdiensten, vb. aanvraag van een milieuvergunning)
, - Burger als klager: de burger wil ergens terecht kunnen met klachten en wil geholpen worden
- Burger als onverantwoordelijke
o De burger kan ongeoorloofde verwachtingen hebben
o Vb. de burger vraagt de burgemeester te helpen bij het vinden van een job
Gevolg: verschillende kwaliteitsdimensies
- Kiezer en partner: beleidsvoering
o Spanning bevolkingsvertegenwoordigers
o Openheid, inspraak, referenda
- Belastingbetaler en gebruiker: dienstverlening
o Klantgerichte dienstverlening: klantvriendelijkheid, handvest van gebruiker van
overheidsdiensten, meer duidelijke formulieren
o Organisatie van de dienstverlening: efficiëntie, minder hiërarchie,
netwerkorganisaties
- Klager: klachtenmanagement
o Redelijke en billijke behandeling door het bestuur
o Motiveringsplicht, gelijkheidsbeginsel, ombudsdienst
- Onverantwoordelijke
o Ethisch perspectief
o Voorlichting, codes
2.2.2 Burgerschapsstijlen
Burgerschapsstijl = de manier waarop een burger zich gedraagt in relatie tot de overheid
Classificatie o.b.v. politieke interesse, politiek zelfvertrouwen en participatie (Dejaeghere & Hooghe)
Burgerschapsstijl Politieke interesse Politiek zelfvertrouwen Participatie
Uitgebluste burger + + -
Conventioneel actieve + + +
burger
Monitorial citizen + + +
Verlegen burger + - -
Bescheiden burger + - +
Onbescheiden burger - + -
Opportunistische - + +
burger
Passieve burger - - -
Instrumentele burger - - +
Verschil ‘conventioneel actieve burger’ en ‘monitorial citizen’: soort participatie
- Conventioneel actieve burger
o In conventionele vormen van participatie, vb. adviesraden
o Niet zozeer kritisch
- Monitorial citizen
o Vooral in niet-conventionele vormen van participatie, vb. betogingen, petities
o Kritisch voor het bestuur
2.2.3 Opvattingen
Verschillende opvattingen over burgerschap: waarom participatie?
- Republikeinse opvatting
o Burgerplichten, dienstbaarheid, actieve invulling, oog voor algemeen belang
o Oude Rome en Athene
, - Communautaristische opvatting
o Burger als lid van een historisch gegroeide gemeenschap
o Participatie in civil society
- Liberale opvatting
o Burgerrechten, bescherming van eigen individuele rechten
o Glorious Revolution: de staat wil beslag leggen op de burgerrechten
3 Waarom participatie?
3.1 De burger is veranderd
Individualisering en de-alignement: loskomen van structurele banden
- Burgers binden zich niet meer levenslang vast aan 1 partij/organisatie
- Klassieke intermediaire organisaties verliezen hun pluimen
Meer mogelijkheden tot participatie
- Cognitieve mobilisatie: hogere betrokkenheid gaat gepaard met een hogere scholingsgraad
- ICT-revolutie: veel meer en makkelijkere toegankelijkheid tot informatie
3.2 Het bestuur is veranderd
3.2.1 Houding van het bestuur t.o.v. participatie
Evolutie doorheen de jaren
- 1ste helft van de 20ste E
o Gevaar van de massa, vb. betogingen, paniek, massahysterie
o Verlies van rationaliteit, vb. nazisme en communisme
- Participatie zorgt voor een bedreiging van de stabiliteit, vb. Hitlertoestanden
- Stelling ‘The civic culture’: stabiel democratisch bestel
o Institutionalisme + politieke cultuur
o Gekenmerkt door: participatie, vertrouwen en schikking naar de wetgeving
o Enkel ter ondersteuning van het bestuur, dus geen betogingen, krakers, etc.
- Jaren ’70: ook positieve appreciatie van onconventionele participatie, vb. krakers
- Participatie als kenmerk van een volwaardige democratie
- Bijdrage van participatie tot het stimuleren van burgerzin, vandaar
o Renovatie van het representatief systeem
o Elementen van directe democratie
- Maar recent: men komt wel wat terug van de participatie omdat dit ook kan leiden tot
vertragingen/blokkeringen
3.2.2 Motieven voor participatie vanuit het bestuur
- Omdat het zo hoort: normatieve benadering van het democratisch ideaal
- Omdat het iets oplevert: instrumentele benadering
o Voor het beleid: beleidsverrijking (de burger brengt extra inzichten), creatie van een
draagvlak
o Voor de samenleving: sociale samenhang, vertrouwen
- Omdat het verplicht is
3.2.3 Participatie gelinkt aan strong democracy (Barber)
- Thin democracy
o Burger heeft het recht om verkozenen aan te wijzen
o Die zorgen voor aggregatie van de individuele belangen
o Burger kan verkozenen ter verantwoording roepen
, - Strong democracy
o Zelf doen, dus niet via vertegenwoordigers
o Burger kijkt zelf hoe belangen met die van medeburgers kunnen verzoend worden:
collectief belang
- Zijn compatibel
3.2.4 Participatie
Participatiegolven
- Jaren ’60 en ’70: traditionele inspraakkanalen zoals adviesraden en hoorzittingen
- Jaren ’80: efficiëntie en klantgerichtheid (NPM als handvest van de gebruiker)
- Jaren ’90: interactieve en directe besluitvorming
- Nu: in eigen beheer initiatieven ontwikkelen
- Cumulatief model: oudere vormen blijven bestaan en nieuwere vormen worden erbij
opgebouwd (niets verdwijnt)
Verschillende vormen van participatie
- Denken (vb. adviesraad) of doen (vb. volkstuintjes)?
- Individueel of in groep?
- In welke fase(n) van het beleidsproces? Participatie kan tijdens de verschillende fasen
o Agendavorming
o Beleidsvoorbereiding
o Beleidsbepaling
o Beleidsuitvoering
o Beleidsevaluatie
4 Classificatie-modellen
4.1 Soorten democratie
Classificatie o.b.v. 2 assen (Hendriks)
- Directe vs. indirecte democratie
o Direct: de burgers zijn direct betrokken
o Indirect: via vertegenwoordigers (de kiezer stemt op een partij)
- Aggregatieve vs. integratieve democratie
o Aggregatief: meerderheid (stemmen afwachten) wint of is voor
o Integratief: deliberatie, waarbij er wordt gezocht naar compromissen
Aggregatief Integratief
Indirect Penduledemocratie Consensusdemocratie
Direct Kiezersdemocratie Participatiedemocratie
Hybride democratie
- Geen enkele soort democratie is tegenwoordig nog dominant
- Consensusdemocratie wordt verrijkt met elementen uit andere systemen: elementen van alle
soorten democratie lopen door elkaar (direct en indirect, aggregatief en integratief)
- Meer en meer elementen van directe democratie in representatieve democratie
4.2 Participatieladder
Hoe ordenen?
- Informeren: toehoorder
o Op de hoogte brengen van beslissingen
o Geen input van de burgers
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller Ikdoemijnbest. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.02. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
83637 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now