Casus 1:
Anatomie vrouwelijke geslachtsorganen:
De ovaria, de vrouwelijke geslachtsklieren, zijn de primaire vrouwelijke geslachtsorganen. Ze
produceren de vrouwelijke gameten (ova) en de geslachtshormonen: oestrogeen en
progesteron. Oestrogeen bestaat uit oestradiol, oestron en oestriol. Oestradiol komt het
meeste voor.
De ovaria worden op hun plaats gehouden door ligamenten van de a. iliaca. Het lig. ovarii
verankerd de ovaria aan de uterus. De lig. suspensorium ovarii (lig. infundibulopelvic)
verbindt de ovaria lateraal aan de bekkenwand.
Het lig. latum uterii oftewel de broad ligament bestaat uit 3 delen: mesoalpinx, mesovarium
en mesometrium. Het is een soort vlies dat de uterus en ovaria aan elkaar houdt.
1
,Gynaecologisch onderzoek:
Het gynaecologisch onderzoek is een zeer invasief onderzoek voor de patiënt dus daarom is
het van belang dat er aan een aantal voorwaardes wordt
voldaan:
- De onderzoekskamer moet warm zijn en
eventueel een aparte omkleedplek hebben voor
privacy
- De onderzoekskamer moet goed verlicht zijn
- De onderzoeksbank moet een verkorte bank zijn
met been- of voetsteunen zodat de patiënt haar
benen kan spreiden
Voor het onderzoek dienen een aantal materialen klaar
te liggen:
- Eendenbek
- Glijmiddel
- Korentang met gaasje (fluor of vocht afvegen)
- Handschoenen
Voor het maken van een uitstrijkje heb je aanvullende
materialen nodig:
- Wattenstokje (met flesje NaCl 0,9% oplossing in
water) of cytobrush met gynaecologische
uitstrijkspatel of Cervixbrush
- Objectglaasjes met matte kant
Kan met potlood op geschreven worden om de
patiëntengegevens te noteren
- Fixatiespray
Voor het uitvoeren van een fluoronderzoek heb je
aanvullende materialen nodig:
- Spatel (om fluor af te nemen)
- Objectglaasjes en dekglaasjes
- NaCl 0,9 % oplossing
- KOH- oplossing 10-20 %
Als alle materialen voor het onderzoek aanwezig zijn kan
je beginnen met het ontvangen van de patiënt.
2
,Het eerste deel van het consult bestaat uit de anamnese. Deze is belangrijk bij het
gynaecologisch onderzoek.
Om te beginnen diep je de klacht verder uit en achterhaal je de reden waarom de patiënte
een onderzoek wil. Vraag meteen of zij al eens een gynaecologisch onderzoek heeft gehad.
Andere belangrijke vragen zijn:
- Leeftijd
- Reproductieve levensfase (datum eerste menstruatie/ vruchtbare leeftijd/
menopauze
- Verloop van de cyclus (lengte/ duur/ hevigheid/ regelmaat)
- Voorgeschiedenis:
o Obstetrisch (o.a. ook episiotomie: litteken)
o Gynaecologisch
o Buikoperaties
- (Hormonale) medicatie, zowel nu als in de voorgeschiedenis
Nu kan het gynaecologisch onderzoek beginnen. Het bestaat uit 3 delen:
• Uitwendige inspectie
• Speculumonderzoek
• Bimanueel onderzoek
Bij de inspectie begin je uiteraard met het kijken naar
de onderbuik, de liezen, de buitenste schaamlippen,
enzovoorts.
Hierna moeten de labia gespreid worden om beter te
kijken.
Je kunt nu beoordelen of er al fluor of beslag
zichtbaar is. Ook is nu de clitoris zichtbaar. Deze
bevindt zich onder het preputium.
Hierna dient de vagina opnieuw vanaf de zijkanten
gespreid te worden en moeten de randen omhoog
worden geduwd. Je kunt nu de volgende structuren
beoordelen:
- Urethra
- Para-urethrale klieren
- Introïtus vaginae (ingang)
- Hymen (resten onderkant ingang)
- Commisura laborium posterior
3
, Nu kunnen we beginnen aan het
speculumonderzoek. Breng eerst glijmiddel, zoals
zoete olie, aan op de eendenbek. Spreid nu de labia
en breng de eendenbek zijwaarts in. Volgt de
vaginale as. Deze loopt schuin dorsaal-waarts. Na 1/3
kan je de eendenbek weer recht houden.
Als de eendenbek de achterste fornix bereikt dan
voel je weerstand. Je kan nu de eendenbek openen
en proberen de portio in beeld te krijgen.
Laat het speculum nooit los in de vagina zitten want
dan kan het er uitglijden. Vraag of de patiënt even de
bovenkant wil vasthouden. Nu is er ruimte voor het
afnemen van een vaginaal toucher.
Hierna moet het speculum voorzichtig verwijderd
worden en gaan we naar het laatste onderdeel
Bimanueel onderzoek:
Voor dit onderzoek dien je handschoenen te dragen.
Breng van tevoren een beetje glijmiddel aan op de
handschoenen. Voor het inbrengen spreid je met je
andere hand de labia uit elkaar om zo de introïtus vrij
te maken. Brengt nu voorzichtig de middelvinger in.
Oefen druk uit op de perineum om zo plaats te
maken voor de wijsvinger. Deze kan je nu langs de
middelvinger ook naar binnen duwen.
Als je eenmaal binnen bent is het van belang om je
hand en pols zo horizontaal mogelijk te houden
terwijl je met je andere hand op de onderbuik drukt.
Let ook op dat de duim van de palperende hand niet
de clitoris of de bovenbenen aanraakt.
Beoordeel de portio:
• Oppervlak van de portio
• Consistentie
• Ostium externum
• Stand van de cervix
• Slingerpijn (door de portio zijwaarts heen en
weer te bewegen tussen de gespreide vingers of door hem met twee vingers aan een
kant aan te tikken)
• Opstootpijn (met de vingers in de achterste fornix de portio ventraal-waarts
bewegen. Je zit tegen cavum Douglasi)
• De fornices
4
Anatomie vrouwelijke geslachtsorganen:
De ovaria, de vrouwelijke geslachtsklieren, zijn de primaire vrouwelijke geslachtsorganen. Ze
produceren de vrouwelijke gameten (ova) en de geslachtshormonen: oestrogeen en
progesteron. Oestrogeen bestaat uit oestradiol, oestron en oestriol. Oestradiol komt het
meeste voor.
De ovaria worden op hun plaats gehouden door ligamenten van de a. iliaca. Het lig. ovarii
verankerd de ovaria aan de uterus. De lig. suspensorium ovarii (lig. infundibulopelvic)
verbindt de ovaria lateraal aan de bekkenwand.
Het lig. latum uterii oftewel de broad ligament bestaat uit 3 delen: mesoalpinx, mesovarium
en mesometrium. Het is een soort vlies dat de uterus en ovaria aan elkaar houdt.
1
,Gynaecologisch onderzoek:
Het gynaecologisch onderzoek is een zeer invasief onderzoek voor de patiënt dus daarom is
het van belang dat er aan een aantal voorwaardes wordt
voldaan:
- De onderzoekskamer moet warm zijn en
eventueel een aparte omkleedplek hebben voor
privacy
- De onderzoekskamer moet goed verlicht zijn
- De onderzoeksbank moet een verkorte bank zijn
met been- of voetsteunen zodat de patiënt haar
benen kan spreiden
Voor het onderzoek dienen een aantal materialen klaar
te liggen:
- Eendenbek
- Glijmiddel
- Korentang met gaasje (fluor of vocht afvegen)
- Handschoenen
Voor het maken van een uitstrijkje heb je aanvullende
materialen nodig:
- Wattenstokje (met flesje NaCl 0,9% oplossing in
water) of cytobrush met gynaecologische
uitstrijkspatel of Cervixbrush
- Objectglaasjes met matte kant
Kan met potlood op geschreven worden om de
patiëntengegevens te noteren
- Fixatiespray
Voor het uitvoeren van een fluoronderzoek heb je
aanvullende materialen nodig:
- Spatel (om fluor af te nemen)
- Objectglaasjes en dekglaasjes
- NaCl 0,9 % oplossing
- KOH- oplossing 10-20 %
Als alle materialen voor het onderzoek aanwezig zijn kan
je beginnen met het ontvangen van de patiënt.
2
,Het eerste deel van het consult bestaat uit de anamnese. Deze is belangrijk bij het
gynaecologisch onderzoek.
Om te beginnen diep je de klacht verder uit en achterhaal je de reden waarom de patiënte
een onderzoek wil. Vraag meteen of zij al eens een gynaecologisch onderzoek heeft gehad.
Andere belangrijke vragen zijn:
- Leeftijd
- Reproductieve levensfase (datum eerste menstruatie/ vruchtbare leeftijd/
menopauze
- Verloop van de cyclus (lengte/ duur/ hevigheid/ regelmaat)
- Voorgeschiedenis:
o Obstetrisch (o.a. ook episiotomie: litteken)
o Gynaecologisch
o Buikoperaties
- (Hormonale) medicatie, zowel nu als in de voorgeschiedenis
Nu kan het gynaecologisch onderzoek beginnen. Het bestaat uit 3 delen:
• Uitwendige inspectie
• Speculumonderzoek
• Bimanueel onderzoek
Bij de inspectie begin je uiteraard met het kijken naar
de onderbuik, de liezen, de buitenste schaamlippen,
enzovoorts.
Hierna moeten de labia gespreid worden om beter te
kijken.
Je kunt nu beoordelen of er al fluor of beslag
zichtbaar is. Ook is nu de clitoris zichtbaar. Deze
bevindt zich onder het preputium.
Hierna dient de vagina opnieuw vanaf de zijkanten
gespreid te worden en moeten de randen omhoog
worden geduwd. Je kunt nu de volgende structuren
beoordelen:
- Urethra
- Para-urethrale klieren
- Introïtus vaginae (ingang)
- Hymen (resten onderkant ingang)
- Commisura laborium posterior
3
, Nu kunnen we beginnen aan het
speculumonderzoek. Breng eerst glijmiddel, zoals
zoete olie, aan op de eendenbek. Spreid nu de labia
en breng de eendenbek zijwaarts in. Volgt de
vaginale as. Deze loopt schuin dorsaal-waarts. Na 1/3
kan je de eendenbek weer recht houden.
Als de eendenbek de achterste fornix bereikt dan
voel je weerstand. Je kan nu de eendenbek openen
en proberen de portio in beeld te krijgen.
Laat het speculum nooit los in de vagina zitten want
dan kan het er uitglijden. Vraag of de patiënt even de
bovenkant wil vasthouden. Nu is er ruimte voor het
afnemen van een vaginaal toucher.
Hierna moet het speculum voorzichtig verwijderd
worden en gaan we naar het laatste onderdeel
Bimanueel onderzoek:
Voor dit onderzoek dien je handschoenen te dragen.
Breng van tevoren een beetje glijmiddel aan op de
handschoenen. Voor het inbrengen spreid je met je
andere hand de labia uit elkaar om zo de introïtus vrij
te maken. Brengt nu voorzichtig de middelvinger in.
Oefen druk uit op de perineum om zo plaats te
maken voor de wijsvinger. Deze kan je nu langs de
middelvinger ook naar binnen duwen.
Als je eenmaal binnen bent is het van belang om je
hand en pols zo horizontaal mogelijk te houden
terwijl je met je andere hand op de onderbuik drukt.
Let ook op dat de duim van de palperende hand niet
de clitoris of de bovenbenen aanraakt.
Beoordeel de portio:
• Oppervlak van de portio
• Consistentie
• Ostium externum
• Stand van de cervix
• Slingerpijn (door de portio zijwaarts heen en
weer te bewegen tussen de gespreide vingers of door hem met twee vingers aan een
kant aan te tikken)
• Opstootpijn (met de vingers in de achterste fornix de portio ventraal-waarts
bewegen. Je zit tegen cavum Douglasi)
• De fornices
4
