Class notes
college aantekeningen Geriatrie en veroudering
- Course
- Institution
Aantekeningen van alle colleges van het vak Geriatrie en veroudering
[Show more]
Seller
Follow
famkebrieffies
Content preview
1. Terror management theory: confrontatie met sterfelijkheid, angst voor de dood2. Social Identity Theory: je beoordeelt je eigen (leeftijds-)groep positiever jongeren
nemen afstand van ouderen
3. Social Role Theory: sociale rol bepaalt de beeldvorming bijv. stoppen met werken leidt
tot negatief beeld over ouderen
Interventies sluiten vooral aan bij Social Identity Theory en Social Role Theory:
- Contact hypothese:
- intergenerationeel contact (langdurig, direct, persoonlijk)
- Gespreksgroepen/coaching van ouderen zelf om zelfbeeld te versterken en kennis over
ouder worden te vergroten
- Verandering van maatschappelijke positie en rollen die ouderen innemen
- Opzetten van nationale publiekscampagnes
Hoorcollege 1. Emotionele veroudering
Valt onder psychische veroudering
Depressie bij ouderen
Ageism – bepaalde symptomen die worden toegeschreven aan de leeftijd.
bijv. somberheid zou passend moeten zijn. Terwijl eigelijk maar 1/3 is somber.
Stemmingsstoornissen (DSM5)
• Somber, neerslachtig:
- depressieve stoornis
- andere vormen (persisterende depressieve stoornis, beperkte depressieve stoornis)
• Te druk of te vrolijk:
- bipolaire stoornissen (manische depressie)
• Overige stemmingsstoornissen:
- door medisch probleem of door middelen (gebruik/onthouding)
DSM5-criteria depressieve stoornis
Aanwezigheid ≥5 symptomen gedurende > 2 weken:
● Sombere stemming
● Vermindering interesse/plezier
● Gewichtsverlies/-toename
● Slapeloosheid/veel slapen
● Psychomotore remming/agitatie
● Moeheid/energieverlies
● Gevoel waardeloosheid/ schuld
● Verminderde concentratie/ besluiteloosheid
● Gedachten aan de dood/ suïcide
... met lijdensdruk en/of sociaal disfunctioneren
Bovenste twee zijn kernsymptomen, minimaal een van de twee.
Lijdensdruk (mensen moeten er last van hebben en gehinderd worden) sociaal
disfunctioneren.
Depressieve klachten moeten wel worden aangepakt, want leidt uiteindelijk vaak tot een
depressieve stoornis.
Ernstige depressieve stoornis
• met vitale kenmerken
– dagschommeling (‘s avonds beter dan ‘s morgens)
– vroeg ontwaken (om 5-6 uur ‘s morgens)
,– remming/agitatie (motoriek, spreken, denken)
– gewichtsverlies
• met psychische kenmerken
- wanen(/ hallucinaties) passend bij de stemming (negatief gekleurd), mensen zijn
ervan overtuigt geen geld te hebben of geen kleding. Ze kunnen denken dat ze
eigenlijk al overleden zijn.
Klinisch beeld: wisselende kernsymptomen
• Klassieke depressie, mensen voelen zich schuldig en denken ook over de dood.
• Atypisch, wisselende stemming.
‘Klassieke’ depressie
• anhedonie
• schuldgevoelens
• gewichtsverlies
• vroeg wakker, dagschommeling
• doodsgedachten
‘Atypische’ depressie
• reactieve stemming
• gewichtstoename
• meer slapen, moeheid
• gevoelig voor afwijzing
Cijfers: depressie bij ouderen
● Depressieve stoornis 2%
● Depressieve klachten 16%
● Mannen: vrouwen = 1 : 2
● Hogere prevalentie in verpleeghuis.
Cijfers zijn lagen dan bij jongvolwassenen, omdat ze wellicht minder vaak worden
meegenomen. Of omdat mensen het niet erkennen of omdat de ouderen het niet melden.
Prestatie depressie bij ouderen
• meer angstklachten: piekeren, lijkt op nervositeit.
• meer lichamelijke klachten: lichamelijke ziekten. Ook meer somatische comorbiditeit.
• Bijkomende cognitieve klachten: onderscheid met dementie.
Wanneer denken aan depressie bij ouderen?
● Sombere stemming (twee-vragen screening)
● Verminderde interesse / plezier (twee-vragen screening)
● Aanhoudende lichamelijke klachten / ernstiger dan pathologie
● Gewichtsverlies
● Acute ‘verwardheid’ met initiatiefverlies en geheugenklachten
● Angst, spanning, prikkelbaarheid, slaapproblemen
● Meer afhankelijkheid dan passend bij fysieke problemen
● Zorgmijding
Meetinstrumenten
• Een lijst om te screenen, bij de huisarts. Is het mogelijk at de patiënt een depressie heeft?
Geriatric Depression Scale (GDS) – ≥6 mogelijke depressie
• Diagnose: dsm5, vragen de symptomen uit.
Mini International Neuropsychiatric Interview (MINI)
• Ernst + beloop: lijst de arts moet afnemen. Door dezelfde persoon ingevuld worden.
Montgomery-Asberg Depression Rating Scale (MADRS)
– Volwassenen: Hamilton Depression Rating Scale (HDRS)
HDRS heeft veel lichamelijke vragen, ouderen hebben al meer lichamelijke klachten.
,Stress/kwetsbaarheid model, is een soort weegschaal.
Bij ouderen zijn biologische factoren meer van toepassing.
Belasting / stress
● Life event
● Verlies
● Conflict
● Eenzaamheid
● Somatische aandoeningen
● Medicatie
● Functionele achteruitgang
● Cognitieve achteruitgang
Kwetsbaarheid / weerbaarheid
● Geslacht
● Familie-anamnese
● Ervaringen jeugd
● Persoonlijkheid
● Coping
● Sociale steun
● Financiële situatie
● Migratie achtergrond
De drie D: dementie, depressie, dood (rouw).
Depressie of rouw?
Rouw
● somberheid met betrekking tot verlies
● beperkte periode van verminderd functioneren en depressiviteit
● bezig met overledene
Depressie
● somberheid breidt zich uit naar meerdere terreinen
● Langer durende periode van verminderd functioneren en depressiviteit
● meer bezig met zichzelf dan met overledene
Depressie of dementie?
Dementie
● ontstaat over maanden-jaren
● langzaam progressief
● andere domeinen dan aandacht/geheugen zijn aangedaan
● somberheid kan later in het beloop zijn ontstaan
Depressie
● ontstaat over weken
● dagschommeling
● slechtere concentratie
● met name geheugenklachten
● interesseverlies
● Behandelbaar!
Bij depressie met dementie. Behandel je eerst de depressie. Dan worden ze vaak
functioneel weer beter.
Behandeling: voor de start.
Het is nog een beetje een taboe.
• Voorlichting aan de patient over depressieve symptomen en schuldgevoelens.
• Betrekken van partner/familie met uitleg over gedrag, schuldgevoelens, steun.
• Contact met medepatienten/lotgenoten.
, Behandeling: fasen van behandeling
Van volwassenen en ouderen hetzelfde, maar ouderen krijgen minder vaak een
behandeling.
Twee fasenmodel
• Fase 1. Symptoombestrijding
• Fase 2. Indien mogelijk meer structurele veranderingen
Behandeling: fase 1
● Altijd: gesprekscontact, begeleiding, ook praktische steun
● Lichte/matige depressie: leefstijladviezen, bewegen, cursus In de put uit de put,
Mindfulness, Tai Chi, probleemoplossende therapie (PST)
● Matig/ernstige depressie:
● Biologisch: volgens protocol:
● antidepressieve medicatie; ECT
● Psychotherapie:
● IPT: interpersoonlijke therapie (rouw, rolverandering/levensfase, conflicten)
● CGT: anders leren denken
Behandeling: fase 2
Verdere stabilisatie:
● gesprekken, begeleiding, psychotherapie
Terugvalpreventie:
● cursus gericht op coping /ontspanning
● voortzetten medicatie
Beloop depressie bij ouderen
Behandeld
● 60-70% goede verbetering
● 80% recidief - tijd tussen episodes wisselt sterk
Onbehandeld
● Hogere mortaliteit
● Meer lichamelijke morbiditeit
● Meer suïcide bij mannen / weigering intake of zorg
● Slechter dagelijks functioneren / zelfverwaarlozing
● Slechtere kwaliteit van leven
● Meer gebruik van zorgvoorzieningen / afhankelijkheid
Minder vaak volledig herstel en revalidatie periode duurt langer.
Take home message
• Depressieve stoornissen komen veel voor bij ouderen (13-14%)
• Schrijf depressieve symptomen niet te snel toe aan leeftijd of lichamelijke gezondheid
• Overlappende symptomen met rouw en dementie
• Gedragsproblemen bij depressie kunnen herstel en ziekenhuisopname hinderen
• Hoe eerder herkend en behandeld, hoe gunstiger de prognose
Angst bij ouderen
Angst is een probleem wanneer?
• Pathologische angsten en/of fobieën, zonder duidelijke uitlokkende factor, of te sterk of te
lang voor de uitlokkende factor
• Angst: subjectief gevoel van nervositeit, met diverse lichamelijke verschijnselen
• Fobie: vrees voor (en soms ook vermijding van) een bepaalde situatie, plaats of object
Angststoornis, wanneer angst zo erg is dat het je hindert in het dagelijks functioneren.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller famkebrieffies. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.72. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
67866 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now