100% satisfaction guarantee Immediately available after payment Both online and in PDF No strings attached
logo-home
Previously searched by you
Previously searched by you
logo
Samenvatting biologie H4: Evolutie $3.95   Add to cart
Quickly navigate to
Preview
  2.  
  3. VWO / Gymnasium
  4.  
  5. Biologie

Summary

Samenvatting biologie H4: Evolutie
 9 views  0 purchase
  • Course
  • Biologie
  • Level
  • VWO / Gymnasium
  • Book
  • Biologie voor jou

Goede uitgebreide samenvatting

Preview 2 out of 7  pages

Document information

  • No
  • Hoofdstuk 4
  • September 24, 2024
  • 7
  • 2023/2024
  • Summary

Subjects

  • bacteriën
  • virussen
  • schimmels
  • de evolutietheorie
  • evolutie in populaties
  • ontstaan van soorten
  • onderzoek naar evolutie
  • ontwikkeling van het leven

Connected book

book image

Book Title:

Author(s):

  • Edition:
  • ISBN:
  • Edition:

Written for

  • Secondary school
  • VWO / Gymnasium
  • Biologie
  • 4
All documents for this subject (5522)

Seller

avatar-seller
lauradumont09

Reviews received

Content preview

‭ oofdstuk‬‭4:‬‭Evolutie‬
H
‭4.1‬‭O ntwikkeling‬‭v an‬‭het‬‭leven‬
‭In‬ ‭(Binas‬‭tabel‬‭94A)‬‭k an‬‭je‬‭de‬‭geschiedenis‬‭v an‬‭het‬‭leven‬‭op‬‭aarde‬‭z ien.‬‭In‬‭welk‬‭tijdperk‬
‭welke‬‭dieren‬‭leefden.‬
‭Aan‬‭het‬‭ontstaan‬‭v an‬‭leven‬‭ging‬‭waarschijnlijk‬‭een‬‭chemische‬‭evolutie‬‭v ooraf.‬‭Hierin‬
‭werden‬‭de‬‭s toffen‬‭gevormd‬‭waaruit‬‭de‬‭eerste‬‭eencellige‬‭k on‬‭ontstaan.‬‭De‬‭oeratmosfeer‬‭was‬
‭waarschijnlijk‬‭een‬‭m engsel‬‭v an‬‭s tikstofgas,‬‭waterdamp,‬‭k oolstofmonoxide,‬‭waterstofgas,‬
‭ammoniak,‬‭m ethaan‬‭en‬‭waterstofsulfide.‬‭Hier‬‭was‬‭dus‬‭nog‬‭geen‬‭z uurstof‬‭aanwezig.‬‭Door‬‭de‬
‭toevoer‬‭v an‬‭energie‬‭(door‬‭uv-straling‬‭(van‬‭de‬‭z on)‬‭of‬‭elektrische‬‭ontladingen)‬‭k unnen‬‭deze‬
‭gassen‬‭ioniseren.‬‭Zo‬‭k an‬‭dus‬‭k oolstof,‬‭z uurstof‬‭etc.‬‭ontstaan‬

‭O rganische‬‭stoffen‬‭:‬
‭-‬ ‭Zijn‬‭m eestal‬‭afkomstig‬‭v an‬‭organismen‬
‭-‬ ‭Hebben‬‭relatief‬‭grote,‬‭ingewikkeld‬‭gebouwde‬‭m oleculen‬
‭-‬ ‭Bevatten‬‭de‬‭m oleculen‬‭k oolstof‬‭(C),‬‭waterstof‬‭(H)‬‭en‬‭z uurstof‬‭(O)‬
‭-‬ ‭Bijv.‬‭glucose,‬‭z etmeel,‬‭eiwitten,‬‭v etten‬
‭Anorganische‬‭stoffen‬‭:‬
‭-‬ ‭Komen‬‭v oor‬‭in‬‭organismen‬‭en‬‭in‬‭de‬‭levenloze‬‭natuur‬
‭-‬ ‭Hebben‬‭k leine,‬‭eenvoudige‬‭gebouwde‬‭m oleculen‬
‭-‬ ‭Bijv.‬‭k oolstofdioxide,‬‭water,‬‭k eukenzout,‬‭z uurstof‬

‭ olgens‬‭een‬‭theorie‬‭z ijn‬‭de‬‭eerste‬‭organische‬‭s toffen‬‭terechtgekomen‬‭in‬‭z ee‬‭waar‬‭z e‬‭z ich‬
V
‭op‬‭hoopten.‬‭Hierdoor‬‭ontstond‬‭een‬‭organische‬‭oersoep‬‭.‬‭In‬‭deze‬‭oersoep‬‭v erenigde‬‭k leine‬
‭organische‬‭m oleculen‬‭z ich‬‭tot‬‭grotere‬‭m oleculen‬‭(protobionten),‬‭daaruit‬‭ontstonden‬‭de‬
‭eerste‬‭c ellen.‬‭Deze‬‭eerste‬‭c ellen‬‭bevatten‬‭waarschijnlijk‬‭al‬‭een‬‭v orm‬‭v an‬‭DNA.‬

‭ olgens‬‭een‬‭recente‬‭theorie‬‭k unnen‬‭de‬‭proto‬‭bionten‬‭ook‬‭z ijn‬‭ontstaan‬‭bij‬‭black‬‭smokers‬‭op‬
V
‭de‬‭bodem‬‭v an‬‭de‬‭oceanen.‬‭Dit‬‭z ijn‬‭v ulkanische‬‭s choorstenen‬‭waar‬‭water‬‭tot‬‭400‬‭graden,‬
‭onder‬‭hoge‬‭druk,‬‭uit‬‭de‬‭z eebodem‬‭s puit.‬

‭Een‬‭andere‬‭theorie‬‭is‬‭dat‬‭de‬‭bouwstenen‬‭v oor‬‭leven‬‭afkomstig‬‭z ijn‬‭uit‬‭de‬‭ruimte.‬

‭ eterotroof‬‭:‬‭heeft‬‭een‬‭ander‬‭nodig‬‭v oor‬‭v oedsel.‬‭Deze‬‭organismen‬‭m oeten‬‭organische‬
H
‭s toffen‬‭en‬‭anorganische‬‭s toffen‬‭uit‬‭het‬‭m ilieu‬‭opnemen‬‭om‬‭aan‬‭hun‬‭energie‬‭te‬‭k omen‬
‭Autotroof‬‭:‬‭k unnen‬‭uit‬‭anorganische‬‭s toffen‬‭energierijke‬‭s toffen‬‭v ormen‬‭z oals‬‭k oolhydraten,‬
‭eiwitten‬‭en‬‭v etten.‬‭Door‬‭onder‬‭andere‬‭fotosynthese.‬

‭ uurstof‬‭was‬‭giftig‬‭v oor‬‭de‬‭anaerobe‬‭(organismen‬‭die‬‭geen‬‭z uurstof‬‭nodig‬‭hebben)‬‭en‬‭die‬
Z
‭s tierven‬‭daarom‬‭langzaam‬‭uit.‬‭Rond‬‭die‬‭tijd‬‭ontstonden‬‭de‬‭eerste‬‭aerobe‬‭(organismen‬
‭hebben‬‭wel‬‭z uurstof‬‭nodig)‬‭heterotrofe‬‭bacteriën.‬‭Daarna‬‭ontstonden‬‭c yanobacteriën,‬‭dit‬‭z ijn‬
‭de‬‭eerste‬‭autotrofe‬‭organismen.‬‭Ze‬‭k onden‬‭z elf‬‭z uurstof‬‭produceren.‬
‭(Binas‬‭tabel‬‭78)‬

, ‭ ngeveer‬‭1,5‬‭m iljard‬‭jaar‬‭geleden‬‭ontstonden‬‭de‬‭eerste‬‭eukaryoten‬‭:‬‭c ellen‬‭m et‬‭een‬‭c elkern,‬
O
‭dubbele‬‭m embranen‬‭en‬‭organellen.‬‭Deze‬‭ontwikkeling‬‭heeft‬‭waarschijnlijk‬‭plaatsgevonden‬
‭v olgens‬‭de‬‭endosymbiosetheorie‬‭(Binas‬‭tabel‬‭94C)‬‭.‬‭Volgens‬‭deze‬‭theorie‬‭ontstonden‬
‭eukaryoten‬‭uit‬‭relatief‬‭grote‬‭prokaryoten.‬‭Door‬‭uitstulping‬‭v an‬‭de‬‭c elmembraan‬‭rondom‬‭het‬
‭DNA‬‭ontstonden‬‭een‬‭k ernmembraan,‬‭de‬‭c elkern‬‭en‬‭het‬‭endoplasmatisch‬‭reticulum.‬
‭De‬‭eerste‬‭eukaryoten‬‭namen‬‭k leine‬‭aerobe,‬‭heterotrofe‬‭bacteriën‬‭op‬‭in‬‭hun‬‭c el.‬‭Deze‬
‭ontwikkelden‬‭z ich‬‭daar‬‭tot‬‭m itochondria.‬‭O p‬‭dezelfde‬‭m anier‬‭ontwikkelden‬‭ingesloten‬
‭autotrofe‬‭c yanobacteriën‬‭z ich‬‭tot‬‭c hloroplasten.‬




‭ ange‬‭tijd‬‭werdt‬‭de‬‭indeling‬‭v an‬‭alle‬‭organismen‬‭gemaakt‬‭op‬‭basis‬‭v an‬‭m icroscopische‬
L
‭z ichtbare‬‭eigenschappen,‬‭ingedeeld‬‭in‬‭v ier‬‭rijken:‬‭Bacteriën,‬‭s chimmels,‬‭planten‬‭en‬‭dieren.‬
‭(Binas‬‭tabel‬‭78‬‭+‬‭92A)‬‭.‬
‭Door‬‭v ergelijking‬‭v an‬‭de‬‭bouw‬‭v an‬‭ribosomen‬‭bestaat‬‭de‬‭hoofdindeling‬‭v an‬‭alle‬
‭levensvormen‬‭nu‬‭uit‬‭drie‬‭domeinen:‬‭bacteriën,‬‭archaea‬‭en‬‭eukaryoten.‬

‭ rokayoten‬‭z ijn‬‭bacterie‬‭en‬‭archea‬
P
‭Eencellige‬‭z onder‬‭c elkern‬‭of‬‭andere‬‭door‬‭m embranen‬‭begrensde‬‭organellen.‬
‭Bacteriën‬‭v erschillen‬‭weinig‬‭v an‬‭elkaar.‬
‭Archea‬‭k an‬‭overleven‬‭onder‬‭extreme‬‭m ilieuomstandigheden.‬‭Hun‬‭biochemie‬‭v erschilt‬
‭z oveel‬‭v an‬‭andere‬‭v ormen‬‭v an‬‭leven‬‭dat‬‭z ij‬‭als‬‭een‬‭apart‬‭domein‬‭worden‬‭beschouwd.‬
‭Eukaryoten‬‭z ijn‬‭organismen‬‭die‬‭in‬‭hun‬‭c ellen‬‭een‬‭c elkern‬‭hebben.‬

‭ rganismen‬‭worden‬‭ingedeeld‬‭in‬‭s teeds‬‭k leinere‬‭groepen.‬‭Rijken‬‭worden‬‭onderverdeeld‬‭in‬
O
‭s tammen.‬‭Een‬‭s tam‬‭wordt‬‭v erder‬‭ingedeeld‬‭in‬‭k lassen,‬‭orden,‬‭families,‬‭geslachten‬‭en‬
‭s oorten.‬
‭Indelingsgroepen‬‭op‬‭v erschillende‬‭niveaus‬‭noem‬‭je‬‭taxa.‬‭Een‬‭s oort‬‭noem‬‭je‬‭ook‬‭wel‬‭s pecies‬
‭en‬‭een‬‭geslacht‬‭genus‬‭.‬‭Een‬‭geslacht‬‭bestaat‬‭uit‬‭s oorten‬‭die‬‭z ich‬‭uit‬‭eenzelfde‬‭v oorouder‬
‭hebben‬‭ontwikkeld.‬

‭ .2‬‭Bacteriën,‬‭v irussen‬‭en‬‭s chimmels‬
4
‭Eigenschappen‬‭v an‬‭de‬‭archaea:‬
‭●‬ ‭geen‬‭k ernmembraan‬
‭●‬ ‭bevatten‬‭alleen‬‭DNA‬‭en‬‭ribosomen‬
‭●‬ ‭k lein‬‭(1‬‭–‬‭10µm)‬
‭●‬ ‭bevatten‬‭1‬‭of‬‭m eer‬‭flagellen‬
‭●‬ ‭extremofiel‬


‭Eigenschappen‬‭v an‬‭bacteriën:‬

The benefits of buying summaries with Stuvia:

Guaranteed quality through customer reviews

Guaranteed quality through customer reviews

Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.

Quick and easy check-out

Quick and easy check-out

You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.

Focus on what matters

Focus on what matters

Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!

Frequently asked questions

What do I get when I buy this document?

You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.

Satisfaction guarantee: how does it work?

Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.

Who am I buying these notes from?

Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller lauradumont09. Stuvia facilitates payment to the seller.

Will I be stuck with a subscription?

No, you only buy these notes for $3.95. You're not tied to anything after your purchase.

Can Stuvia be trusted?

4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)

67096 documents were sold in the last 30 days

Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now

Start selling
$3.95
  • (0)
  Add to cart