Hoofdstuk 5 – Pedagogisch handelen
5.1 Kenmerken van pedagogisch handelen
We spreken van pedagogisch handelen als:
- De opvoeder het kind effectieve hulp en ondersteuning biedt bij het opgroeien
- Zijn handelen tot doel heeft de persoonlijkheidsvorming van het kind in gunstige zin
te beïnvloeden.
5.1.1 Effectieve hulp en ondersteuning
Kinderen kunnen niet opgroeien zonder hulp en steun van volwassenen. Pedagogisch
handelen is erop gericht kinderen die noodzakelijke hulp en ondersteuning te bieden zolang
ze die nodig hebben. Met de juiste pedagogische ondersteuning zijn kinderen steeds meer in
staat tot zelfsturing en zelfbepaling en zal de volwassene zich steeds meer kunnen
terugtrekken.
Reacties en maatregelen van volwassenen zijn vaak niet effectief. Bijv. als je het kind alleen
maar straf geeft, maar het gedrag niet wordt verbeterd. Als het voor het kind overkomt als
vernederen zal het gedrag alleen nog maar erger worden.
Pedagogisch handelen is voor kinderen niet vernederend, maar bevordert hun groei.
Echt pedagogisch handelen zal door kinderen zelf ook daadwerkelijk als hulp ervaren
worden.
5.1.2 Invloed op persoonlijkheidsvorming
Pedagogisch handelen heeft invloed op de persoonlijkheidsvorming van het kind. Een
opvoeder zal dus niet alleen pragmatisch handelen (Ik kan het kind niet de aandacht geven
die hij vraagt, want ik heb nog meer kinderen in de klas), maar zal ook een ideëel beleid
uitvoeren (Het is beter als hij zelfstandiger wordt en leert te vertrouwen op zijn eigen
mogelijkheden).
In je pedagogisch handelen laat je merken welke opvattingen je hebt over wat een goede
persoonlijkheidsvorming is. Je hebt bij je handelen bedoelingen voor ogen.
Bij persoonlijkheidsvorming gaat het niet alleen om het belang van individuen, maar ook om
het belang van de samenleving.
Een moreel ethisch beginsel is bijv. dat het niet hoort om je vrolijk te maken ten koste van
anderen (uitlachen). Gebeurt dit toch dan moet je met gezag en overtuiging duidelijk maken
waarom je dat niet toestaat.
De schoolopvoeding biedt meer gelegenheid tot leren samenleven dan de thuis opvoeding.
Kinderen maken meestal op school voor het eerst mee hoe het is om in groepsverband te
leven. Ze maken er kennis met andere gewoontes en culturen. Het is belangrijk om goed na
te denken over de wijze waarop we kinderen daarin willen inwijden.
5.2 Relaties met kinderen
Bij een opvoedingssituatie zijn altijd twee partijen betrokken; het kind en de opvoeder. De
kwaliteit van die relatie zal de aard en het effect van het pedagogisch handelen beïnvloeden.
5.2.1 Pedagogische relaties
We kunnen kinderen alleen helpen bij het opgroeien als we een goede relatie met ze
hebben, als er sprake is van wederzijds vertrouwen en waardering.
, Een pedagogische relatie heeft een zekere eenzijdigheid: de relatie is gericht op het belang
van het kind, niet op de belangen van de opvoeder. Een pedagogische relatie kenmerkt zich
door betrouwbaarheid en dienstbaarheid.
Kinderen moeten op erop kunnen vertrouwen dat opvoeders beschikbaar zijn en
ondersteuning bieden als ze dat nodig hebben. Toch is het ook soms nodig om kinderen te
confronteren dat de wereld niet alleen om hen draait.
Als de relatie tussen opvoeder en kind op wederzijds vertrouwen is gebaseerd, zal een kind
ook bereid zijn zich bij te laten sturen.
Onze eigen onvervulde behoeften, maar ook irreële verwachtingen over kinderen kunnen
een belemmering zijn voor een goede pedagogische relatie.
Het doel van de pedagogische relaties is kinderen te helpen in hun groei naar volwassenheid.
Kinderen moeten erop kunnen vertrouwen dat opvoeders daarbij niet hun eigen belangen
vooropstellen.
5.2.2 Respectvolle relaties aangaan met kinderen
Een pedagogische relatie is dus geen relatie tussen gelijken, maar dit mag niet ontbreken
aan gevoelens van gelijkwaardigheid. Het wederzijdse respect tussen kinderen en
volwassenen mag niet ontbreken.
Van een goede relatie verwachten we dat:
- De partijen zich bij elkaar betrokken voelen
- Ze elkaars verdriet en elkaars vreugde delen
- De partijen elkaar serieus nemen
- Er wederzijds plezier is in het omgaan met elkaar
Kinderen groeien beter zij een leerkracht die ze serieus neemt. Die gaat dus niet
neerbuigend praten met verkleinwoorden.
Opvoeders zullen zich erbij moeten neerleggen dat kinderen, net als mensen, fouten maken.
In een goede relatie mag dat. Het zou niet goed zijn van hen te eisen dat ze altijd maar alles
goed doen.
In een goede relatie begrijp je de zorgen en het verdriet van de ander en ga je naast hem
staan, niet boven hem. Emoties van kinderen moet je serieus nemen.
5.3 De pedagogische basishouding
Werken aan goede relaties met kinderen betekent ook ‘werken aan jezelf’. Dat geldt zeker
voor de relaties tussen kind en leerkracht die al stroef verlopen. De houding van de leraar
ten opzichte van een kind kan er mede oorzaak van zijn dat gedragsproblemen van kinderen
verergeren. Groeibevorderende, pedagogische relaties kunnen alleen tot stand komen als de
leerkracht de juiste pedagogische basishouding heeft.
De Amerikaanse psycholoog Rogers meende dat die pedagogische basishouding aan een
drietal eisen moet voldoen:
- Echtheid
- Waardering, aanvaarding en vertrouwen
- Empathisch begrijpen
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller aderuiter. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.88. You're not tied to anything after your purchase.
