Summary
Samenvatting De psychologie van arbeid en gezondheid
- Course
- Institution
- Book
Heldere en beknopte samenvatting van een lastig boek!
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
6 reviews
By: Bramevers91 • 6 year ago
By: KvdM • 6 year ago
Thanks for your feedback!
By: bem • 7 year ago
By: Maartje1998 • 7 year ago
By: KvdM • 7 year ago
Thanks for rating!
By: Rodriquez • 7 year ago
By: KvdM • 7 year ago
Thanks for the positive review, good luck with it!
By: kiki5 • 8 year ago
By: leatitia89 • 8 year ago
Seller
FollowKvdM
Reviews received
Content preview
1Samenvatting
De Psychologie van Arbeid en Gezondheid
12-9-2012
Kees van der Meijden
, 2
Inhoudsopgave
1 De psychologie van arbeid en gezondheid ....................................................................... 8
1.1 Definitie A&G Psychologie: .......................................................................................... 8
1.1.1 Veiligheid ......................................................................................................... 8
1.1.2 Gezondheid ..................................................................................................... 8
1.1.3 Geestelijke gezondheid .................................................................................... 9
1.2 Verschillende perspectieven van A&G ......................................................................... 9
1.2.1 Tijdsperspectieven ........................................................................................... 9
1.2.2 Kern van A&G psychologie .............................................................................. 9
1.3 Waarom psychologie van arbeid en gezondheid? ........................................................ 9
1.3.1 Veranderingen in en rondom arbeid ................................................................10
1.3.2 Sociaal culturele veranderingen ......................................................................10
1.3.3 Ontwikkelingen in Nederland ..........................................................................10
1.4 De psychologie van A&G als praktijkveld ....................................................................10
2 Psychosociale werkstressmodellen .................................................................................11
2.1 Werkstress .................................................................................................................11
2.2 Person-Environment Fit Model ...................................................................................12
2.2.1 Empirische evidentie .......................................................................................13
2.3 Demand – Control (-Support) Model ...........................................................................14
2.3.1 Empirische evidentie .......................................................................................15
2.3.2 Kanttekeningen ...............................................................................................15
2.4 Vitaminemodel ............................................................................................................15
2.4.1 Empirische evidentie .......................................................................................17
2.4.2 Kanttekening ...................................................................................................17
2.5 Effort Reward Imbalance Model ..................................................................................18
2.5.1 Empirische evidentie .......................................................................................19
2.5.2 Kanttekening ...................................................................................................19
2.6 Job Demands-Resources Model (WEB- model)..........................................................19
2.6.1 Empirische evidentie .......................................................................................20
2.6.2 Kanttekeningen ...............................................................................................20
2.7 Demand – Induced Strain Compensation model .........................................................21
2.7.1 Empirische evidentie .......................................................................................22
2.7.2 Kanttekeningen ...............................................................................................22
3 Arbeid en mentale inspanning ..........................................................................................23
3.1 Invloed van taaklast, vermoeidheid en regelmogelijkheden op mentale inspanning ....23
3.2 Mentale efficiëntie .......................................................................................................23
3.3 Compensatoire inspanning .........................................................................................24
3.4 Psychofysiologische kosten ........................................................................................24
3.5 Mentale inspanning en werkstress ..............................................................................25
3.6 Psychosomatische klachten en inspanning .................................................................25
3.7 Belasting en herstel ....................................................................................................25
4 De psychofysiologie van werkstress ...............................................................................27
4.1 Inleiding ......................................................................................................................27
, 3
4.2 Nut van fysiologische stressmeting .............................................................................27
4.3 Bloeddruk ...................................................................................................................28
4.3.1 Fysiologie en meetmethoden ..........................................................................28
4.3.2 Werkstress en bloeddruk ................................................................................28
4.4 Hartslag en de invloed van de sympathische en parasympathische zenuwen ............29
4.4.1 Fysiologie en meetmethoden ..........................................................................29
4.4.2 Werkstress, hartslag en autonome balans ......................................................29
4.5 Adrenaline ..................................................................................................................30
4.5.1 Fysiologie en meting .......................................................................................30
4.5.2 Werkstress en adrenaline ...............................................................................30
4.6 Cortisol .......................................................................................................................30
4.6.1 Fysiologie en meting .......................................................................................30
4.6.2 Werkstress en cortisol .....................................................................................31
4.7 Besluit 31
5 Individueel assessment ....................................................................................................32
5.1 Inleiding ......................................................................................................................32
5.2 Vragenlijst als onderzoeksmethode ............................................................................32
5.2.1 Voordeel vragenlijsten ....................................................................................32
5.2.2 Nadeel vragenlijsten .......................................................................................32
5.3 Kwaliteit van vragenlijsten...........................................................................................33
5.3.1 Uitgangspunt testconstructie ...........................................................................33
5.3.2 Kwaliteit testmateriaal en handleiding .............................................................33
5.3.3 Normgegevens ...............................................................................................34
5.3.4 Betrouwbaarheid .............................................................................................34
5.3.5 Validiteit 34
5.4 Inhoud en overzicht van vragenlijsten .........................................................................34
5.4.1 Stressoren ......................................................................................................35
5.4.2 Stressreacties .................................................................................................37
5.4.3 Moderatorvariabelen .......................................................................................37
5.5 Procedurele aspecten .................................................................................................38
5.6 Afname van vragenlijsten via internet .........................................................................38
6 Assessment op organisatieniveau ...................................................................................39
6.1 Inleiding ......................................................................................................................39
6.2 Uitgangspunten voor een assessment ........................................................................39
6.3 Onderwerpen en methodieken voor een assessment op organisatieniveau ................41
6.3.1 Arbozorgsysteem ............................................................................................42
6.3.2 Oorzaken van V&G .........................................................................................42
6.3.3 Indicatoren V&G .............................................................................................43
6.3.4 Relatie tussen kenmerken van het personeel en V&G ....................................43
6.4 Keuze van methodieken en aandachtspunten onderzoek ...........................................44
6.5 De praktijk van assessment op organisatieniveau ......................................................44
6.6 Verslaglegging, terugkoppeling en aansluitende interventies ......................................45
7 Counseling en coaching ...................................................................................................46
7.1 Inleiding ......................................................................................................................46
7.2 Taxonomie van interventies ........................................................................................46
7.3 Counseling als toepassing voor klinische inzichten en methoden ...............................47
7.3.1 Cliëntgerichte benadering ...............................................................................47
7.3.2 Relaxatietraining .............................................................................................47
, 4
7.3.3 Systemathische desensitisatie en andere stapsgewijze benaderingen............48
7.3.4 Cognitief – gedragsmatige methoden..............................................................48
7.4 Coaching ....................................................................................................................49
7.4.1 Vergroten van werkgerelateerde kennis en vaardigheden...............................50
7.4.2 Oriëntatie op levensvragen en existentiële keuzen .........................................50
7.4.3 Mediatie 50
8 Arbeidsreintegratie en arbeidsrehabilitatie .....................................................................52
8.1 Begripsbepaling ..........................................................................................................52
8.2 Arbeidsreintegratie......................................................................................................54
8.2.1 Disability management ....................................................................................56
8.2.2 Vocational rehabilitation ..................................................................................57
8.3 Factoren van invloed op reïntegratie ...........................................................................60
8.3.1 Persoonsgebonden factoren ...........................................................................60
8.4 Reïntegratieinstrumenten............................................................................................61
8.4.1 Assessment ....................................................................................................62
8.4.2 Empowerment .................................................................................................62
8.4.3 Scholing als reintegratie instrument ................................................................62
8.4.4 Werkaanpassingen .........................................................................................63
8.5 Effectiviteit van reïntegratiestrategieën .......................................................................63
8.5.1 Interventies bij klachten aan het bewegingsapparaat ......................................63
8.5.2 Reintegratie van specifieke groepen ...............................................................64
9 Werk- en organisatie interventies.....................................................................................65
9.1 Waarom werk- en organisatie gerelateerde interventies? ...........................................65
9.2 Model voor preventie en interventie ............................................................................68
9.3 Wettelijk kader: het primaat voor preventie .................................................................69
9.4 Hoe verhoudt de praktijk zich tot de theorie en de wet? ..............................................70
9.5 Overzicht van interventies...........................................................................................71
9.5.1 Interventies volgens taakkenmerkenmodel .....................................................71
9.5.2 Moderne socio techniek ..................................................................................71
9.5.3 Handelingstheorie ...........................................................................................72
9.5.4 Interventies volgens de werkstressliteratuur....................................................72
9.5.5 Voorbeelden van empirisch onderzoek ...........................................................72
9.6 Context van de interventies (de manier waarop) .........................................................74
10 13 Emotionele arbeid.........................................................................................................75
10.1 Historische ontwikkeling emotionele arbeid .....................................................75
10.2 Verschillen tussen beroepen ...........................................................................76
10.3 Emotionele belasting .......................................................................................76
10.4 Gevoelsregels .................................................................................................77
10.5 Emotieregulatie ...............................................................................................77
10.6 Emotionele dissonantie ...................................................................................78
10.7 Functies en consequenties van emotionele arbeid ..........................................78
10.8 Omgeving en persoonlijkheid als modererende factoren .................................79
11 14 De balans tussen werk en privé ...................................................................................80
11.1 Historische schets ...........................................................................................80
11.1.1 Roltheorie .........................................................................................80
11.1.2 Arbeidstevredenheid .........................................................................81
11.1.3 Naar een positieve benadering van de combinatie werk en privé ......81
, 5
11.1.4 Wat is werk thuis interferentie ...........................................................82
11.2 Resultaten van empirisch onderzoek ..............................................................82
11.2.1 De plaats van WTI in de stressor-strain relatie ..................................82
11.2.2 Antecedenten van WTI en TWI .........................................................82
11.2.3 Gevolgen van WTI en TWI ................................................................83
11.3 Werk- thuis interferentie meten .......................................................................83
11.4 Recente trends en ontwikkelingen ..................................................................84
11.4.1 Diversiteit in WTI ...............................................................................84
11.4.2 Cross-over en spill-over ....................................................................85
11.4.3 Meer variatie in uitkomstmaten en onderzoeksmethoden ..................85
11.5 Balans tussen werk en privé bevorderen ........................................................85
12 15 Persoonlijkheid, werkstress en gezondheid ...............................................................87
12.1 Stressmodellen ...............................................................................................87
12.2 Relevante persoonlijkheidstrekken ..................................................................89
12.2.1 Lagere-orde-eigenschappen .............................................................89
12.2.2 Hogere-orde-eigenschappen: de Big Five .........................................91
12.3 Person – Environment Fit................................................................................92
12.4 Tot besluit .......................................................................................................92
13 Hfst 16 Technologie, gezondheid en welbevinden ..........................................................93
13.1 Technologie en arbeid in historisch perspectief ...............................................93
13.2 Effect van technologie op gezondheid en welbevinden ...................................95
13.3 Computerwerk en stress .................................................................................95
13.3.1 Inhoud van het werk ..........................................................................95
13.3.2 Organisatie van het werk ..................................................................96
13.3.3 Technologische aspecten .................................................................97
13.3.4 Cognitieve ergonomie .......................................................................97
13.3.5 Nieuwe mogelijkheden van technologie ............................................98
13.3.6 Arbeidsbelasting ...............................................................................98
14 Hfst 17 Burnout en bevlogenheid .....................................................................................99
14.1 Burnout: korte geschiedenis van een oud fenomeen.......................................99
14.2 Definitie, symptomen en diagnose van burnout .............................................100
14.3 Mogelijke oorzaken, gevolgen en correlaten van burnout..............................101
14.4 Verklaringen voor burnout .............................................................................102
14.5 Interventies bij burnout ..................................................................................104
14.6 Definitie van meting en bevlogenheid............................................................105
14.7 Correlaten van bevlogenheid ........................................................................106
14.8 Verklaringen voor bevlogenheid ....................................................................107
15 Hfst 18 Workaholisme .....................................................................................................108
15.1 Definitie en symptomen van workaholisme ...................................................108
15.2 Correlaten en mogelijke gevolgen van workaholisme ....................................110
15.3 Verklaringen voor workaholisme ...................................................................111
15.4 Interventies ...................................................................................................112
16 Hfst 19 Gezondheid en prestaties ..................................................................................113
16.1 Ziek doorwerken ...........................................................................................113
16.2 Arbeidsprestaties ..........................................................................................114
16.2.1 Arbeidsprestaties: proces en uitkomst .............................................114
, 6
16.2.2 Regulering van arbeidsactiviteit en arbeidsprestaties ......................115
16.2.3 Prestatie uitkomsten........................................................................115
16.2.4 Individuele en collectieve prestaties ................................................116
16.3 Prestaties bij ziek doorwerken.......................................................................116
16.3.1 Ziekte en regulering van de prestaties ............................................116
16.3.2 Ziekte en prestatie-uitkomsten ........................................................117
16.3.3 Ziekte en prestaties in verschillende beroepen................................118
16.4 Effecten van prestaties op gezondheid .........................................................119
17 Hfst 20 Ziekteverzuim en arbeidsongeschiktheid .........................................................121
17.1 Beleid en regelgeving ...................................................................................121
17.2 Ziekteverzuim en arbeidsongeschiktheid meten ............................................122
17.2.1 Ziekteverzuim..................................................................................122
17.2.2 Arbeidsongeschiktheid ....................................................................122
17.3 Determinanten van ziekteverzuim en arbeidsongeschiktheid ........................123
17.4 Theorievorming rond ziekteverzuim en arbeidsongeschiktheid .....................123
17.5 Tot besluit .....................................................................................................125
17.5.1 Preventief beleid .............................................................................125
17.5.2 Drempeloptimaliserend beleid .........................................................125
17.5.3 Curatief beleid .................................................................................125
18 Hfst 21 Vrouwen, arbeid en gezondheid ........................................................................126
18.1 Arbeidsparticipatie van vrouwen: oude en nieuwe factoren ...........................126
18.2 Gezondheidseffecten van bepaalde typen vrouwenwerk...............................127
18.3 Gezondheidseffecten van werkkenmerken die voor veel vrouwen gelden .....128
18.3.1 Werkkenmerken ..............................................................................128
18.3.2 Werkomstandigheden .....................................................................128
18.4 Gezondheidseffecten van het combineren van werk en zorgtaken ................129
18.4.1 De weldaad van combineren ...........................................................129
18.4.2 De stress van combineren...............................................................129
18.4.3 Diversiteit in combinaties en hun gezondheidseffecten ...................129
19 Hfst 22 Ouderen, arbeid en gezondheid .........................................................................131
19.1 Ouder worden ...............................................................................................131
19.2 Bedreigingen.................................................................................................132
19.2.1 Veranderd perspectief .....................................................................132
19.2.2 Blijven steken in eigen baan............................................................133
19.2.3 Gebrek aan aanvullende trainingen.................................................133
19.2.4 Veroudering sociale netwerken .......................................................133
19.2.5 Ongemakkelijkheid van managers ..................................................133
19.2.6 Steeds meer veranderingen ............................................................133
19.2.7 Stereotypering.................................................................................134
19.2.8 Bedreigingen en kansen .................................................................134
19.3 Oplossingsrichtingen.....................................................................................134
20 Hfst 23 Werk en gezondheid bij allochtone werknemers ..............................................135
20.1 Allochtonen in de Nederlandse samenleving.................................................135
20.1.1 Definitie begrip allochtoon ...............................................................135
20.1.2 Omvang van de groep allochtonen..................................................135
20.1.3 Allochtonen op de arbeidsmarkt ......................................................135
20.1.4 Allochtonen en gezondheidsproblemen...........................................136
, 7
20.2 Risicofactoren voor arbeidsgerelateerde gezondheidsproblemen .................136
20.2.1 Algemene risicofactoren ..................................................................136
20.2.2 Stereotypen, vooroordelen en discriminatie ....................................137
20.2.3 Interculturele communicatie ............................................................137
20.2.4 Culturele verschillen: bedreiging of uitdaging? ................................137
20.2.5 Effecten van een minderheidspositie ...............................................138
20.2.6 Kwetsbaarheid door migratieachtergrond ........................................138
20.3 Interventie en preventie.................................................................................138
21 Hfst 24 Wetgeving op het gebied van arbeid en gezondheid .......................................139
21.1 Wetgeving op het gebeid van de arbeidsomstandigheden ............................139
21.2 Wetgeving rond ziekteverzuim en arbeidsongeschiktheid .............................141
21.2.1 Ziekteverzuim..................................................................................141
21.2.2 Arbeidsongeschiktheid en reintegratie ............................................142
21.3 Wetgeving rond arbeid en zorg .....................................................................142
21.3.1 Wet aanpassing arbeidsduur...........................................................142
21.3.2 Wet arbeid en zorg ..........................................................................142
21.3.3 Wet kinderopvang ...........................................................................143
, 8
1 De psychologie van arbeid en gezondheid
A&G psychologie is een van de jongste en meest dynamische takken van de psychologie. Het
is een samensmelting van klinische psychologie, gezondheidspsychologie en de A&G psycho-
logie die zich bezighoudt met het niet functioneren van mensen in arbeidsorganisaties.
Tegenwoordig zijn de volgende aspecten zeer van belang:
Vergroten van de effectiviteit;
Bevorderen gezondheid en welzijn;
Verhogen van de motivatie en belangstelling;
Bovenstaande heeft als doel het functioneren van de medewerker te verbeteren.
Arbeid heeft twee gezichten, je kan er ziek van worden maar het kan je ook beter maken, het is
belastend maar ook uitdagend, het is afstompend maar zorgt ook voor ontplooiing. A&G Psy-
chologie gaat over deze beide zijden van de medaille.
1.1 Definitie A&G Psychologie:
Een psychologische discipline die zich bezighoudt met het bestuderen en bevorderen van wel-
zijn en gezondheid op het werk vanuit de gedachte van een optimale afstemming tussen per-
soon en organisatie.
Welzijn heeft hier twee betekenissen, enerzijds heeft het betrekking op het individuele welbe-
vinden en anderzijds op bepaalde zichtbare kenmerken van de arbeid die geacht worden het
individuele welbevinden te bevorderen. In de Arbeids Omstandigheden wet wordt van het laat-
ste uitgegaan. Voorbeelden van werkkenmerken zijn:
Regelmogelijkheden (kan ik mijn werk beïnvloeden);
Feedback (doe ik het goed of niet en hoe kan het beter);
Afwisseling;
Aanwezigheid sociale contacten;
Met andere woorden, als het werk gezond is zijn de medewerkers dat ook.
1.1.1 Veiligheid
Veiligheid is in de definitie niet opgenomen omdat dit een technisch domein is wat wordt beoe-
fend door ingenieurs.
1.1.2 Gezondheid
Gezondheid dient in brede zin te worden opgevat, dus niet alleen lichamelijke en geestelijke
gezondheid maar ook gezondheidsgedrag, zoals alcoholgebruik tijdens het werk, agressie en
seksuele intimidatie, pesten, ziekteverzuim en arbeidsongeschiktheid.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller KvdM. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.94. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
67096 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now