Aantekening hoorcolleges 2e semester (internationaal staatsrecht)
29 views 0 purchase
Course
Staatsrecht B2 (JURSTARRGL2019SE)
Institution
Radboud Universiteit Nijmegen (RU)
Book
Staatsrecht van de landen van de Europese Unie
Aantekeningen van de hoorcolleges van het vak Staatsrecht van het eerste semester, studiejaar 2019/2020. De onderwerpen zijn gerelateerd aan het internationale staatsrecht, daarbij wordt ingegaan op de staatsrechten van Duitsland, Frankrijk, Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten.
,Week 1 6 februari 2020
Staatsrecht van verschillende landen hebben gemeenschappelijke kenmerken:
- Uitgangspunten;
- Regeringsstructuur;
- Vertegenwoordigend lichaam;
- Onafhankelijke rechter en toetsing.
Verschillen:
- Verschillende begrippen en verschillende constructies;
- Verschillende achtergronden.
Staatsvorm BRD:
- Algemeen:
o Unitarisme – eenheidsstaat/centraal gezag;
o Federalisme – statenbond (zwak): de statenbond is eigenlijk een verdrag van
soevereine staten die samen werken.
o Federalisme – federale staat of bondsstaat (sterk): heb je te maken met 1 soevereine
federale staat en dus geen samenwerkingsverband; de deelgebieden werken samen
op basis van een grondwet = een staatsrechtelijke samenwerking. Er is hier ook geen
recht om af te scheiden. De Verenigde Staten is een federale staat, maar Canada
ook. BRD is ook een federale staat, Italië ook.
Bij de staatsvorm heb je het over de verhouding tussen de overheidsverbanden. Bijvoorbeeld centrale
overheid, gemeenten en provinciën. Er zijn eigenlijk twee vormen van staatsvormen:
- Unitarisme = dat zien we terug in de gedecentraliseerde eenheidsstaat. Het gaat vooral om
het streven naar eenheid in de staat. In de moderne vorm betekent dat de gedecentraliseerde
eenheidsstaat. Frankrijk is hier een goed voorbeeld voor. VK is ook een eenheidsstaat, maar
in transitie (Wales & Schotland). NL is ook een eenheidsstaat.
- Federalisme = ook hier zijn verschillende varianten, je hebt sterke en zwakke vormen.
De EU = het blijven allemaal volkenrechtelijke samenwerkingsverband; je kan vertrekken, zie Groot-
Brittannië.
Staatsvorm BRD:
- Algemene kenmerken Duits federalisme:
o Tweeledige staat;
Het is een samengestelde staat. Er zijn twee staatsniveaus: de staat als
geheel en de deelstaten. In Duitsland: de bond en de ländern. In de VS: de
US en de staten.
o Statelijkheid deelstaten;
De deelstaten hebben hun eigen statelijkheid; in belangrijke mate althans.
Vaak is het historisch zo dat het eerst staten waren, maar zijn opgegaan in
een samengestelde staat. Dat uit zich omdat de deelstaten een volwaardige
overheidsorganisatie hebben. Hebben een eigen regering, een eigen
parlement en een eigen rechterlijke macht. Ze hebben voor een groot deel
soevereiniteit, maar niet volledig!
o Eenheid in constitutioneel recht
Het is een samenwerkingsverband op basis van een federale grondwet;
staatsrechtelijk dus van aard. Het is typisch om meerdere grondwetten te
hebben: voor de staat als geheel en de deelstaten heeft elk een eigen. Er
moet wel een zekere eenheid zijn, anders krijg je verschillen in die
grondwetten. De basisvereisten voor de deelstaten is dat het een republiek
met een democratisch parlement moet zijn.
o Loyaliteit;
Er is een verplichting om samen te werken. Je zit namelijk samen in de bond.
Je bent niet elkaars concurrent. Is een ongeschreven beginsel.
o Voorrang federaal recht
, Natuurlijk als je een eenheid wilt zijn, dan moet de federale wetgeving
doorwerken in de deelstaten. Het federale recht werkt door en heeft voorrang;
gaat boven het recht van de deelstaten -> art. 31 GG: Bundesrecht bricht
Ländesrecht.
o Constitutioneel hof
Geschillen tussen de deelstaten en bondstaat worden beslecht door een
rechter; daarvoor geldt een bijzonder constitutioneel hof: het
Bundesverfassungsgericht.
o Zeggenschap deelstaten op federaal niveau
Deelstaten hebben zeggenschap op federaal niveau. In Duitsland is die
geconcentreerd in de Bondsraad (soort eerste kamer); daar zitten
vertegenwoordigers van de deelstaten.
Waarom is Duitsland een federale staat?
- Duitsland bestond uit verschillende koninkrijken. Het is een klassiek voorbeeld van het
samengaan van kleine staten in een grote staat.
- De eerste staat wordt gevormd in 1871.
- Na de eerste wereldoorlog komt de republiek van Weimar.
- 1933 -> Adolf Hitler; federale staat wordt opgedoekt en alles wordt onder 1 dictator geschaard.
- Na de tweede oorlog gaat Duitsland terug naar een federale staat; overigens ook verplicht
gesteld door de geallieerden. Voordeel:
o Het voorkomt machtsconcentratie;
o Het is democratisch = burgers hebben zeggenschap in verschillende niveaus;
o Het brengt het bestuur dichterbij de burgers, op lokaal niveau.
Verankering in de Grundgesetz (GG):
- Art. 20 GG: Die BRD ist ein demokratischer und sozialer Bundesstaat;
- Art. 79.3 GG: Eine Änderung dieses GRundgesetzes, durch welche die Gliederung des
Bundes in Länder, die grundsätzliche Mitwirkung der Länder bei der Gesetzgebund oder die in
den Artikeln 1 und 20 niedergelegten Grundsätze berührt werden, ist unzulässig.
o Bepaalde beginselen in de grondwet mogen niet worden veranderd. Dat is
ontoelaatbaar. Duitsland moet altijd een sociale en een federale staat blijven.
- Beide artikelen stellen regels aan verdere federalisering.
- Een herhaling van de historie mag niet gebeuren, waardoor dit grondwettelijk is verankerd.
Welke uitgangspunt geldt voor verdeling van bevoegdheden?
- Art. 30 GG: Die Ausübung der staatlichen Befugnisse und die Erfüllung der staatlichen
Aufgaben ist Sache der Länder, soweit dieses Grundgesetz keine andere Regelung trifft oder
zulässt.
o Bevoegdheid komt toe aan de deelstaten, tenzij de bond het regelt.
Hoe zijn de wetgevingsbevoegdheden verdeeld?
- Art. 70 GG: Die Länder haben das Recht der Gesetzgebund, soweit dieses Grundgesetz nicht
dem Bunde Gesetzgebundsbefugnisse verleiht.
- Art. 71 GG: uitsluitende bevoegdheden Bond: Im Bereiche der ausschliesslichen
Gesetzgebund des Bundes haben die Länder die Befugnis zur Gesetzgebund nur, wenn und
soweit sie hierzu in einem Bundesgesetze ausdrücklich ermächtigt werd.
o Defensie;
o Financiën;
o Nationaliteit.
- Zie verder art. 73 en 74 GG.
- Art. 72 GG: concurrende bevoegdheden: Im Bereich der konkurrierenden Gesetgebund haben
die Länder die Befugnis zur Gesetzgebund, solange und soweit der Bund von seiner
Gesetzgebundszuständigkeit nicht durch Gesetz Gebrauch gemacht hat.
o Deelstaten zijn medebevoegd, totdat er een nationale wet op dat onderwerp tot stand
is gekomen; dan vervalt de bevoegdheid.
o Dit is de grootste categorie, zie art. 74 GG.
o In de praktijk zien we dat de nationale wetgever op bijna alle terreinen wetgeving tot
stand heeft gebracht. De bevoegdheid van de deelstaten is in de praktijk uitgehold.
, - Art. 72.3 GG: Hat der Bund von seiner Gesetzgebundszuständigkeit Gebrach gemacht,
können die Länder durch Gesetz hiervon abweichende Regelungen treffen über:
o Das Jagdwessen (ohne das Recht der Jagdscheine);
Jagen.
o Den Naturschutz und die Landschatspflege;
Natuurbescherming
o Die Bodenverteilung;
o Die Raumordnung;
Ruimtelijke ordening
o Den Wasserhaushalt.
Waterhuishouding.
Hoe zijn de bestuursbevoegdheden verdeeld?
- Art. 83 GG: deelstaten voeren bondswetten uit
- Art. 84 GG: toezicht door beleidsregels.
- De ministeries zitten in de deelstaten, niet op bondsniveau.
- Art. 32 GG: Die Pflege der Beziehungen zu auswärtigen Staaten ist Sache des Bundes. (3)
Soweit die Länder für die Gesetzgebund zuständig sind, können sie mit Zustimmung der
Bundesregierung mit auswärtigen Staaten Verträge abschliessen.
o Buitenlandse betrekkingen is een aangelegenheid van de bond.
o Deelstaten mogen verdragen sluiten. NRW heeft bijvoorbeeld veel verdragen gesloten
met Nederland, maar wel altijd met goedkeuring van de centrale regering (bond).
Hoe zijn bevoegdheden van rechtspraak verdeeld?
- Art. 92 GG: in Duitsland is de rechtspraak in eerste instanties en in hoger beroep in de
deelstaten, en in hoogste instantie op federaal niveau. Rechters worden dus ook benoemd
door de regeringen van de deelstaten, behalve in de hoogste instantie.
- Rechtspraak is een belangrijke functie op deelstaatniveau.
Conclusie: bij wetgeving de federale overheid heeft het overwicht. Overal zie je tendens van
centralisering. Bij uitvoering, bestuur en rechtspraak hebben de deelstaten het overwicht; daar zie je
het federalisme goed terug. Steeds verdergaande uniformering; meer macht voor de centrale regering.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller rurechtenstudent1996. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.16. You're not tied to anything after your purchase.
