Ethiek = Een kritische bezinning over het juist handelen van mensen, ofwel het goed en kwaad in menselijke handelen.
Hoe mensen horen te leven.
Ethische optiek
- Is ons handelen ‘goed’ te noemen?
- Behoort het zo?
- Doen we het ook zo?
- Welke benadering/optiek?
Ethische kwesties = een vraag die men niet op grond van wetenschappelijke onderbouwing kan beantwoorden.
Waarden = fundamentele principes aan de hand waarvan mensen hun leven inrichten, activiteiten (vriendelijkheid,
respectvol, solidariteit).
- Morele waarden = zaken of overtuigingen die nastrevenswaardig zijn om een goed leven te kunnen leiden.
In ethiek is er onderscheid tussen:
- Instrumentele waarden = waarde toekenning door anderen (wat een ander vindt en daarom doen we dat. Het
word je opgelegd).
- Intrinsieke waarden = waarde toekenning vanuit jezelf (wat ik vind).
Normen = gedragsregels (normen komen voort uit waarden die mensen aanhangen). Gedrag koppelen aan de waarden.
- Morele normen = regels die voorschrijven welke handelingen geboden, toegestaan of verboden zijn op grond
van heersende waarden
Waarden Normen
Doel Middel
Algemeen Concreet
Moeilijk te realiseren zonder normen Betekenisloos zonder waarden
Ethiek als proces ziet er als volgt uit:
1. Gevoeligheid
2. Analyse
3. Oordeel
4. Motivatie
5. Handelen
Drempels = waarom mensen niet ethisch handelen, voorbeelden zijn:
- Gemakzucht
- Eigen belang
- Je voelt je niet verantwoordelijk
- Invloed van de omgeving
Bijbehorende vragen
Hoe krijgt een student met ethische kwesties te maken?
Op welke manier heb jij al met ethiek te maken gehad?
Bedrijfscultuur
2. Bedrijfsethiek & ethische stromingen
Kennis over de mens werd door Socrates als hoogste kennis gezien, hoger dan kennis over de wereld wat als secundair
werd gezien. Zelfkennis werd centraal gesteld als voorwaarde voor een goed en gelukkig leven. Volgens Socrates zou
iemand die over de juiste kennis beschikt ook meteen het juiste doen.
Ethiek afgeleid van Griekse Ethos > zedelijke handeling. Nadenken over goed handelen. Ethische argumenten gaan over
rekening houden met de rechten, belangen en wensen van alle betrokkenen.
, Ethisch handelen
Ethiek versus moraal
Termen ethiek en moraal vaak door elkaar gebruikt. Beide begrippen verwijzen naar normen en waarden en de vraag
hoe mensen horen te leven.
- Bij ethiek gaat het over het (kritisch) nadenken over de moraal. Je ethisch gedragen betekent dat je nadenkt
over hoe je moet handelen.
- Je ‘moreel’ gedragen betekent dat je handelt volgens je eigen moraal. Iets is ethisch als je er nog geen
standpunt over hebt (= een proces).
Dus beide begrippen hebben betrekking op normen en waarden, maar bij ethiek gaat het over het kritisch
nadenken over de moraal.
Ethische optiek houdt zich bezig met de vraag:
• Is ons handelen ‘goed’ te noemen?
• Schrijft voor ‘t goede te doen
• Praktisch element: Doen we het ook zo?
• Welke benadering/optiek (= welke bril)
• Goed = menswaardig. Behoort het zo = Is het de norm? (normatief). Handelen we ook zo in de praktijk?
• Ethische optiek = invalshoek die ons voorhoudt menswaardig te handelen. Vanuit welke benadering/optiek
(bedrijfsoptiek, juridische optiek, militaire optiek, esthetische optiek, e.d.)
Waarden Normen
• Fundamentele principes/overtuigingen aan de • GEDRAGREGELS
hand waarvan mensen hun leven inrichten • Normen komen voort uit waarden die mensen
• De ‘drager’ persoon, gezin, land, religie, cultuur aanhangen.
bepaalt wat waardevol is • Normen zijn praktisch toepasbaar en meetbaar
• Vaak omschreven in 1 woord. Denk aan: (kan je jezelf en anderen op afrekenen)
rechtvaardigheid, tolerantie, gelijkheid, vrijheid,
solidariteit, respect e.d.
Een waarde is een betekenis gevend ideaal; een overtuiging over wat nagestreefd wordt of zou moeten worden
(bijvoorbeeld ter uitoefening van een bepaalde professie als advocaat of arts of meer in het algemeen wat een leven tot
een goed leven maakt).
Uit een waarde kunnen meerdere van elkaar verschillende normen worden afgeleid. Bijvoorbeeld: uit de
waarde veiligheid zijn veel verkeersregels afgeleid maar ook de regel (dus norm) dat je: ‘Bij brand snel het pand verlaat
en elkaar ontmoet op een afgesproken plek. Je mag de lift niet gebruiken, wel de trap.’
Deze norm is er dus niet omdat dit beter zou zijn voor je conditie (waarde = gezondheid) of omdat dit beter is
voor het milieu (waarde = milieubehoud) of omdat je dan lekker kunt gaan praten op een afgesproken plek
(waarde = gezelligheid) maar enkel in verband met de waarde veiligheid.
Voorbeeld
Iedereen die een bouwplaats betreedt moet een hem dragen. Waarde = veiligheid. Ik mag gaan en staan waar ik wil.
Waarde = vrijheid.
Bedrijfsethiek
• Gaat om ‘goed en kwaad’ in menselijk handelen binnen bedrijfsproces en cultuur
• Centrale vraag: zijn de morele keuzes die het bedrijf maakt de juiste keuzes? (reflectie op de morele aspecten
van het ondernemen?
• Is interne discussie en publieke discussie
Voor welke ethische principes en normen willen wij staan en gaan? Waarin willen wij als bedrijf ethisch leiderschap
tonen? Waarin willen we de vigerende morele en juridische eisen overtreffen of hebben we zelfs het lef daartegen in te
gaan omdat we geloven dat het tegendeel beter is? De uitkomst hiervan kan een bedrijf periodiek vastleggen in een
eigen ethische bedrijfscode
Voorbeeld: 95% van de grote bedrijven heeft een gedragscode. Toch veel mis. Denk aan de bankencrisis. Hoe
komt dat? Veel bedrijven zijn nog onvoldoende bewust van de noodzaak om ingewikkelde ethische dilemma’s
aan te pakken. Ze komen te laat met een oplossing, of nemen die halfslachtig.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller Lizajolink. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.30. You're not tied to anything after your purchase.