In deze boeksamenvatting van het boek ‘psychofarmacologie’ van Leon Kenemans staan alle hoofdstukken exclusief hoofdstuk 12, en hoofdstuk 1 van Handbook of Psychatric Drug Therapy.
UU Psychopharmacology 2024 - All studyquestions + answers!!
Psychopharmacology overzicht neurotransmitters en hun werking
Summary of psychopharmacology UU
All for this textbook (15)
Written for
Universiteit Utrecht (UU)
Psychologie
Psychofarmacologie
All documents for this subject (12)
Seller
Follow
hannahvanrhoon
Reviews received
Content preview
SAMENVATTING
PSYCHOFARMACOLOGIE
2019-2020
STOF
Uit het boek Psychofarmacologie (PPH):
➢ H1, H2, H3, H4, H5, H6, H7, H8, H9, H11, H10
Uit het boek Handbook of Psychiatric Drug Therapy (HPDT):
➢ H1, H3, H5, H9, H2, H4
Artikel:
, P 1: Wat zijn psychofarmaca?
Inleiding
• Psychofarmaca: stoffen die gedrag beïnvloeden via een effect op het centraal zenuwstelsel, vooral de
hersenen
o Stof (eiwit/molecuul/eiwit-complex) vanuit bloedbaan van hersenen kan signalering tussen
hersencellen/neuronen beïnvloeden door chemische reactie aan te gaan met stoffen die zich
al in de hersenen bevinden
• Tubocurarine: pijltjesgif in sommige Zuid-Amerikaanse stammen voor jacht op dieren. Verlamming door
blokkade van signalen van zenuwbanen uit het ruggenmerg naar de spieren
• Atropine: gedeeltelijke zelfde werkingsmechanisme als tubocurarine, o.a. Gebruikt voor oogdruppels
om pupil te vermijden om binnenkant oog beter te kunnen onderzoeken
o Kan via bloed in hersenen komen wat kan leiden tot sufheid of verwarring
o Ook voor recreatief gebruik mits niet in hoge dosering voor opgewekt en rustig gevoel
• Genotsmiddelen: drugs, dienen mensen zichzelf toe door het belonende effect
o Leidt tot grote kans op herhaling, wat uiteindelijk kan veranderen in verslaving
• Geneesmiddelen: gebruikt om problematisch gedrag af te zwakken, te vormen, of bij te sturen
o Problematisch gedrag: gedrag dat problematisch leidt tot disfunctioneren voor de persoon zelf
of zijn omgeving
Inname
• Voornamelijk via voedsel
o Proteïnen (eiwitten) die in het lichaam worden opgesplitst in aminozuren, via bloed naar
hersenen
o Na aankomst in hersenen worden ze omgezet in neurotransmitters
o Serotonine wordt bijvoorbeeld aangemaakt uit het aminozuur tryptofaan (voorkomend in melk
en sesamzaad)
• Pilletje komt pas langzaam in het bloed, moet eerst via maag en andere organen
o Maximale concentratie wordt pas bereikt na enkele uren, veel wordt al afgebroken onderweg
• Snelheid waarmee een bepaalde concentratie via de maag in het bloed komt verschilt
o Alcohol: 20 minuten
o Cafeïne: 40 minuten
o Psychiatrische middelen: enkele uren
o Speelt een rol bij het verslavende karakter. Hoe sneller, hoe verslavender.
• Rechtstreeks injecteren/infuseren in het bloed zorgt voor opjagen bloedspiegel én snel effect in de
hersenen
• Roken en snuiven is vergelijkbaar qua snelheid met injecties/infuus
• Opname via de mond is al langzamer (nicotinekauwgom) en via de huid extreem langzaam
(nicotinepleisters, pas na een uur of 5)
• Eerste verpakking medicijn in een tablet: leidt tot snelst mogelijke stijging in bloedspiegel.
o Wordt na ongeveer één uur bereikt
o Zakt terug tot de helft binnen ongeveer vier uur
o Hierdoor moet medicijn weer opnieuw worden ingenomen (veel pieken en dalen in
bloedspiegel dus)
• Tweede verpakking: medicijn komt minder snel in het bloed, na eerste verpakking een duurzamere en
meer constante bloedspiegel
o Ongeveer acht uur
• Bovenstaande is een vorm van een extended-release formulering
o Constantere bloedwaarden gedurende de hele dag
o Gelijkmatiger beloop van effecten op het gedrag
• Hormonen: stof die via de bloedbaan naar een ander deel van de hersenen of het lichaam gaat en op
die manier een signaal overbrengt
,Dosering
• Cafeïne: 0.5 mg/kg voor gewenste effect (1 kopje koffie voor iemand van 70 kg)
o Bij doseringen oplopend tot 2.5 mg/kg verschilt het gunstige effect niet van de minimale
dosering. Hierdoor niet doelmatig (efficacious).
• Alcohol: wettelijk limiet in verkeersdeelname, 0.5 mg/ml (ook wel 0.5 promille bloed-
alcoholconcentratie BAC)
Bijwerkingen en therapeutisch venster
• Alcohol: relatief lage doseringen (BAC 0.05-0.1%) leiden tot een opgewekte stemming en
gedragsmatige ontremming welke fijn worden ervaren en tot verbeterde sociale interactie leiden
o Leidt wel tot vermindering van de reactiesnelheid en het vermogen om onverwachte
gebeurtenissen te detecteren
o Hogere BAC: vervormde waarneming, gebrekkige motorische coördinatie, slaperigheid
o Bij welke BAC dit gebeurt verschilt per individu
• Afweging tussen gewenste en ongewenste effecten in het geval van geneesmiddelen, binnen een
therapeutisch venster
o Hoe hoger de dosering, hoe intenser de bijwerkingen
o Gemiddelde ondergrens: gevormd door de minimale dosering voor waarnemen gewenst effect
o Gemiddelde bovengrens: minimale dosering die leidt tot een onaanvaardbaar niveau van
bijwerkingen
• Hoe ruimer het therapeutisch venster, hoe beter de stof geschikt is voor het behandelen van een
symptoom of syndroom
o Methylfenidaat (ritalin) ADHD: 0.4-0.8 mg/kg
Titreren en tolerantie
• Titreren: opstellen van de optimale dosering
o Methylfenidaat: acuut, gewenst effect
o Meeste psychofarmaca: chronisch effect (pas na 2-6 weken)
• Bijkomstigheid van titratieproces is tolerantie: afnemen van gewenst of ongewenst effect bij chronische
toediening van een stof
o Is ook terug te vinden in verslavingsgedrag
Onderzoek naar de werking van psychofarmaca
• Wetenschappelijk onderzoek voor verschijnselen verklaren en voorspellen
• Inzet bij psychofarmacologisch onderzoek: heeft een middel het gewenste effect bij een bepaalde
groep?
o En dus niet per se waarom!
• Dit wordt voorgegaan door preklinische fase: verklarend onderzoek is noodzakelijk
o Bijvoorbeeld om na te gaan op welke stoffen of waarop interventiestrategieën voor verslaving
gebaseerd kunnen worden
o Of nagaan hoe een ander eiwit ervoor zorgt dat bijwerkingen niet voorkomen bij een middel
dat wél werkzaam is
• Rationele ontwikkeling van geneesmiddelen: laatste fasen van klinisch onderzoek zijn gebaseerd op de
resultaten van eerder verklarend preklinisch onderzoek
Placebo-controle
• Placebo-controle: controleren of de (gewenste) effecten van het middel zijn voortgekomen uit het
middel zelf of gewoon door de spontane toediening ervan
o belangrijk aspect in de uitvoering van psychofarmacologisch onderzoek.
• Open label studie: middel wordt toegediend aan een groep patiënten, en na een tijdje wordt gekeken
of het gewenste effect is bereikt
, o Voor iedereen zichtbaar
o Gewenst effect? Mogelijk als gevolg van de stof
o Geen/ongewenst effect? Toepassing van de stof heeft dus géén zin
• Open label studie met positief resultaat moet altijd worden gevolgd door
placebogecontroleerdestudie.
o Één groep/conditie krijgt het middel, andere groep/conditie krijgt placebo
o Naast placebogecontroleerd is het onderzoek ook dubbelblind
Steekproeven en statistiek
• Steekproeven moeten gelijk zijn voor een zo betrouwbaar en valide mogelijk resultaat, en moeten dus
niet/zo min mogelijk verschillen op relevante parameters
• Steekproeven moeten ook representatief zijn voor de relevante populatie
o Zoveel mogelijk selectie at random (aselect)
• Er kunnen altijd andere factoren meespelen. Hierop kan vaak zicht gekregen worden door
baselinemeting: deelnemers worden gescoord op relevante klinische parameters voordat de
behandeling begint
• Als er bijwerkingen blijken te zijn: in hoeverre zijn deze dan te associëren met het geneesmiddel?
o Testen door kwantificatie van bijwerkingen, en analyseren of het krijgen van de bijwerkingen
waarschijnlijk is
• Andere vraag is: in hoeverre weegt de ernst van de bijwerking op tegen het gewenste effect?
Preklinisch en klinisch onderzoek
• In het klinisch onderzoek naar een geneesmiddel worden vaak 3 fasen onderscheiden
1. Kleine groep gezonde vrijwilligers wordt onderzocht om te kijken bij welke doseringen het
middel nog te verdragen is (via titratieproces)
2. Mogelijke therapeutische werking bij kleine groep patiënten met aandoening waarvoor
het middel is bedoeld (dubbelblind, placebogecontroleerd design)
3. Clinical trials met nieuwe, dubbelblinde placebogecontroleerde studies, onder groepen
van duizenden patiënten (het liefst in verschillende landen) —> schatting is 3.5j, 30
miljoen euro
• Na dit klinisch onderzoek kan het middel geregistreerd en gedistribueerd worden. Er moet nog wel
gelet worden op eventuele nieuwe bijwerkingen die kunnen ontstaan (fase 4-onderzoek)
• Hiervoor komt vaak jaren aan preklinisch onderzoek
o Vaak bij knaagdieren wegens ethische en praktische redenen; overlap tussen biochemische
aspecten van de hersenfunctie!!! (Vooral bij de frontale cortex)
o Kan ook plaatsvinden bij gezonde vrijwilligers of patiënten om uit te vinden wat er precies in
de hersenen gebeurt onder invloed van een werkzame stof
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller hannahvanrhoon. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.34. You're not tied to anything after your purchase.
