Een overzichtelijke en duidelijke samenvatting met alle stof die je moet kennen voor het tentamen Rechtsfilosofie, inclusief alle wetsartikelen en eventuele voorbeelden, schema's en stappenplan. Mijn tip is om alle artikelen en jurisprudentie die bij elkaar horen bij elkaar te schrijven en tabjes b...
Rechtsfilosofie
College 1 – Hoofdstuk 1
Wat is rechtsfilosofie?
Drie cases
1. Loving v. Virginia (1967)
Na trouwen worden ze gearresteerd. In Virginia mag je niet trouwen met een ander
ras. Ze krijgen 1 jaar voorwaardelijk en moeten 25 jaar uit Virginia blijven. Na 4 jaar
starten ze een motie tegen deze uitspraak. Tweede aanleg verdedigt wetgever
Virginia, omdat het gelijkheid is voor de wet. “De almachtige God heeft de rassen wit,
zwart, geel, bruin en rood geschapen en hij plaatste ze op afzonderlijke continenten
(…) Het feit dat hij de rassen gescheiden heeft, laat zien dat het niet zijn bedoeling
was dat de rassen zouden mengen.” Hoog gerechtshof buigt zich over de vraag wat
gelijkheidsbeginsel is. Gelijke gevallen gelijk behandelen? Gelijkheid betekent
gelijkwaardigheid ongeacht ras. Het was noodzakelijk voor rechtsstaat en niet voor
recht. Rechtsfilosofie draagt inzicht naar conceptuele analyse. Bied analyse van
juridische en politieke begrippen en ideeen. Socrates; wat zijn die belangrijke
concepten die wij gebruiken? Doorvragen totdat je niet weet wat een concept
betekent, daarom invulling geven. De filosoof als democratische horzel.
2. Speluncean Explorer (fictief)
4 verdachten zijn amateur grot onderzoekers, aardverschuiving ontstaat in grot als ze
daarin zijn. Ze kunnen er niet uit en na 32 dagen worden ze pas bevrijd. Na 20 dagen
krijgen ze contact met reddingwerkers en er word vertelt dat het nog lang gaat
duren. 5de persoon vermoorden ze en eten ze op om het te overleven. Na bevrijding
verdacht van moord. 5 rechters geven mening. 2 vinden dat ze schuldig zijn, 2 niet en
de laatste doet geen uitspaak. Zie historische grondslag hieronder. Vragen naar
grondslagen recht doen de rechters. 1 rechter zegt dat het recht hem niet verbind
om hun te veroordelen voor moord. Redenering 1: Voortbestaan van de
samenleving – samen kunnen leven – is grondslag van positief recht. In
natuurtoestand geldt utilitaire calculus. 4 tellen meer dan 1, dus geen goede
grondslag voor veroordeling. Redenering 2: strafrecht heeft hier geen
afschrikwekkende werking. Sanctie is om te straffen en voorkomen. In deze casus is
er geen afschrikwekkende werking. Kun je niet realiseren.
Historische grondslag
Regina v. Dudley & Stephens (1884) deel mensen boot overleeft het niet, teveel
mensen in de boot dus om wat mensen te redden werden een paar eruitgegooid om
toch overlevenden te houden. Die eruit werden gegooid overleven het en beginnen
een zaak. Uitspraak: poging tot moord. en U.S v. Holmes (1842) schip komt in
storm en vergaat, kapitein red zich zelf in een klein bootje. Na een tijdje is er geen
eten of drinken en vermoorden ze de scheepsjongen om op te eten en te overleven.
Uitspraak: moord.
,3. Grudge Informer
Wat moet je doen met mensen die in een periode van oorlog/conflict hun
persoonlijke vijanden uit wrok aangeven bij instanties die iets kleins hebben gedaan
om van de ander af te komen? Gustav Radbruch, H.L.A Hart en Lon Fuller schrijven
hierover. Puttfarken werd vervolgd na de oorlog voor iets wat in de oorlog strafbaar
was. Waarom werd Puttfarken vervolgd? 1. Willens en wetens blootstellen aan
vervolging. 2. Onvoldoende juridische bescherming verdachte. Overleven aan
willekeur oordeel je uit wrok. Hoe oordelen over deze zaken? Zijn onrechtvaardige
wetten helemaal geen wetten? (Lex iniusta non est lex?). Radbruch: Zijn er waarden
die inherent zijn aan het recht? Rechtszekerheid, doelgerichtheid (recht gericht op
algemeen welzijn) en rechtvaardigheid (gelijkheid en gelijkwaardigheid).
Radbruchformule: “Het conflict tussen de rechtvaardigheid en de rechtszekerheid
zou als volgt opgelost kunnen worden: het positieve recht, gesteld en verzekerd door
de macht, heeft ook de voorrang, wanneer het inhoudelijk onrechtvaardig en niet-
doelgericht is, tenzij de tegenstelling tussen de positieve wet en de rechtvaardigheid
zo ondraaglijk wordt dat de wet als ‘onjuist recht’ voor de rechtvaardigheid moeten
wijken” (p. 82). Volgorde belangrijkste waarde: 1. Rechtszekerheid 2.
Rechtvaardigheid 3. Doelgerichtheid. Kloof positief recht en rechtvaardigheid dan
word rechtvaardigheid toch belangrijker dan rechtszekerheid. Fuller: eerste
plaatsvervanger: Niettemin waren zij toen het recht van het land dus uitspraak doen
volgens recht die toen zo was. Rechtszekerheid belangrijk. Positief recht. Derde
plaatsvervanger: Natuurrechtdenkend. Als je iemand aangeeft en er moet oordeel
komen dan moet je toenmalige geldende regels toepassen, maar hij wist dat systeem
niet deugde dus gebruikt rechter als gewillig werktuig. Hij weet dat rechter niet kan
afwijken van de regels dan moet je toch tot veroordeling overgaan. Eerste advies dus
rechtspositivistisch en derde advies natuurrrechtelijk. Hoe houd je deze 2 uit elkaar:
Wat is recht? eerste advies: wet = wet. Recht is dat gene dat op dat moment geldt
= positief recht. Geldig recht: regels die uitgevoegd zijn bevoegd orgaan door juiste
wettelijke procedure. Alles wat in rechtsorde toen gold is recht. Rechtvaardigheid
niet relevant. John Austin: een neutrale definitie van recht: laat je overuigingen deze
definitie niet beinvloeden. Recht is iets wat een bepaalde wens met zich meebrengt.
Regels van het recht kunnen worden gezien als een bevel, wat we wel en niet mogen.
Niet voldoen aan regels levert sanctie op. Regels worden uitgevaardigd door de
soeverein. Geen hogere macht, merendeel gewoonte om te gehoorzamen. Regels
hebben niks met rechtvaardigheid, moraal, religie etc te maken. Derde advies:
‘formeel juiste wet = geldig recht’? Recht dat onrechtvaardig is, is geen recht meer.
Ontkenning rechtskarakter positief recht. ‘Wettelijk onrecht’ en ‘bovenwettelijk
recht’? Probleem hierin is legaliteitsbeginsel. Fuller: ‘procedureel natuurrecht’. Heeft
recht een interne moraal? Recht kan alleen recht zijn wanneer het steunt op
bepaalde rechtsbeginselen. Zoals: geen terugwerkende kracht, begrijpelijk en helder,
publiek bekend, niet het onmogelijke vragen. Word er bijv. wel iets onmogelijks
gevraagd dan is dat geen recht.
,Rechtsfilosofische stromingen
1. Rechtspositivisme
2. Natuurrechtdenken
Wat moeten we doen als blijkt dat positief recht botst met het moraal?
Rechtspositivist: positief recht primeert altijd.
Natuurrechtdenker: rechtvaardigheid primeert altijd.
Soms het positief recht, soms de rechtvaardigheid.
Achterliggende vraag
Moet het recht rechtvaardig zijn om als recht te gelden?
Noodzakelijk verband tussen rechtsorde
Zie pp.
Tabel rechtspositivisme en natuurrecht invoegen
2e antwoord wat is rechtsfilosofie?
Denken over het wezen en de grondslag van het recht.
Onderdeel van de ‘praktische filosofie’ (handelen van mensen).
Niet ‘hoe moet ik leven?’, maar ‘wat is een moreel goede juridische inrichting van de
samenleving?’
Wat is rechtsfilosofie?
Conceptueel: wat is recht?
Normatief: moreel wenselijke juridische inrichting samenleving?
, College 2 – Hoofdstuk 3
Mensenrechten
Declaration of Independence (1776) onafhankelijkheidsverklaring.
Mensen zijn als gelijken geschapen.
Regeringen zijn er om onze mensen als rechten te beschermen en te waarborgen (ingesteld
om onvervreemdbare rechten te garanderen, bevoegdheden ontleend aan instemming
geregeerden.
Vanzelfsprekend?
Soortgelijk:
Declaration des droits de l’homme et du citoyen (1789)
Franse verklaring van de rechten van de mens en de burger
Regering die niet mensenrechten waarborgt is verdorven.
Soortgelijk:
Universal Declaration of the Rights of Man (1948)
Mensenrechten zijn zo belangrijk dat het niet uitgelegd hoeft te worden waarom dat
belangrijk is (vanzelfsprekendheid).
Waarom zijn mensenrechten evident?
Definitie mensenrechten uit deze 3 verklaringen
Kernmerken:
Onschendbaar
= kan wel maar naar verwachting mag dit niet
Onvervreemdbaar
= zijn zo belangrijk dat ze niet overdragen kunnen worden en niet geschonden mogen
worden
Mens
= het zijn rechten die wij hebben omdat wij mens zijn
Waardigheid
= beschermt menselijke waardigheid
Aard en rechtvaardiging van de mensenrechten?
Aard:
waarom hebben alle mensen deze rechten?
waarom ‘simpelweg omdat we mens zijn’?
welke rechten zijn ‘echte’ mensenrechten?
1 antwoord vinden we in the universal declaration of human rights erkenning van de
inherende waardigheid en van de gelijke en onvervreemdbare rechten van alle leden van de
mensengemeenschap grondslag is voor de vrijheid, gerechtigheid en vrede in de wereld.
Voorbeeld: Loving v. Virginia (1967) wat is menselijke waardigheid? Gelijke gevallen gelijk
behandelen. Gelijkwaardigheid.
Het stelsel van rechten rusten op mensenrechten.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller vayaxs. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.32. You're not tied to anything after your purchase.
