Deze samenvatting is te gebruiken voor de kennistoets OJW in het tweede jaar van de PABO. De volgende hoofdstukken zijn samengevat:
Hoofdstuk 6: Tijd van Regenten en Vorsten.
Hoofdstuk 7: Tijd van Pruiken en Revoluties.
Hoofdstuk 8: Tijd van Burgers en Stoommachines.
Hoofdstuk 9: Tijd van Wereldoor...
Geschiedenis samenvatting
Hoofdstuk 6. Tijd van Regenten en Vorsten.
Kenmerkende aspecten.
Het ontstaan van handelskapitalisme en begin van de
wereldeconomie.
Burgerlijk bestuur en stedelijke cultuur in Nederland.
Canonvensters.
1. Strijd, onafhankelijkheid en grote mogendheid.
In de zeventiende eeuw moest het bestuur van de Republiek der Zeven Verenigde
Nederlanden vorm krijgen. Er wordt oorlog gevoerd met Spanje tot de Vrede van Münster in
1648. Daarna speelt de republiek als een grote mogendheid in Europa een belangrijke
internationale rol.
1
,1.1. Door eendracht worden kleine zaken groot.
Vanuit de middeleeuwse structuur is er nog steeds sprake van een grote gewestelijke
zelfstandigheid. Ook voelen de bewoners in de Republiek zich erg verbonden met hun
gewest. Vanuit de Bourgondisch-Habsburgse periode zijn er de pogingen ondernomen om
het bestuur te centraliseren, maar de bevolking is niet gewend aan een centraal bestuur, de
tradities van de gewestelijke politiek zijn nog diep ingeslepen.
Voor de hele periode vanaf de afzetting van Filips II in 1581 tot het einde van de Republiek
der Zeven Verenigde Nederlanden in 1795 is er maar één officieel document als basis voor
het staatsbestel: de Unie van Utrecht. In de Unieregelingen komen enige centraliserende
maatregelen voor, die echter niet uitgevoerd zijn. De Republiek manifesteert zich niet als een
eenheidsstaat, maar als een statenbond, waarbij de gewesten de afzonderlijke staten
vormen.
De Gewestelijke Staten hebben een wetgevende en een uitvoerende taak. De leden van de
Gewestelijke Staten vergaderen maar één of twee keer per jaar. De lopende zaken worden
behandelt door een dagelijks bestuur: de Gedeputeerde Staten. De Gewestelijke Staten
kennen twee belangrijke ambtenaren: de stadhouder en een jurist in de functie van
landsadvocaat of raadpensionaris.
De stadhouder heeft bevoegdheden op het gebied van de rechtspraak en op het gebied van
benoemingen in de stadsbesturen. Verder is hij in de functie van kapitein-generaal en
admiraal-generaal aanvoerder van leger en vloot van het gewest.
De raadpensionaris van Holland onderhoudt de contacten met de gezanten in het buitenland
en speelt daardoor een belangrijke rol in de buitenlandse politiek.
De leden van de Staten-Generaal bestaan uit een aantal afgevaardigden van elk gewest. De
afgevaardigde naar de Staten-Generaal heeft vanuit de Gewestelijke Staten een lastbrief
meegekregen. Vanaf 1593 onderbreken de Staten-Generaal de vergaderingen niet meer en
zorgen tussenpersonen voor het contact tussen de Gewestelijke Staten en hun
afgevaardigden. Voor een aantal onderwerpen is eenstemmigheid vereist. Voor deze
onderwerpen heeft ieder gewest het vetorecht.
2
, 1.2. Eindelijk onafhankelijk.
In 1600 vroegen de Staten-Generaal of stadhouder Maurits de Duinkerker kapers kon
uitschakelen. Maurits kreeg geen steun van de Vlaamse bevolking en het loopt uit op een
strijd met het leger tussen de twee legers. Maurits won de strijd, maar het doel blijkt
onhaalbaar.
Steeds duidelijker wordt dat het doel van hereniging van de zuidelijke en noordelijke Lage
Landen, niet haalbaar is. Een vrede zit er niet in, maar een bestand blijkt haalbaar. In 1609
wordt de afspraak gemaakt om de vijandelijkheden voor een periode van twaalf jaar te
beëindigen (het Twaalfjarig Bestand).
De twaalf bestandsjaren worden gekenmerkt door onderlinge twisten op verschillende
gebieden. Dit alles met elkaar verstrengeld en sterk bepaald door tegenstellingen tussen
personen, met aan de top van dit alles de tegenstelling tussen stadhouder Maurits en
raadpensionaris Van Oldenbarnevelt. Dit eindigt met het onthoofden van Oldenbarnevelt in
1619.
Als in 1621 het Twaalfjarig Bestand afloopt, kiest de Republiek eerst voor een defensieve
politiek. Maar wanneer de Spanjaarden in 1625 Breda innemen, besluit de Republiek om
kapitein-generaal Frederik Hendrik de mogelijkheid te geven om in het offensief te gaan. Er
volgt een wisselende strijd die vanwege geldnood bij de Spanjaarden in het voordeel van
Frederik Hendrik uitvalt. Een groot aantal steden wordt veroverd.
De Staten van Holland dringen aan op vrede. In 1646 besluit de Republiek onderhandelingen
te voeren over vrede. Dit gebeurd in Münster. In 1648 worden de partijen het eens, de Vrede
van Münster is een feit:
De Republiek wordt een zelfstandige staat.
De grens wordt bepaald door de frontlinie van dat moment.
De Schelde blijft afgesloten voor handelsverkeer naar Antwerpen.
1.3. Een grote speler op het Europese politieke toneel.
De Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden gaat een belangrijke rol in Europa spelen.
Lodewijk XIV (koning van Frankrijk van 1643 tot 1715) is een duidelijk voorbeeld van een
absoluut vorst: hij is van mening dat hij zijn macht als koning van God heeft gekregen en dat
alleen God kan oordelen over zijn handelen. Een absoluut vorst als Lodewijk is dus niet
gebonden aan wetten. Dit soort regeren word absolutisme genoemd.
Spanningen op zee tussen Nederlandse en Engelse schepen leiden kort achter elkaar tot
twee handelsoorlogen. In de Tweede dwingt Michiel de Ruyter als vlootvoogd een vrede af
door zijn vloot de Theems op te laten varen en daar de Engelse vloot te vernietigen. Bij de
vrede in 1667 komt een ruil van Nieuw-Nederland tegen Suriname.
De Republiek lijk van de kaart te verdwijnen als in 1672 een nieuwe Europese oorlog
uitbreekt onder leiding van Frankrijk. De ernstige situatie van de Republiek vraagt om een
sterke leiding. Willem II wordt stadhouder.
De oorlog met Frankrijk, die zich vooral afspeelt in de Zuidelijk Nederlanden, loopt door tot
1678. Dit komt doordat Willem III trouwt met Mary Stuart. Via dit huwelijk kan hij zich met de
troonopvolging in Engeland bemoeien. Deze actie wordt met succes afgesloten en in 1689
worden William en Mary koning en koningin van Engeland. Hierdoor is Engeland geen
bedreiging meer voor de Republiek. Aan deze situatie komt plotseling een einde als Willem
III zonder opvolger in 1702 na een val van zijn paard komt te overlijden.
3
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller JustJacky. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.44. You're not tied to anything after your purchase.
