Samenvatting tekst Weststeijn
Cultural refl ecti ons on porcelain in the 17th-century Netherlands
Porselein komt voor in honderden stilleven schilderijen. Soms enkel als een houder van bloemen of
etenswaren, soms als hoofdonderwerp naast glaswerk, zilverwerk en andere bijzondere voorwerpen.
Door deze frequente afbeelding van porselein zou je verwachten dat de schilders er veel over wisten,
over de herkomst, geschiedenis en culturele belang van het porselein. Het kwam voor in alle lagen
van de samenleving in Nederland. In Nederland probeerde aardewerk porselein te imiteren door de
thema’s en stijlen over te nemen van Chinese voorbeelden. Maar ondanks dit alles is er weinig over
geschreven. Olieverf schilderijen zijn daarom de belangrijkste informatie bron. Porselein werd
geassocieerd met magie en geneeskunde vanwege de bijzondere dunheid, transparantie en
tegelijkertijd sterke eigenschappen. Door porselein kreeg China een goede reputatie op het gebied
van geneeskunde, scheikunde en technologische inventies.
D.m.v. de traditionele manier van kunstgeschiedenis, iconografie, kan het belang en de betekenis en
culturele associaties van porselein niet worden verklaard. Het ging namelijk niet zozeer om het
iconografische programma van de voorwerpen, maar om het materiaal zelf. Het materiaal was
bijzonder en trok daarom schilders en handelaren aan.
Ook de klassieke oudheid, die door humanisten gebruikt werd om het belang van veel dingen aan te
tonen, kon het belang van porselein niet verklaren. Ze probeerden porselein te linken aan Romeinse
voorvaderen maar dat hield niet echt voet aan de grond.
Deze twee falende manieren van verklaren laten nog meer zien waarom de materiele eigenschappen
van porselein zo belangrijk waren. De materiele eigenschappen van hardheid maar tegelijkertijd licht
ipv zwaar zorgen voor nieuwe intellectuele associaties. Het werd gelinkt aan de business van glas
maken. Glasmakers dachten dat er een bepaald soort zand voor nodig was om porselein te maken en
gingen die mengen met glas maken. Porselein wordt gelinkt aan glas, maar ook aan schelpen,
edelstenen en koraal. Zo wordt porselein een creatie van natuur, in plaats van de mens. De eerste
contacten tussen Europeanen en Aziaten kenden theorieën over de herkomst en creatie van
porselein.
Het werd gelinkt aan ‘artificilia’ en ‘naturalia’, en dan nog specifieker aan het element vuur.
Daarnaast werd het ook gelinkt aan geneeskunde vanwege het hygiënische uiterlijk en
eigenschappen. Er hingen mythes aan vast die zeiden dat als het in contact kwam met gif, het zou
breken, dus dat het soort magische eigenschappen had. Het zou daarnaast ook bijdragen aan een
betere smaak van voedsel.
De Nederlanders probeerden het na te maken maar het lukte hen eerst niet de juiste materialen te
vinden. Op een gegeven moment was er een breakthrough doordat ze op scheikundige analytische
manier te werk gingen en er zo achter kwamen. Porselein draagt op die manier bij aan de
ontwikkeling van scheikunde en het analytisch denken. Hierin is een parallel te ontdekken tussen
China en Nederland, want beide waren geïnteresseerd in alchemie. Jezuïeten in China brachten deze
ideeën over en wisselden ze uit naar Nederland, waar de ideeën op papier gezet werden en werden
gedrukt. Dat Nederlanders, en specifiek Delftse pottenbakkers, keken naar Chinees porselein is
belangrijk en had veel invloed op de kunstwereld. Schilders keken naar dit porselein, en ze werkten
in dezelfde gilden dus kwamen veel met elkaar in contact. Ze gebruikten speciale pigmenten om de
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller sophiepeels. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.96. You're not tied to anything after your purchase.