Summary
Samenvatting boek 'De creatie van het mondige kind'.
- Course
- Institution
- Book
Samenvatting boek 'De creatie van het mondige kind'. Vak: Historische en wijsgerige context, bachelor jaar 1.
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
Seller
Follow
laurakums
Content preview
De creatie van het mondige kind, WeijersIntroductie
Historische pedagogiek volgens Weijers – een integratie van:
- Geschiedenis van pedagogische ideeën.
- Geschiedenis van pedagogisch handelen.
- Geschiedenis van de opvoeding.
- Geschiedenis van de jeugdzorg.
Daarom bestaat het boek van Weijers uit de volgende indeling:
- Het schoolkind.
- Het zorgenkind.
- Het probleemkind.
Verschil zorgenkind en probleemkind: een probleemkind gaat meer over de strafsfeer (justitiële
circuit). Zorgenkinderen zijn bijvoorbeeld kinderen met ADHD.
- Jaren ’60: Ariès à voor de 18e eeuw waren er geen ‘kinderen’: er is geen echte
kindertijd, kinderen moeten meteen een ‘volwassen’ taak op
zich nemen.
- Jaren ’70: sentiments approach. à dit idee van Aries werd gerelativeerd.
- Jaren ’80: kritiek op het idee van een moderne ‘omwenteling’.
- Recent: aandacht voor instanties.
Onderwijl:
- Kritiek op ‘ideeëngeschiedenis’.
- Contextualisering pedagogische canon.
- Kritische behandeling van concepten en sleuteltermen.
Mondigheid (veelkleurig begrip)
- Dit begrip wordt kennelijk verschillend ingevuld door Erasmus, Montaigne, Locke, Rousseau,
Kant (zelf nadenken, verlichtingsfilosoof), Adorno, Langeveld, Van Kemenade, …
- Bedoelen ze dan wel hetzelfde ‘iets’?
Mondigheid als:
- Opvoedingsdoel (zelfverantwoordelijke zelfbepaling).
- Feit/ ervaringsgegeven (mondigheid vraagt om erkenning. Laat leerlingen meebeslissen in
o.a. onderwijsinhoud/ schoolorganisatie).
Echte volwassenheid: zelfverantwoordelijke zelfbepaling à de volwassene staat voor war hij is en
doet. (Langeveld).
Als het mondige kind wordt ‘gecreeërd’, wie doet dat dan?
- De filosofen (door mondigheid tot een thema te maken)?
- De opvoeders (door kinderen tot mondigheid op te voeden)?
maatschappij (door kinderen een bepaalde rol te geven)?
- Het kind zelf?
‘Het einde van de pedagogiek’ door:
- Het verdwijnen (in het vakgebied) van de pedagogische paradox (als opvoeder wil je dat je
kind mondig wordt. Wat moet je doen? Je moet een baby in de wieg al behandelen als een
, volwaardig mondig persoon, terwijl je wilt dat hij/zij zichzelf ontwikkelt als een mondig
persoon). Dit is dus een paradox (tegenstelling).
Dus: opvoeders doen tegenover het kind vanaf de geboorte alsof het al een persoon is, alsof
het al begrijpt wat we tegen hem mompelen en alsof zijn handelingen al intentioneel zijn.
Indeling boek:
H1 à omvangrijk hoofdstuk.
H2 à richt zich op ideeën en praktijken wat betreft het gehandicapte kind.
H3 à kinderen die vanwege uiteenlopende redenen en oorzaken in problemen komen en
speciale aandacht vragen.
1. Het schoolkind
Thema’s in dit hoofdstuk:
- Zelfwerkzaamheid (rode draad).
- Maatschappelijke (on)gelijkheid (rode draad).
- Schoolstrijd.
- Historische chronologie (Grieken, middeleeuwen, Renaissance, volksschool, Verlichting,
modernisering).
- Kritiek Reformpedagogiek 20e eeuw.
- Studiehuis à didactisch concept voor de bovenbouw van havo en vwo dat teruggrijpt
op principes die aan het begin van de vorige eeuw werden ontwikkeld. Zelfwerkzaamheid
staat centraal.
- Competentiegericht leren à mbo, ‘leren leren’. Reformpedagogiek (Daltonplan ontwikkeld
door Helen Parkhurst als voorbeeld).
Het studiehuis en competentiegerichte leren vormen een soort Daltonplan voor de 21e eeuw: een
kennismaatschappij die voor alles sociale en professionele flexibiliteit lijkt te eisen. Allereerst moet
de school de juiste werkhouding voor de nieuwe eeuw bijbrengen. Om die leerattitude te verwerven
acht met het Reformpedagogisch principe van zelfwerkzaamheid het meest geschikt. MAAR:
kanttekeningen bij deze toekomstvisie:
- Diversiteit van arbeidsaanbod à er zijn ook ‘simpele’ beroepen nodig, bv in de bouw, zorg.
- Didactische pluriformiteit à moet iedereen wel hetzelfde onderwezen worden?
Pedagogische problemen spelen bv mee. Meer vrijheid ipv sturing
Waarom is historische kennis van belang wat betreft het nadenken over de toekomst van het
onderwijs?
- Kijken hoe de aandacht voor diverse actuele pedagogische problemen is gegroeid.
- Nieuwe experimenten en ideeën kritisch tegen het licht houden en zo voorkomen dat we
opnieuw doodlopen.
- Attenderen op de kracht van oudere concepten en wellicht daarvan leren.
2 problemen wat betreft zelfwerkzaamheid:
- Formele zaken als probleem herkennen, analyseren en oplossen doen zich niet voor in het
luchtledige (op school).
- Kans op vergroting maatschappelijke ongelijkheid (kinderen uit een ondersteunend milieu
worden bevoordeeld).
Paideia
De geschiedschrijving van opvoeding begint bij humanisten, preciezer: bij Montaigne. Om zijn
inzichten te begrijpen, kijken we terug in de geschiedenis. We kijken naar het opvoedconcept van de
,Grieken à paideia. Dit vormde het aanknopingspunt voor de Humanisten toen zij hun ideeën
begonnen te ontwikkelen over opvoeding en onderwijs.
Bij de Grieken kreeg de opvoeding een zelfstandige plaats als iets waar systematisch over diende te
worden nagedacht. Het Griekse begrip paideia, de doelbewuste vorming van een jongeling naar een
algemeen ideaal van evenwicht en harmonie, betrof zowel het opvoedingsresultaat als de
opvoeding zelf. Dit begrip impliceert een breuk met elke voorstelling van opvoeding als een
natuurlijke, vanzelfsprekende aangelegenheid. In de Griekse cultuur kreeg opvoeden het karakter
van een wetenschap, iets dat niet alleen goed of fout kon worden gedaan, maar kon worden
geperfectioneerd. Ook is er een nadrukkelijke aanwezigheid van het element van competitie,
wedstrijd en spel in het Griekse pedagogisch denken. Ook kende de klassieke Griekse cultuur geen
beroepsopleiding.
Er onsttond een toenemende behoefte aan een leerplan: trivium (leiden wij onze alfavakken vanaf)
en quadrivium (leiden wij onze bétavakken vanaf).
Plato (De Idee): opvoeding diende twee verschillende doelen:
- Ze moest in algemene zin datgene aan wezenskennis in de opvoedeling oproepen dat in
hemzelf aanwezig was (aanleren is onmogelijk). De deugd kon slechts versterkt worden op
basis van wat er in de opvoedeling aangeboord kon worden.
- Aangeboren kwaliteiten van de mens. De opvoeding moest ervoor zorgen dat de besten
werden geselecteerd voor de belangrijkste maatschappelijke functies. Onderwijs, als een
voortdurend selectieproces diende tot het kweken van een elite. Het principe van de
selectie via onderwijs keert voortdurend terug.
Aristoteles: geloofde niet in de Idee, hij zegt dat de harmonisch gevormde mens moest worden
beschouwd als de uitkomst van drie factoren: aanleg, milieu en educatie. Een deel is bij de geboorte
aanwezig, een deel kan worden aangeleerd.
Ook belangrijk: de opvoeding tot STAATSBURGER (niet individu) stond centraal à leidde tot
ontwikkeling van openbaar onderwijs.
Romeinen namen onderwijs indeling over en
komen in middeleeuwen terecht.
Quintilianus: kind als onbeschreven blad.
Belangrijk in de middeleeuwen:
- Ontstaan van zekere diversiteit aan schooltypes.
- Kloosterschool, priesterschool.
- Rond 1500: één stadsschool, ‘grote school’ (door toenemende vraag ‘geletterden’).
- Stadsscholen ondervonden op hun beurt concurrentie van kleine ‘winkelschooltjes’,
particuliere vakschooltjes. Dit onderwijs was een stuk duurder, maar waarschijnlijk was het
voor veel ouders om een aantal redenen, die we ook in hedendaagse discussies
tegenkomen, toch aantrekkelijker dan de grote school.
- Eind middeleeuwen: variatie in schoolaanbod. Dit betekende lang niet dat alle kinderen naar
school gingen (denk aan plattelandskinderen, dorpjes).
- Wat betekende het onderwijs voor de kinderen? Religieuze integratie, discipline en een
basale vertrouwdheid met lezen en schrijven.
- Scholen leerden in Latijn à zorgde voor een beperking van het taalonderwijs. Juist voor de
grote meerderheid van de kinderen die slechts kort naar school gingen had de taalles geringe
betekenis. Het bleef iets van ‘de anderen’, de gestudeerden.
Zelf lezen, zelf oordelen nieuwe tijd: Renaissance
Drie bewegingen die tijdens de Renaissance belangrijk waren voor de ontwikkeling van het
onderwijs: Humanisme, Reformatie en vervolgens de vanuit Rome georganiseerde tegenbeweging
van de contra-reformatie.
In de middeleeuwen waren stand en geestelijkheid doorslaggevend voor de maatschappelijke rang.
Deze gesloten wereld begon in de 15e eeuw meer open te breken. Absolute macht nam af en burgers
, kregen meer macht. Ook andere ontwikkelingen zorgden voor het openbreken van dit kleine,
gesloten wereldje, zoals de ontdekking van Amerika (1492). De Renaissance-mens geloofde sterker
in eigen kunnen en voelde zich minder afhankelijk van kerkelijke dogma’s. Stap voor stap verloor
de standenmaatschappij zijn absolute, Middeleeuwse karakter en kwam er enige ruimte voor
persoonlijke ontplooiing. Het verdwijnen van de middeleeuwse cultuur ging gepaard met de opkomst
van een nieuw cultuurideaal: gentiluomo, gentilhomme of gentleman.
Reformatie en contra-reformatie
Reformatie: ook wel Hervorming genoemd, is een invloedrijke zestiende- eeuwse beweging die
leidde tot het ontstaan van protestantse kerken. Er werd een directe relatie tussen God en gelovigen
verondersteld, zonder bemiddeling van de geestelijkheid. Voor de reformatie was het zelf lezen en
interpreteren van de bijbel cruciaal. In dit opzicht is de Reformatie schatplichtig aan het humanisme,
zij hadden als gedachte “zelf lezen”. Luther en Calvijn waren voormannen van de Reformatie.
Luther à iedereen was zelf verantwoordelijk voor zijn eigen geloof.
Waar de Reformatie succesvol was, verdwenen aflaten, kloosterleven etc. Deze ingrijpende
verandering ging gepaard met de nieuwe mogelijkheden van communicatie die sinds eind veertiende
eeuw voorhanden waren. De boekdrukkunst speelde hierbij een cruciale rol. De bijbel werd hierdoor
vertaald in de volkstaal. De lezing en interpretatie van de bijbel bleef nu niet langer voorbehouden
aan elite. Dit betekende dat in de school het systematisch godsdienstonderwijs uitgroeide tot een
nieuw vak. Wat het onderwijs betreft stichtte de orde in de daarop volgende eeuwen over de hele
wereld vele honderden scholen met de bedoeling een brede katholieke intellectuele elite te vormen.
Langs die weg droeg de contrareformatie op haar beurt bij aan de ontwikkeling van het onderwijs
(De contrareformatie was de reactie van de rooms-katholieken tegen de reformatie).
Humanisten
Humanisten waren in de 15e en 16e eeuw altijd christenen. Veel nadrukkelijker dan de protestanten
en katholieken, voelden zij zich verplicht aan het erfgoed van de klassieke Griekse en Romeinse
cultuur. Humanisten legden veel nadruk op leren, zij wilden de mens in de eerste plaats verheffen
door de studie van de humaniora, de geesteswetenschappen.
Hun opvoedingsideaal kan worden gekenschetst als de vorming van de uoma universale, een ideaal
van brede, algemene geleerdheid.
In de opvattingen van de Reformatie was de mens vrij in zijn dagelijkse beslissingen, maar niet
tegenover God.
Het idee van het ‘onbeschreven blad’ gaf een geweldige impuls aan de humanistische pedagogiek. Er
werd meer systematisch over onderwijs nagedacht, men begon meer rekening te houden met wat
makkelijk en wat moeilijk voor kinderen leek. Men moest naar het voorbeeld van de Grieken, werken
op het eergevoel van de leerlingen (geen lijfstraffen of andere straffen). Dit klassieke uitgangspunt
werd geïnterpreteerd binnen het individualisme van de Renaissance. Het klassieke ideaal paideia
werd herleefd. Voor het denken over opvoeding zijn vooral drie humanisten van belang: Erasmus
(1467-1536), Vives en Montaigne (1533-1592). Het denken van Erasmus staat meestal model als men
het heeft over de humanistische pedagogiek. Hij was overtuigd van het enorme belang van
onderwijs, vooral bij jonge kinderen. Het was ook niet moeilijk om kinderen aan te zetten tot leren
omdat ze een natuurlijk verlangen naar kennis hadden.
Terwijl in de middeleeuwen de opvoeding als taak van de vrouw werd gezien, legde Erasmus, net als
de meeste humanisten en opnieuw in navolging van de klassieke traditie van de paideia waar de
jongeling werd begeleid door een oudere mentor. De moeder had in zijn ogen slechts een
verzorgende functie, de vader was verantwoordelijk voor de karaktervorming. Er werd van uitgegaan
dat het om de opvoeding van de zonden ging. Spel en aanmoediging moesten in de opvoeding
centraal staan. Straf en zeker slaag waren uit den boze. Humanisten gruwde van de onderwijspraktijk
op de bestaande scholen. Erasmus erkende dat het juist volwassenen waren ‘die jonge geesten met
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller laurakums. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.01. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
76669 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now
Recently viewed by you
