Summary
Samenvatting Cultuur van het moderne - Hoofdstuk 8 - Bespiegeling VWO
- Course
- Level
Samenvatting Cultuur van het moderne - Hoofdstuk 8 - Bespiegeling VWO
[Show more]
2 reviews
By: meikeijsseldijk • 2 year ago
By: hansjevanzuydam • 2 year ago
Seller
Follow
julialuijk
Reviews received
Content preview
Hoofdstuk 8: Cultuur van het moderneDe eerste helft van de 20e eeuw: de periode 1900-1945 staat in teken van twee wereldoorlogen. Oude
waarheden worden in twijfel getrokken en kunstenaars zetten zich af tegen tradities uit de vorige
eeuw. Ze gaan experimenteren met nieuwe vormen en stijlen. In een korte tijd ontstaat een groot
aantal nieuwe stromingen en stijlen. De verzamelnaam van deze kunst wordt het modernisme
genoemd. Het modernisme sluit zich aan bij de snel ontwikkelende maatschappij door
industrialisering en technologische vernieuwingen.
Expressie
Begin de 20e eeuw verkennen jonge Europese kunstenaars nieuwe wegen. Het weergeven van de
werkelijkheid wordt vervangen door expressie van het innerlijk. De Weense psychiater Sigmund
Freud beschrijft rond 1900 dat de mens zich niet alleen laat afleiden door z’n verstand, maar
onbewust ook wordt aangestuurd door zijn driften. Deze dierlijke driften proberen we weg te
stoppen om vakkundig te blijven. Freud is geïnteresseerd naar de momenten wanneer de controle
wegvalt. Hij brengt een boek uit Die Traumdeutung. Hierin doet hij verslag van de duistere wereld die
in dromen opduikt Veel kunstenaars laten zich hierdoor inspireren en kiezen een stijl die afwijkt van
wat men gewend is. Zo ontstaat er een groot verschil tussen de moderne avant-gardekunstenaars en
het publiek.
Erwartung is een opera waarin een nachtmerrie wordt beschreven. Het is geschreven door
Schönberg en is typisch expressionistisch. De muziek is verwarrend, klinkt nerveus en schiet alle
kanten op. Zo wil hij de emoties die er spelen uiten. Hij brengt hiermee een revolutie in de muziek
teweeg omdat het totaal het tegenovergestelde is van wat normaal was die tijd.
Hoekig
Het impressionisme uit de 19e eeuw richt zich op de registratie van wat je ziet of hoort. Het
expressionisme gaat juist om het naar buiten brengen van je innerlijke gevoelens. De nadruk ligt op
het individu, het persoonlijke, je eigen stijl.
Kirchner richt in 1905 Die Brücke, een expressionistische kunstenaarsgroep, op. Deze zegt gedag
tegen de geldende regels in de kunst en kijkt slechts naar de moderne tijd. Het is belangrijk dat de
innerlijke drijfveren tot uiting worden gebracht. Deze drijfveren worden vaak bepaald door het
onderbewuste. Dit is dus erg persoonlijk en kan vrij chaotisch eruitzien.
Ook in de danswereld vinden er veel veranderingen plaats. Abstracte choreografie wordt vervangen
door expressionistische danspassen. Sierlijk wordt hoekig en de dansers reageren op muziek, maar
beelden nauwelijks een verhaal uit. De muziek die bij dansvoorstellingen vaak wordt gecomponeerd
heeft vaak ingewikkelde onregelmatige ritmes en focust zich niet zozeer op de melodie.
Wigman laat de duistere kant van het expressionisme duidelijk zien met haar Hexentans. Deze dans
geeft haar de ruimte om haar boze en verdrietige gevoelens te uiten. De dansbewegingen sluiten
absoluut niet aan bij de voorgeschreven regels van het academische ballet. De muziek speelt tijdens
haar optreden een ondergeschikte rol en beperkt zich vaak alleen tot slagwerk, het benadrukt haar
passen meer. Deze vorm van dansen, Ausdruckstanz, wordt zeer invloedrijk in Europa.
Das Cabinett des Dr. Caligari van regisseur Wiene is een expressionistische film die ook wel wordt
gezien als de eerste horrorfilm. Het verhaal gaat over een dokter van een psychiatrische instelling en
zijn patiënten. De film maakt een chaotische indruk door vele flashbacks en schots en scheve decors.
De sterke licht-donker-contrasten benadrukken het expressionistische karakter.
, Niet-westerse kunst als inspiratiebron
Veel kunstenaars raken steeds meer geïnteresseerd in volkskunst uit verre landen. Hiermee komen
ze ook vaak in aanraking omdat reizen steeds makkelijker wordt. Bovendien worden er steeds meer
musea geopend waar de kunst van verschillende kolonies te zien is. Deze kunst wordt in die tijd ook
wel vaak ‘primitieve kunst’ genoemd. Deze benaming onderstreept dat de westerse cultuur als
superieur wordt gezien.
Het primitieve spreekt veel expressionistische kunstenaars aan, o.a. Picasso. Ze bewonderen de
maskers, schilden en beelden die verwijzen naar onzichtbare oerkrachten zoals die uit de Afrikaanse
cultuur. Picasso laat deze Afrikaanse maskers ook terugkomen in zijn schilderijen, de personages laat
hij hierbij hoekig lijken. Alle klassieke schilderregels gaan hierbij overboord. Picasso wordt gezien als
belangrijke voorloper van het kubisme.
In de muziek wordt door Amerikanen een poging gedaan om zwarte jazz te imiteren. Doordat
verschillende jazzbands meelopen bij het Franse leger, wordt deze nieuwe stijl ook verspreid in
Europa.
Danseres Baker drukt haar oerdriften en seksuele instincten uit d.m.v. dans, precies zoals het blanke
publiek verwacht van een ‘primitieve’ Afrikaanse vrouw. Ze danst tijdens haar shows slechts in een
bananenrokje, waardoor de vooroordelen van het publiek worden bevestigd.
Jazz
Rond 1900 ontstaat in New Orleans de jazzmuziek uit een mix van verschillende culturen. Jazz is
expressief en er is veel ruimte voor improvisaties. Het wordt snel populair bij de Amerikaanse jeugd,
maar ook in Europa. Ondanks de afschaffing van de slavernij is er nog steeds rassenscheiding.
Blanken gaan ook jazz spelen, hun blanke variant op New Orleans-jazz heet Dixieland.
Armstrong is lid van een jazzband in New Orleans en speelt cornet. Wanneer Storyville in 1917 wordt
gesloopt, trekken veel muzikanten naar Chicago, hier ontstaat ook een eigen Chicago-stijl: er
ontstaan nieuwe veel solo’s.
In de jaren 30 worden jazzbands steeds groter, deze orkesten ontwikkelen de nieuwe swingstijl.
Achtste noten worden afwisselend lang-kort-lang-kort gespeeld. Hierdoor ontstaat een ritme dat
heel dansbaar is. Doordat de bigbands steeds groter worden, ontstaat er meer behoefte aan
uitgeschreven muziek. Componist Ellington experimenteert met deze ritmes en combinaties van
instrumenten.
Nog steeds merk je veel van de rassenscheiding. Orkestleider Goodman is een van de eersten die hier
tegen in gaat. Omdat hij beroemd is, kan hij het zich veroorloven om met een gemixt orkest te
spelen.
Surrealisme
Vanaf 1925 is het surrealisme de belangrijkste vernieuwende stroming in de westerse wereld.
Sigmund Freud wordt gezien als grote inspiratiebron. De wereld van dromen staat boven de
werkelijke wereld. Breton vindt het analyseren van bronnen interessant. Hij schrijft het Surrealistisch
manifest. Waarin hij o.a. uitlegt dat logica en ons verstand ons beperkingen opleggen. Hij
experimenteert met nieuwe spelvormen waar vrije associaties een rol spelen, zoals het cadavre
exquis, waarbij woorden toevallig zich samen vormen tot zinnen.
De bekendste surrealist is Dalí, hij laat zich ook inspireren door dromen en het onderbewustzijn,
zoals in zijn schilderij Gezicht van Mae West, als surrealistisch appartement te gebruiken.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller julialuijk. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.89. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
62890 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now