Summary
Economie fase 1 semester 1 volledige samenvatting met notities
- Course
- Institution
Economie fase 1 semester 1 volledige samenvatting met notities
[Show more]
1 review
By: liesdebrouwer • 2 weeks ago
Seller
Follow
Studyeesy
Reviews received
Content preview
Economie 2021- 2022HT 1: Definitie: wat is economie?
1. Wat is economie?:
is de wetenschap die het menselijk gedrag bestudeert als relatie tss doelen en schaarse middelen
die op verschillende manieren worden aangewend. ‘oikos’= huis en ‘neimen’=besturen=
huishouding, ontstaan in de 18de eeuw in het westen
Definitie gebaseerd op homo economicus idee:
In klassieke economische opvattingen (de theorie van de rationele keuze) gaat men ervan uit dat de
mens:
een rationeel wezen is
die handelt uit eigenbelang
en streeft naar het bevredigen van behoeften met schaarse middelen
Schaarstehypothese
Schaarste? Van Dale: “de omstandigheid dat iets in onvoldoende hoeveelheid beschikbaar is”.
Vb. tijd kan schaars zijn: als je op vakantie gaat naar Spanje kan je de tijd die je daar doorbrengt
niet tegelijkertijd doorbrengen in pakweg Frankrijk of Italië.
o Schaarste is niet hetzelfde als ‘zeldzaam’.
Zeldzaamheid gaat over een ‘absoluut’ tekort. Vb. diamanten zijn zeldzaam omdat er in totaal
een beperkte, uitputbare hoeveelheid van is op aarde.
o Schaarste is ‘relatief’.
Dit wil zeggen dat het afhankelijk is van
o tijd (verleden, heden, toekomst bvb nu schaarste fruit tov verleden) en
o ruimte (hier, elders – ontwikkelingsland, ontwikkeld land, droge streek, vochtige streek,
eiland, vasteland, woestijn, bergen…) maar ook van
o voorkeuren, zelfbeheersing… die verschillen van persoon tot persoon.
Kritieken op home economicus model
Zowel het gedrag van consumenten als producten wordt verklaard met de theorie van de
rationele keuze. Maar (!) hier komt meer en meer kritiek op.
Ontwikkelingen in de economie, en in de psychologie, sociologie, antropologie, biologie
hebben aangetoond dat menselijk gedrag niet (altijd) uitgaat van eigenbelang en rationaliteit:
o De institutionele economie: ook sociale, culturele maar ook morele factoren spelen een
rol
Instinctief/intuïtief: Daniel Kahneman: menselijk gedrag is vaak niet-logisch en eerder
‘instinctief/intuïtief’
o Hieruit aparte tak van economie ontstaan gedragseconomie: studie die inspeelt op
denkfouten die mensen aanzet tot goed gedrag. Bvb. groepsdruk, halo-effect, beter
onthouden van negatieve zaken vs positieve
Rechtvaardigheid: Amartya Sen: mensen laten zich in hun keuzes ook leiden door gevoelens
van rechtvaardigheid.
, o Vb. het Ultimatumgame: Jan krijgt 100 EURO maar moet dit delen met Piet. Jan mag zelf
kiezen hoeveel hij aan Piet geeft, maar als Piet weigert verliest Jan de 100 EURO.
Vraag: hoeveel gaat Jan aan Piet geven?
• De theorie van de rationale keuze zegt: Jan gaat zijn baten maximaliseren en
kosten minimaliseren.
Dus Jan houdt 99 euro en geeft 1 euro aan Piet. De
veronderstelling is dat voor Piet 1 euro meer is dan 0 euro en
hij dus zal aanvaarden.
• Wat is er in werkelijkheid gebeurd (het experiment werd honderden keren
herhaald in vele landen)??
Piet verkoos liever niets te ontvangen dan een bedrag dat
als oneerlijk werd aangevoeld. Door de weigeren kon hij
bovendien de andere hiervoor straffen (de nadere verloor
dan immers ook). Dat zou het gevoel van rechtvaardigheid
bevredigen.
• De werkelijke verdeling lag gemiddeld in de buurt van 70/30!
2. Behoeften
= Het aanvoelen van een welvaartstekort en het zoeken naar een concreet middel om in dit tekort te
voorzien
1. Soorten behoeften:
1. Individuele behoeften: persoonlijke behoeften
die gerangschikt kunnen worden volgens de
graad van noodzakelijkheid.
Primaire behoeften: houden verband met het
streven naar zelfbehoud en overleven (eten,
drinken, dak boven het hoofd…)
Hogere behoeften: houden verband met
ontplooiing (educatie, sport, cultuur..) en het
sociaal leven (familie, vrienden,…)
2. Collectieve behoeften: de mens leeft in groep, is een sociaal wezen die behoeften ervaart
die enkel collectief bevredigd kunnen worden: aanleggen van wegen, collectieve
zelfverdediging (defensie), organiseren van onderwijs…
Vb: De kosten hiervan worden gedragen door de samenleving. De budgettaire kosten
voor onderwijs in Vlaanderen lopen op tot 8 miljard euro, wat 25% is van de totale
Vlaamse begroting…
3. Economische behoeften bevredigd door
Economische goederen (stoffelijk bvb. Auto, huis,
Economische Diensten (onstoffelijk) bvb. diensten zoals boekhouding/ begeleiding,etc.
Vraagt een inspanning: arbeid/tijd/geld
4. Niet Economische behoeften
, Lucht: naarmate het vervuild wordt kan het omvormen tot eco goed
Water: terug te vinden in de natuur maar naarmate de opwarming van de aarde wordt
het schaarser dus eco goed
Vrije goederen: geen inspanning
Kenmerken van behoeften:
• ‘aangeboren’ (nature): bvb. lucht, èn ‘aangeleerd’ (nurture) bvb. kleren
• ‘onbeperkt’ karakter: tijdelijk verzadigbaar (tijd en ruimte) maar herhalen (veelvuldig
en vermenigvuldigbaar) bvb. lessen van dorst
- Zijn te rangschikken : maar rangschikking is onderhevig aan snel wijzigende
omstandigheden (tijd, ruimte, voorkeuren). Bvb. behoeften 20 jarige tov 40 jarige
• Veranderlijk: tijd en omstandigheid gebonden bvb. focus China vroeger vooral op
werkloosheid nu op gezondheid
• Waardevrij?: vraag en aanbod, elke behoefte die bevredigd zou moeten worden zou
even waardevol moeten zijn
3. Het allocatievraagstuk
Met schaarse middelen en oneindige behoeften bevredigen= geeft een keuzeprobleem
Wat moet er geproduceerd worden en hoeveel?
Hoe? Welke combinatie van productiefactoren?
Waar moet er geproduceerd worden?
Wie krijgt welk deel van de productie nu en in de toekomst?
Technisch doelmatig: met minimum aan middelen een maximale productie= Efficiëntie
Economisch doelmatig: eindproducten moeten maximale bevrediging geven = Effectiviteit
4. 3 Soorten productiefactoren
Economische goederen worden geproduceerd met behulp van productiefactoren. Er zijn drie
grote groepen productiefactoren:
1. Natuur: natuurlijke hulpbronnen (“natural resources”) die in combinatie met andere
productiefactoren arbeid en/of kapitaal economische goederen kunnen creëren. Natuurlijke
hulpbronnen zijn ongelijk verdeeld onder landen en regio’s.
• Vb. bossen (Canada, Rusland…), aardolie (Saoudi-Arabië, Venezuela…), gas (Rusland,
Qatar…) landbouwgrond (Brazilië, V.
• Naast inputfunctie ook woonfunctie, ruimtefunctie, recreatiefunctie,etc..
2. Arbeid: elke menselijke activiteit die in het productieproces wordt geleverd. Dit kan
geschoolde, ongeschoolde, uitvoerende, leidinggevende… arbeid zijn
“human capital” of menselijk kapitaal verwijst naar de kennis, vaardigheden
en ervaring van arbeidskrachten. Hierin wordt geïnvesteerd via onderwijs,
vorming, training en opleiding.
3. Kapitaal: de door de mens zelf voortgebrachte productiemiddelen of kapitaalgoederen. Dit is
een ‘afgeleide productiefactor’. (geld, machines, infrastructuur…)
, • Natuur en arbeid: oorspronkelijke productiefactoren
• Kapitaal: afgeleide productiefactor
5. De economische huishoudingen
Gezinnen:
• Consumeren goederen en diensten
• Productiefactor (arbeid en kapitaal (beleggen)
• Kunnen ook gemeenschappen, vzw’s zijn
Bedrijven
• Produceren goederen en diensten
• Gebruiken productiefactoren
• Zowel profit als non profit (5p’s)
Overheden
• Leggen de spelregels op
• Maar consumeren en produceren ook
6. Soorten Economieën
1. Vrije markt economie (vooral consument/producent) bvb. democratie
• Individuele vrijheid belangrijkst
• Beslissingen decentraal
• Concurrentie tussen consumenten (eco doelmatigheid ) en producenten (techn
doelmatigheid)
• Allocatie gebeurt op basis van prijsmechanisme
2. Centraal geleide economie (vooral overheid) bvb. communisme
• Groep het belangrijkst
• Beslissingen centraal (plan)
• Vergoedingen en prijzen bepaald door de overheid
• Overheid bepaald ook hoeveelheden en heeft productie in handen
3. Gemengde economie (tss beide) bvb. België
• Individuele vrijheid naast solidariteit
• Beslissingen decentraal +centraal
• Concurrentie tussen consumenten (eco doelmatigheid ) en producenten (techn
doelmatigheid)
• allocatie gebeurt op basis van prijsmechanisme
• Overheid bepaald wat en hoe maar met inspraak burgers ‘middenveld’(=vakbonden,
amnesty int., testaankoop,etc.)
• Ook collectieve goederen produceren (toegankelijk voor iedereen)
HT 2 : Een kapitalistische vrije markt economie
1. VRIJE MARKT ECONOMIE
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through EFT, credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying this summary from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller Studyeesy. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy this summary for R108,90. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
67474 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy summaries for 14 years now