1.1.1. Preventie direct gericht op een ziekte op aandoening
Bv vaccinaties worden toegepast ter preventie van diverse infectieziekten of via bevolkingsonderzoek bv vroeg
opsporing van kanker
1.1.2. Preventie gericht gezondheidsdeterminanten
Preventie kan ook gericht zijn op factoren die een risico zijn voor de gezondheid of factoren die de gezondheid kunnen
bevorderen = gezondheidsdeterminanten. Deze kunnen enerzijds gedrag gerelateerd zijn en zijn daardoor sterk door
een individu te beïnvloeden.
Voorlichting is een veel gebruikte maatregel gericht op gedragsveranderingen bv roken of lichamelijke activiteit.
Anderzijds zijn er risicofactoren in de fysieke en sociale omgeving van een individu, daarom is het beperken van de
blootstelling aan deze risicofactoren en zo het beschermen van de gehele bevolking van groot belang.
1.1.3. Preventie in de praktijk
Preventie is in de praktijk vaak gericht op een specifieke doelgroep van mensen die extra bescherming nodig hebben of
mensen die meer risico lopen ziek te worden door hun leefstijl bv school of werkplek. Bij de settingsgerichte benadering
richt preventie zich zowel op personen zelf als op de omgeving waar die personen zich bevinden.
1.2. Soorten preventie
1.2.1. Primaire preventie
= ervoor zorgen dat ziekte geen kans krijgen, ziekte voorkomen bv gezonde voeding verkleint de kans op obesitas.
Primaire preventieve gezondheidszorg omvat dus onder andere gezondheidspromotie en gezondheidsvoorlichting- en
opvoeding. Ook profylactische maatregelen zoals hygiëne bij de voedselbereiding, naleving veiligheidsvoorschriften, …
kan helpen ziekte voorkomen.
Doelgroep = gezonde mens
1.2.2. Secundaire preventie
= vroegtijdig opsporen van afwijkingen of het ontdekken van ziekten in een vroeg stadium. Bv Guthrie test
Fenylketonurie:
= meest bekende afwijking die de hielprik (Guthrie test) kan opsporen.
= erfelijke stofwisselingsstoornis die hersenbeschadiging kan veroorzaken. De baby’s missen het enzym dat
verantwoordelijk is voor het afbreken van fenylalanine, dat in het meeste voedsel met eiwitten voorkomt. Als gevolg
hiervan wordt fenylalanine omgezet in schadelijke stoffen die zich in het bloed ophopen en zo hersenbeschadiging
kunnen veroorzaken.
,Symptomen:
- Braken
- Rusteloosheid en soms stuipen
- De huid ruikt muf, vies
- Ontwikkelingsachterstand
Ook veralgemeende medische screening bij kleuters en lage school leerlingen, zoals Kind en Gezin en/of het CLB
behoren tot de secundaire preventie.
Doelgroep = personen die ziek zijn, een verhoogd risico lopen of een bepaalde genetische aanleg hebben
1.2.3. Tertiaire preventie
= na een ziekte de nodige maatregelen nemen om te vermijden dat de ziekte zich opnieuw manifesteert bv levensstijl
en/of eetgewoonten aanpassen na een hartinfarct om nieuw hartfalen te vermijden.
Doelgroep = mensen die al ziek zijn, hen proberen meer zelfredzaam te maken
Mensen die ernstig ziek zijn en niet meer beter kunnen worden (chronisch, terminaal, …) het leven zo aangenaam
mogelijk te maken en hun symptomen zoveel mogelijk te bestrijden. Of bv mensen met astma en COPD ® aanvallen
voorkomen.
1.2.4. Quartaire preventie
= het voorkomen van schade door preventie, het voorkomen van onnodig medisch handelen en over-medicalisering.
Komt veel voor in de economie sector ® welzijn op het werk (werkstressvermindering, vermijden van burn-out) een
taak voor de overheid!
2. Curatieve gezondheidszorg
In de praktijk zijn er mengvormen mogelijk tussen eerste, tweede en derdelijnsgezondheidszorg. De domeinen zijn niet
altijd even scherp afgebakend.
2.1. Nulde lijn
= zelfzorg, zelfhulpgroepen en de sleutelfiguren die niet als professioneel kunnen worden beschouwd. Deze
hulpverlening staat het dichtst bij de leefwereld van de hulpvrager.
2.2. Eerste lijn
= de “toegangspoort” tot de gezondheidszorg, de rechtstreeks toegankelijke hulp.
Elke zorgzoekende kan zonder beperking beroep doen op een hulpverlener. De patiënten krijgen op een gemakkelijke
manier toegang tot de zorgen die ze nodig hebben, vanuit hun leef- en activiteitenwereld.
Hulpverleners: huisarts, tandarts, thuisverpleegkundige, psycholoog, zelfstandige vroedvrouw,
Vanuit de overheid wordt de centrale rol van de huisarts als eerstehulpverlener versterkt. Omdat dit de kwaliteit van de
hulpverlening bevordert, maar ook omdat het kostenbesparend is.
, Formeel georganiseerde diensten die gekenmerkt worden
- Door een brede waaier van probleemgebieden waarvoor hulp kan worden geboden. De eerste lijn opteert voor
een niet-gespecialiseerd, breed hulpaanbod voor een ruime doelgroep.
- Een lage drempel® de eerste lijn dient zo weinig mogelijk culturele, materiële of financiële obstakels in te
bouwen voor hun doelgroep
- De ambulante aanpak ® de hulp wordt geboden in het vertrouwde milieu van de hulpvrager, zonder opname
2.3. Tweede lijn
Bestaat uit diensten die:
- Gespecialiseerd ® in bepaalde problemen of probleemgebieden en vandaar kleinere doelgroepen hebben (je
weet meer over minder)
- Een hogere drempel ® afspraken vooraf, wachtlijsten, betalingen, geringe spreiding van de diensten
- Hulpverlening gebeurt vaak ambulant
2.4. Derde lijn
Gekenmerkt door:
- Doorgedreven specialisatie voor een nauwkeurig afgebakende doelgroep
- Een hoge drempel ® hulp wordt meestal geboden op verwijzing van een eerste of tweede lijn
- Intramuraal ® de hulpvrager wordt opgenomen in de instelling en is uit zijn vertrouwde milieu
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through EFT, credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying this summary from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller lenavd001. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy this summary for R99,83. You're not tied to anything after your purchase.
