13/20!! Dit is een samenvatting die alles omvat: powerpoints, reader én alle informatie die in de les werd meegegeven.
Dit is een samenvatting gemaakt in het academiejaar 2023/2024, het is dus volledig up to date!
BESTUUR, BELEID EN
ORGANISATIE VAN HET
WERKVELD
Inhoud
Welfare mix...............................................................................................................................................................6
Overheid................................................................................................................................................................6
Markt.....................................................................................................................................................................6
Gemeenschap........................................................................................................................................................6
Welvaartsregimes..................................................................................................................................................6
Positie sociaal werk...............................................................................................................................................7
Verschuivende verhoudingen...............................................................................................................................8
Middenveld in kaart..................................................................................................................................................8
Kleine geschiedenis...................................................................................................................................................9
Sociale kwestie als oorsprong (1850-1945)..........................................................................................................9
De hoogconjunctuur van de naoorlogse verzorgingsstaat (1945-1975).............................................................10
Het middenveld onder druk in crisistijden (1975-1990).....................................................................................11
Nieuwe uitdagingen in een globale samenleving (1990-2009)...........................................................................12
Klassieke en / of nieuwe rollen voor een vernieuwend middenveld (2009-nu).................................................14
Samenvatting (stappen)......................................................................................................................................15
De publieke sector...................................................................................................................................................15
De organisatie en indeling van de publieke sector analyseren...........................................................................15
Klassieke overheid...........................................................................................................................................16
Semi-overheid.................................................................................................................................................17
Middenveld.....................................................................................................................................................19
Publieke sector................................................................................................................................................19
De relatie overheid, middenveld, gemeenschap en markt situeren..................................................................19
Zelfsturing........................................................................................................................................................20
Sturing in netwerkvorm..................................................................................................................................20
Marktsturing....................................................................................................................................................20
Van bureaucratie naar new public governance..................................................................................................20
Bureaucratiemodel van Weber.......................................................................................................................20
New public management................................................................................................................................21
New public governance...................................................................................................................................22
1
, Multilevel governance en welzijnsbeleid............................................................................................................23
Lokaal sociaal beleid................................................................................................................................................25
Sociaal beleid en bevoegdheidsverdeling...........................................................................................................25
Sociaal beleid...................................................................................................................................................25
Lokaal sociaal beleid........................................................................................................................................26
De lokale overheid: het decreet lokaal bestuur..................................................................................................27
A. De gemeente...............................................................................................................................................28
B. Het OCMW..................................................................................................................................................29
Decreet lokaal sociaal beleid...............................................................................................................................31
Van verzorgingsstaat naar verzorgingsstad............................................................................................................34
Impact van de Vlaamse overheid op het lokaal niveau......................................................................................34
Het “vlokale” bestuur......................................................................................................................................34
Verkokering.....................................................................................................................................................35
Vlaamse overheid stuurt tot op het microniveau...........................................................................................35
Decentralisering beïnvloed door de inrichting van de “oude” verzorgingsstaat............................................36
De verzorgingsstad..............................................................................................................................................36
“Het” sociaal beleid?.......................................................................................................................................36
Van verzorgingsstaat naar verzorgingsstad....................................................................................................38
Kan het lokale beleid het verschil maken?..........................................................................................................39
Slotbeschouwingen.............................................................................................................................................39
Verschuivende verhoudingen: vermarkting............................................................................................................40
Een beladen fenomeen.......................................................................................................................................40
Voorbeelden....................................................................................................................................................40
Welfare mix: vermarkting...............................................................................................................................41
Conceptueel kader..............................................................................................................................................41
Quasi-markt.....................................................................................................................................................41
Quasi-markt.....................................................................................................................................................43
Vermarkting werkveld.....................................................................................................................................43
Economisering.....................................................................................................................................................44
Vormen van economisering............................................................................................................................44
Managerialism.....................................................................................................................................................45
Kritische reflectie.................................................................................................................................................47
Vermaatschappelijking............................................................................................................................................47
Situering en opbouw...........................................................................................................................................47
Driehoek welfare mix......................................................................................................................................47
Wat betekent vermaatschappelijking als beleidsontwikkeling in het sociaal werk?.........................................47
Conceptuele origines jaren 60........................................................................................................................48
2
, Actuele betekenissen vermaatschappelijking.................................................................................................48
Perspectiefplan PMH 2020..............................................................................................................................49
Verschuivende rollen sociaal werk(er)................................................................................................................50
Illustratie: buurtgericht werken in ouderenzorg.............................................................................................51
De negen beloften van nabijheid........................................................................................................................51
Verschuivende opvattingen.............................................................................................................................52
Negen beloften van nabijheid.........................................................................................................................52
Nederlandse context.......................................................................................................................................52
Vermaatschappelijking vs bureaucratisering..................................................................................................52
Vermaatschappelijking vs professionalisering................................................................................................53
Vermaatschappelijking vs vermarkting...........................................................................................................53
Actieve welvaartsstaat............................................................................................................................................54
Verzorgingsstaat onder druk...............................................................................................................................54
1. Veranderde economie.....................................................................................................................................55
2. Veranderende gezinsopvattingen...................................................................................................................56
3. Ongelijke spreiding risico’s..............................................................................................................................56
4. Nationale solidariteit.......................................................................................................................................57
Actieve welvaartsstaat........................................................................................................................................57
Activering.............................................................................................................................................................58
Activering als containerbegrip........................................................................................................................58
Activering als disciplinering.............................................................................................................................58
Activering als recht..........................................................................................................................................59
Activering als onderdeel van macro-economische politiek............................................................................59
Activering ifv sociale cohesie..........................................................................................................................60
Activering als werkveld.......................................................................................................................................60
Wie doet wat?.................................................................................................................................................60
Arbeidsactivering tem arbeidszorg.................................................................................................................61
Arbeidsactivering ikv maatschappelijke integratie.........................................................................................61
Sociale activering.............................................................................................................................................61
Maatschappelijke activering in het SCW.........................................................................................................62
Social profit en sociaal ondernemen.......................................................................................................................62
Social profit..........................................................................................................................................................62
Situering..........................................................................................................................................................63
Social profit als sector.....................................................................................................................................63
Sociale economie.................................................................................................................................................65
Situering van de sociale economie..................................................................................................................65
Collectief maatwerk........................................................................................................................................65
3
, De lokale diensteneconomie...........................................................................................................................66
De arbeidsmatige activiteiten.........................................................................................................................68
Kritische overschouwing.................................................................................................................................69
Sociaal ondernemen............................................................................................................................................69
Situering..........................................................................................................................................................69
Sociale ondernemingen...................................................................................................................................70
Sociaal ondernemen en sociale innovatie.......................................................................................................75
De sociaal ondernemer...................................................................................................................................77
Kritische overbeschouwing.............................................................................................................................78
Participatiesamenleving..........................................................................................................................................78
Situering..............................................................................................................................................................78
Ontstaan van de participatiesamenleving..........................................................................................................78
Mondige en kritische burgers.........................................................................................................................78
Verschuivingen in de Verzorgingsstaat...........................................................................................................79
Post-traditionele samenleving........................................................................................................................79
Participatiesamenleving..................................................................................................................................80
Participatory budgetting..................................................................................................................................80
Burgerinitiatieven............................................................................................................................................80
Commons........................................................................................................................................................80
Valkuilen van de participatiesamenleving..........................................................................................................80
Onwaarschijnlijk?............................................................................................................................................81
Onrealistisch?..................................................................................................................................................81
Onwenselijk?...................................................................................................................................................82
Transitiebeweging...................................................................................................................................................82
Situering..............................................................................................................................................................82
Transitiebeweging...............................................................................................................................................83
Transitie...........................................................................................................................................................83
Energie als voorbeeld..........................................................................................................................................84
Van collectief belang naar collectieve actie....................................................................................................84
Energiecoöperatieven.....................................................................................................................................84
Instituties voor collectieve actie.........................................................................................................................85
Commons of ica’s............................................................................................................................................85
Kernbegrippen bij functioneren van burgercollectieven................................................................................85
Commons = eeuwenoud gegeven...................................................................................................................86
Commons onder druk door modernisering....................................................................................................86
Coöperaties – vroeger en nu...........................................................................................................................86
ICA’s in B/EU/NL..............................................................................................................................................86
4
,Vraagstukken voor de toekomst.........................................................................................................................87
1. Niet elke dienst is een common..................................................................................................................87
2. ICA’s zijn kwetsbaar.....................................................................................................................................87
3. Schaalvergroting..........................................................................................................................................87
4. Solidariteit...................................................................................................................................................87
Commons........................................................................................................................................................88
5
,WELFARE MIX
Collectieve welvaart / welzijn wordt gecreëerd door combinatie van:
Overheid
o Verzorgingsstaat
Gemeenschap
o Groepen mensen die iets gemeenschappelijks hebben en niet dé gemeenschap in het
algemeen
Vrije markt
o Alle grote privéspelers zoals consulenten, zelfstandigen, …
OVERHEID
Universalisme
Gemeenschappelijk belang maken vanuit verdeelde belangen
Wetten, regels, procedures, rechten, voorzieningen rechtsgelijkheid
Vrijheid en gelijkheidsbeginsel
Deliberatieve democratie: voortdurende onderhandeling om tot besluiten te komen
Mens als burger
o Overheid heeft taak om rechten van burgers te realiseren
MARKT
Ruilverhoudingen (kopen en verkopen, betaalde arbeid, …)
Utilitarisme = nuttigheidsdenken
Onderlinge concurrentie
Ondernemerschap, handel, arbeid, innovatie, …
Belangrijke waarden:
o Efficiëntie
o Effectiviteit
o Winst
Mens als consument
o Individuele vrijheid, maar ook individuele verantwoordelijkheid om juiste keuzes te maken,
middelen hebben om te consumeren, …
Universele, individuele rechten
Overheid neemt zoveel mogelijk in handen (enkel waar overheid in tekort schiet, kan markt en
gemeenschap ingrijpen)
6
, Overheid
Corporatistische verzorgingsstaat:
Verzekeringsprincipe gekoppeld aan groepssolidariteit
Gemeenschap
Liberale welvaartsstaat:
Individuele verantwoordelijkheid en sociale bijstand voor de armsten
Markt
België?
Mengeling tussen de drie
Systemen sluiten elkaar niet uit
Er zijn verschuivingen
o Corporatistisch: sociaal zekerheidssysteem
o Liberaal: universele rechten worden meer individuele verantwoordelijkheid
o Sociaal-democratisch: regelgeving rond OCMW’s
POSITIE SOCIAAL WERK
Middenveld:
Meeste van de organisaties zit in het middenveld
Veld van organisaties / initiatieven die de dominantie van elke punten bemiddeld + dialoog
Voorkomt dominantie vanuit één hoekpunt
o >< Totalitarisme
o >< Wet van de sterkste
o >< Assimilatie
Naad systeem – leefwereld
o Systeem: economisch systeem (markt + overheid)
o Leefwereld: alledaagse ervaringen van mensen (gemeenschap)
o Doorgeefluik publieke en economische verwachtingen tav individu
o In vraag stellen en corrigeren van het systeem vanuit alledaagse ervaringen van ongelijkheid,
onrechtvaardigheid, …
Privaat initiatief van burgers zelf >< bestuurd door overheden
Doel van sociaal werk = maatschappelijke participatie >< winst
Sociaal werk organisaties kennen formeel karakter >< gemeenschappen zoals gezin of vriendengroep
Breuklijnen:
7
, Geel: publieke organisaties (via de overheid) en private organisaties (allesbehalve de overheid)
Blauw: profit (de markt, winst) en non-profit (praktijken zonder winstoogmerk, kan overheid zijn,
maar kan ook georganiseerd zijn door burgers)
Rood: formele praktijken (mate van professionalisering, structurering overheid en markt) en
informele praktijken (initiatieven minder sterk georganiseerd, minder betaalde arbeid
gemeenschap)
MIDDENVELD = geheel van formele, private, non-profit praktijken
VERSCHUIVENDE VERHOUDINGEN
Overheid naar gemeenschap: overheid schuift
zorgtaken weg richting gemeenschappen
Gemeenschap naar overheid: groepen burgers
nemen zelf heft in handen
Overheid naar markt: overheid rekent meer op de
markt (vermarkting van sociaal werk)
Markt naar overheid: markt organiseert meer
zorgtaken (social profit)
Gemeenschap naar markt in twee richtingen:
klassieke verhouding tussen markt en
gemeenschap ontstaan nieuwe ideeën
MIDDENVELD IN KAART
Middenveldorganisaties: Okra, CM, Climaxi, … (OCMW NIET!)
Socio-cultureel: Okra, Climaxi
Middenveld:
Welzijn
o Welzijnsinstellingen
o Welzijnsverenigingen
Arbeid
o Sociale economie
Sociaal-cultureel werk
o Werk, beroep, economie
o Gezondheid, ziekte, handicap
o Sociale bewegingen
o Politieke organisaties
o Volwassenenwerk
o Jeugdwerk
o Etnisch-culturele federaties
o Religieuze organisaties
8
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through EFT, credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying this summary from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller lukavandenbunder. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy this summary for R160,57. You're not tied to anything after your purchase.
