Inhoudsopgave
Waarom wetenschapsfilosofie voor psychologen?..............................................................................................3
Epistemologie (kennisleer)...................................................................................................................................3
Plato rationalisme...............................................................................................................................................4
Empirisme.............................................................................................................................................................6
Aristoteles empirist..............................................................................................................................................7
De rol van Aristoteles in de late middeleeuwen...................................................................................................8
HC 2 – Empiristen en rationalisten in de moderne tijd.....................................................................................9
Francis Bacons nieuwe methoden......................................................................................................................10
Rationalisme René Descartes............................................................................................................................12
De Britse empiristen...........................................................................................................................................14
HC 3 – Kant, Positivisme en Hermeneutiek................................................................................................... 19
Epistemologie van Immanuel Kant.....................................................................................................................19
Positivisme..........................................................................................................................................................23
Hermeneutiek.....................................................................................................................................................24
HC 4 – Wittgenstein & het Logisch Positivisme..............................................................................................26
Ludwig Wittgenstein..........................................................................................................................................26
Logisch Positivisten.............................................................................................................................................27
Common sense opvatting van wetenschap........................................................................................................30
Evaluatie van het logisch positivisme.................................................................................................................32
HC 5 – Karl Popper....................................................................................................................................... 34
Popper en de logisch positivisten overeenkomsten en verschil.........................................................................34
Vier kenmerken van Poppers kritisch rationalisme............................................................................................35
Problemen met Poppers opvattingen.................................................................................................................39
HC 6 – Relativisme, Wittgenstein II & Thomas Kuhn......................................................................................41
Constructivisme en relativisme..........................................................................................................................41
Ludwig Wittgenstein II........................................................................................................................................42
Thomas Kuhn......................................................................................................................................................44
Is psychologie een wetenschap volgens dit demarcatiecriterium?....................................................................49
HC 7 – Paul Feyerabend, evaluatie relativisme & Imre Lakatos......................................................................50
Paul Feyerabend.................................................................................................................................................50
Consequenties van Feyerabend’s anarchisme....................................................................................................51
Evaluatie van het constructivisme en relativisme..............................................................................................52
Imre Lakatos.......................................................................................................................................................53
Van dogmatisch, via methodologisch naar genuanceerd falsificationisme.......................................................54
, Heuristiek...........................................................................................................................................................55
HC 8 – Wetenschappelijk realisme VS. constructivistisch empirisme..............................................................59
Wetenschappelijk realisme en constructivistisch empirisme.............................................................................59
Wat accepteren de wetenschappelijke realisten, en hoe argumenteren zij?.....................................................60
Argumenten tegen het wetenschappelijk realisme en de evaluatie van die argumenten.................................62
Pragmatisme VS scepticisme het vastleggen van overtuigingen......................................................................63
Charles Sanders Peirce.......................................................................................................................................63
Genaturaliseerde epistemologie........................................................................................................................65
HC 9 – Voorspelbaar irrationeel.................................................................................................................... 68
Kritisch denken...................................................................................................................................................68
Drie vuistregels...................................................................................................................................................69
Cognitieve valkuilen...........................................................................................................................................70
HC 10 – Waarom zijn we irrationeel?............................................................................................................ 75
Natuurlijke selectie.............................................................................................................................................75
Feilbaarheid van systeem 1................................................................................................................................77
Sociale omgeving...............................................................................................................................................78
HC 11 – Irrationaliteit in actie....................................................................................................................... 81
Domeinen van irrationaliteit bijgeloof..............................................................................................................81
Domeinen van irrationaliteit samenzweringstheorieën....................................................................................82
Domeinen van irrationaliteit pseudowetenschappen.......................................................................................84
Domeinen van irrationaliteit religie..................................................................................................................86
HC 12 – Hoe kunnen we ons wapenen tegen denkfouten en irrationaliteit?..................................................89
Hoe kunnen we ons wapenen tegen intuïtieve denkfouten?.............................................................................89
Hoe kunnen we ons wapenen tegen denkfouten door emoties?.......................................................................91
Hoe kunnen we ons wapenen tegen denkfouten van systeem 2?.....................................................................92
Wat maakt ons slim?..........................................................................................................................................93
HC 13 – Het belang van kritisch denken........................................................................................................ 95
Zijn er weldadige illusies? Zijn we soms gebaat bij irrationaliteit?....................................................................95
Impact van irrationaliteit op de wereld.............................................................................................................96
Kritisch denken en morele vooruitgang..............................................................................................................97
HC 14 – De wetenschappelijke methode en het demarcatiecriterium..........................................................100
HC 1 – Inleiding en antieke filosofen
Wat is wetenschapsfilosofie?
Filosofie = een kritische reflectie (nadenken) over een onderwerp, in dit geval wetenschap
Wetenschapsfilosofie = de filosofische reflectie op wat wetenschap is, doet en aan kennis genereert
wetenschap heeft het monopolie op het gebied van kennis en we vragen ons af of dit wel terecht is.
2
, - Hawkings heeft het over zwarte gaten die we niet kunnen zien, en we zien hem als een
wetenschapper. Joke Damman (Jomanda) beweert dat ze witte geesten kan zien ze hebben
het allebei over dingen die we niet kunnen zien, maar waarom geloven we Hawkings wel, en
Jomanda niet?
We hebben wel een idee van wat wetenschap is, maar hebben geen helder antwoord op de vraag
wat nu de eigenschappen van wetenschap zijn we gebruiken het woord wel goed en kunnen mensen
wijzen op het foutief gebruik van wetenschap, maar wat is wetenschap nu precies?
Waarom wetenschapsfilosofie voor psychologen?
Er zijn verschillende redenen waarom wetenschapsfilosofie handig is voor psychologen:
1. Psychologie is een wetenschap
2. Kennis, kunde en karakter
Kennis als academicus moet je uit kunnen leggen waarom psychologie wordt gezien als
een wetenschap, maar hier heb je eerst kennis voor nodig: je moet weten wat de
verschillende antwoorden zijn die in de geschiedenis van het denken over wat wetenschap
is, gegeven zijn op de vraag “wat is wetenschap?”
Kunde
o Je moet de vaardigheid hebben om kritisch te reflecteren op vragen als “Is
psychologie wel een wetenschap?”, “Heeft psychologie wel terecht de status van
wetenschap?”, “Is het terecht dat wetenschap het monopolie heeft op
kennisverwerving?”
o Er is een replicatiecrisis in de psychologie, wat er misschien op wijst dat er iets
pseudowetenschappelijks aan de hand is is psychologie wel een wetenschap?
o Men publiceert meestal alleen positieve resultaten in de wetenschap wanneer is
iets wetenschap?
Filosofie is dus een kritische reflectie en daar heb je kennis en kunde voor nodig
Karakter kennis en kunde dienen een ander doel, namelijk karakter (je wilt een goede
wetenschapper zijn). Door kritisch na te denken over wat wetenschap is en of psychologie
een wetenschap is, hopen we met dit vak dat je een beter inzicht krijgt in de psychologie als
wetenschap, waardoor je een betere wetenschapper wordt
Epistemologie (kennisleer)
Wetenschapsfilosofie begint bij de epistemologie er werd vroeger wel al nagedacht over wat kennis
was en waar het vandaan kwam, maar nog niet over wat wetenschap was
Epistemologie stelt drie vragen:
1. Wat is (zekere) kennis? Kennis is eigenlijk altijd zeker, vandaar dat het tussen haakjes staat
2. Hoe kunnen we die kennis rechtvaardigen? Hoe weet je dat jouw kennis echte kennis is?
3. Wat is de bron van kennis? Waar komt kennis vandaan?
Door deze vragen zijn er traditioneel twee posities ingenomen m.b.t. de bron van kennis:
1. Rationalisme = echte kennis is afkomstig van de ratio, de rede, het verstand
2. Empirisme = echte kennis is afkomstig van zintuiglijke ervaring
Kunnen we echte kennis hebben?
Beide de rationalisten en empiristen vinden van wel, we kunnen dus echte kennis hebben volgens hen.
Hierin staan ze tegenover de sceptici = er is geen kennis mogelijk, niets is zeker (zelfs het feit dat niks
zeker is, is niet zeker)
Wat weet je zeker?
Socrates is een oude scepticus wanneer hij op het marktplein staat stelt hij vraagtekens bij wat
mensen geloven en dus vraagt hij aan mensen wat ze zeker weten (mogelijk antwoord: ik weet zeker dat
3
,2 + 2 = 4). Hij vraagt hierbij hoe ze zeker weten dat ze dit zeker weten, en waar ze deze kennis vandaan
halen. Hij blijft doorvragen totdat mensen inderdaad zeggen dat ze het niet weten, waardoor hij
concludeert dat het eerste statement dus ook niet zeker kan zijn als je niet kan uitleggen hoe het
komt dat je iets zeker weet, kun je ook niet zeker zijn dat iets zo is.
Uiteindelijk wordt Socrates veroordeeld voor het bederven van de jeugd en atheïsme, omdat hij
twijfelde aan het bestaan van Griekse Goden. Hij werd dus eigenlijk veroordeeld voor kritisch denken
Weten we dan niets zeker?
Door iemand als Socrates kregen mensen het idee dat ze niks meer wisten, omdat ze hun kennis niet
konden rechtvaardigen. Maar dit brengt ons tot de rationalisten rationalisten zijn de tegenhangers
van de sceptici. Hun centrale bewering is dat echte kennis (deels) voortkomt uit het goed gebruiken van
je verstand (ratio), of de kennis wordt aan die ratio getoetst. Echte kennis kun je dus rechtvaardigen door
te stellen dat je het met je eigen verstand hebt ingezien. Een geassocieerde bewering is dat er ingeboren
kennis bestaat (= nativisme)
Plato rationalisme
Volgens Plato is de ratio de bron van kennis, aangezien hij een rationalist is als je geboren wordt heb
je dus al alle kennis maar waarom leer je dan allerlei dingen door het leven heen, als je alle kennis al
zou bezitten vanaf de geboorte?
Plato was een leerling van Socrates en geloofde hierdoor ook niet in Griekse goden, maar hierdoor heb
je geen verklaring meer voor onweer (weersverschijnselen werden door de oude Griekse bevolking
verklaard door de goden). Maar Plato geloofde ook weer niet dat we geen kennis hadden, en ging dus
op zoek naar een manier om toch kennis van de wereld te hebben. Hij kwam hierbij op het idee dat als je
geboren wordt, je al kennis hebt als je iets nieuws leert, leer je dus eigenlijk niet iets nieuws, maar
leer je het je opnieuw te herinneren (= anamnèsis = leren is herinneren). Je doet dus nooit nieuwe
kennis op! Waarom zei hij dit en hoe kwam hij op deze conclusie? Plato geloofde in reïncarnatie.
Voordat je geboren werd was jouw ziel in een andere wereld, een wereld van de vormen of de ideeën. In
deze wereld zijn de echte ideeën, daar is de echte kennis. Plato meende dat je voor je geboorte alle
echte kennis al had, maar dat je deze vergat tijdens de geboorte. Bij de geboorte verschuift de ziel
namelijk van de ideeënwereld naar jouw lichaam, en als je sterft gaat je ziel weer terug naar de
ideeënwereld
Epistème VS. doxa volgens Plato
Epistème = kennis van hoe de dingen zijn kennis over hoe de wereld in elkaar zit
Doxa = mening over hoe de dingen zijn overtuigingen over hoe de wereld in elkaar zit
Plato: kennis is een ware en gerechtvaardigde overtuiging (ik denk dat de maan rond is) deze zin
betekent dat een overtuiging alleen kennis kan zijn als (1) het waar is (de maan blijkt daadwerkelijk rond)
en als je (2) ook uit kunt leggen hoe je weet dat het waar is (je kan uitleggen hoe dat je zeker weet dat
de maan rond is)
- Als jouw gok waar blijkt te zijn dat iemand maar 1 broer heeft, is dit enkel doxa, een overtuiging.
Je hebt de gok gedaan dat iemand 1 broer had, en deze overtuiging was juist, maar je kan niet
rechtvaardigen hoe je dit wist. Het is dus geen ware kennis, maar alleen een overtuiging (doxa)
Plato reageert op Heraclitus
Heraclitus i s van mening dat alles in de wereld voortdurend verandert, waarbij hij het voorbeeld van de
rivier gebruikt = je kan niet twee keer in dezelfde rivier stappen. Als je in de rivier stapt, eruit stapt en er
vervolgens weer instapt, heeft dat tijd gekost. In die tijd is er water door de rivier gestroomd en is de
rivier dus niet precies meer hetzelfde. Hij concludeert dat er dus niets is er zijn allerlei
gebeurtenissen, alles is in wording, in een proces van ontstaan en vergaan, niks blijft gelijk, er is niks dat
continu hetzelfde is doorheen de tijd, alles wordt
4
, - Jij bent zelf ook nooit hetzelfde soms eet je waardoor er eten in je lege maag zit
(verandering), je bloed stroomt telkens door je lichaam en is dus nooit op dezelfde plek
(verandering), en iedere seconde word je weer iets ouder (verandering) je bent de hele tijd in
een proces van verandering
- Als het werkwoord ‘zijn’ impliceert dat iets onveranderlijk blijft, dan ‘is’ er dus niets, maar alles
‘wordt’ hiermee gaat Heraclitus in tegen Parmenides, die stelt dat alles wat echt is,
onveranderlijk is
Plato is het eens met Parmenides als je kennis wil hebben over hoe de dingen zijn, over
hoe de wereld is, moet je dus kennis hebben over de onveranderlijke wereld.
Heraclitus heeft wel gelijk dat als je rondkijkt en je je zintuigen gebruikt, je een continu veranderende
wereld ziet alle opvattingen die wij hebben over de wereld is alleen een mening, aangezien kennis
alleen opgedaan kan worden over een onveranderlijke wereld (Plato) wij denken dat het kennis is,
maar het is kennis over veranderende dingen, terwijl kennis alleen maar kennis is als het over
onveranderlijke dingen gaat
Plato zegt dus dat als je je zintuigen gebruikt als bron van kennis, je niet verder komt dan doxa
(meningen), wat een vermeend geval van kennis is we kunnen dus enkel doxa (overtuigingen)
verwerven, en geen epistème (kennis) dit leidt tot scepticisme = er is geen kennis mogelijk als je via je
zintuigen kennis probeert te verwerven, aangezien je dan kennis opdoet van een veranderende wereld,
en dit enkel overtuigingen kunnen zijn
- Maar Plato wilde geen scepticisme als oplossing verdubbelt hij de wereld. Hij legt dit uit
a.d.h.v. de allegorie van de grot
Plato’s allegorie van de grot
Je hebt de wereld die we waarnemen, dit is de wereld van verschijnselen en de wereld van
onveranderende dingen als je kennis wil hebben van de wereld kan dat niet de zintuiglijke wereld
zijn, want die wereld veranderd de hele tijd. Er moet dus een wereld zijn die de hele tijd hetzelfde is = de
wereld van de ideeën of vormen dit is de wereld waar jouw ziel thuishoort en er ook al is geweest,
de echte wereld
Een stoel in onze wereld is niet een stoel, want deze is continu aan het veranderen omdat hij gemaakt
wordt, gebruikt wordt waardoor hij verkleurt, en uiteindelijk kapot gaat. Vanaf de dag dat hij gemaakt
wordt is het dus al in een proces van vergaan. De idee (het concept) van ‘stoel’ is echt, en zitten als
onveranderlijke dingen in de echte wereld (de wereld van de ideeën/vormen). De wereld zoals wij die
hier kennen is een afspiegeling van die wereld (een schaduwwereld). De stoelen die wij hier kennen zijn
een soort schaduw van de idee stoel
Allegorie van de grot = stel dat een aantal mensen in een grot zitten en naar de wand voor hen kijken.
Op die wand zien ze schaduwen, omdat er achter hen een vuur is. Dit vuur kunnen ze zelf niet zien,
omdat ze vast zitten geketend aan de wand en zich dus niet om kunnen draaien. Boven hen is naast het
vuur ook een weg waar mensen op lopen. Deze mensen houden een stoel tussen het vuur en de muur,
waardoor de gevangenen de schaduw van de stoel op de muur zien omdat ze nooit de echte stoel
hebben gezien, denken de gevangenen dat deze schaduw een echte stoel is, door hun zintuigen te
gebruiken en te denken dat wat zijn zien echt is
- Wij zitten ook in zo’n situatie onze ziel zit gevangen in ons lichaam en we denken dat we met
onze zintuigen kennis opdoen over de echte wereld, maar dat is dus niet zo ideeën of vormen
bestaan los van ons in een ideeën- of vormenwereld. De ziel is verwant aan deze ideeën,
waarmee kennis verwerven dus eigenlijk het herinneren van je ideeën is, die je met je
‘traumatische’ geboorte vergeten bent (= anamnèsis)
Hoe zit dat anamnèsis (= leren is herinneren) in elkaar? Meno
5
,Plato schreef zijn ideeën op in dialoogvorm, waarbij Socrates altijd de hoofdpersoon was Socrates
stelt mensen vragen of legt hen zijn theorie uit. Op een gegeven moment komt hij in een debat met
Meno, een land- en slaveneigenaar. Socrates (Plato dus in werkelijkheid) wil Meno uitleggen dat leren
eigenlijk herinneren is en dat iedereen dat kan, ook een slaaf op het land van Meno. Meno gelooft dit
niet en wil weten hoe dit in elkaar zit, en of dit ook geldt voor ingewikkelde dingen als wiskunde. Meno
roept hiervoor één van z’n slaven en laat Socrates zijn theorie uitleggen.
Socrates tekent een vierkant (ABCD = plaatje links) in het zand en vraagt de slaaf wat hij moet doen om
een vierkant te maken wat qua oppervlakte twee keer zo groot is. De slaaf antwoordt dat je twee
zijkanten moet pakken, bijvoorbeeld A-B en A-D, en dat je die twee keer zo groot moet maken.
Vervolgens trek je dan nog een lijn door net zo lang als dat van A-B, en bij A-D doe je hetzelfde, tot je een
vierkant hebt hierdoor krijg je een vierkant dat twee keer zo groot is, waar vier vierkanten in zitten
(zie het middelste plaatje). Socrates vraagt de slaaf nog eens goed naar het vierkant te kijken, en te
tellen hoeveel van de originele vierkanten er in het grote vierkant zitten. Dit zijn er vier, waardoor de
oppervlakte volgens hem vier keer zo groot is.
Socrates tekent vervolgens de diagonalen van
de vier vierkanten, en laat de slaaf kijken naar
het vierkant BFHD is dat niet het vierkant
dat qua oppervlakte twee keer zo groot is als
het vierkant ABCD? Aangezien de diagonale lijn
de vier vierkanten allemaal door twee deelt en
je dan uitkomt op 4 ×0.5=2
De slaaf antwoordt dat Socrates gelijk heeft en dit nu inziet met zijn verstand. Meno zegt dat
Socrates gelijk heeft in het feit dat als je zelf nadenkt en je verstand goed gebruikt, je je dan allerlei
ideeën herinnert, zelfs wiskundige ideeën, zonder dat je daar een opleiding in hebt gehad.
- Dit is echter een slecht voorbeeld van hoe je je eigen verstand kunt gebruiken, want in de laatste
stap (waarin Socrates de vier lijnen tekent, waardoor je al die vierkanten in twee driehoeken
verdeeld) doet Socrates het voor voor de slaaf, en wordt het hem dus gewoon verteld
Onacceptabel Socrates legt de slaaf de woorden in de mond
Dit soort rationalisme (het rationalisme van Plato) is wel heel extreem, zeker het nativisme
Empirisme
Empiristen vinden net als de rationalisten dat echte kennis mogelijk is, en argumenteren dus ook tegen
de sceptici. Echter zijn ze het er niet mee eens dat kennis te verwerven is door goed gebruik te maken
van de ratio. Volgens empiristen is de ratio niet de bron van kennis, maar is de ervaring die je opdoet via
de zintuiglijke waarneming de bron van kennis
- Centrale bewering = de ervaring opgedaan via de zintuiglijke waarneming is de bron van kennis
dit is eigenlijk een common sense opvatting = als je wil weten hoe iets zit moet je kijken,
luisteren, proeven enz. Dit lijkt logisch (je ziet de blauwe lucht, je hebt een ervaring bij de kleur
blauw, en dat levert jou kennis op over de wereld)
- Centrale claim = je doet kennis op via de ervaringen die je hebt als je waarneemt (= zintuig)
- Geassocieerde bewering = als alle kennis uit de ervaring via de waarneming voortkomt, is er
geen ingeboren kennis
Empiristisch ≠ empirisch!
Er is een verschil tussen empiristisch en empirisch:
- Empiristisch verwijst naar het empirisme = de opvatting dat kennis voortkomt uit de zintuiglijke
waarneming
Empiristisch staat tegenover rationalistisch
- Empirisch verwijst naar het gebruik van de wetenschappelijke methode, waarbij men gebruik
maakt van observeerbare of experimentele gegevens om conclusies te trekken over de wereld
6
, Empirisch bewijsmateriaal voor een theorie is dus het bewijsmateriaal dat verkregen is door
observatie en experimenten
Empirisch staat tegenover hypothetisch of enkel theoretisch
Aristoteles empirist
Aristoteles was een leerling van Plato, maar was het niet eens met Plato’s theorie over de twee
werelden. Aristoteles stelde dat er slechts één wereld was, die je met je zintuigen waar kon nemen, en
waardoor alles dus veranderlijk is. Dit impliceert ook gelijk een afwijzing van de ingeboren ideeën
volgens Aristoteles is de mens een tabula rasa = je geest bezit nog geen kennis op het moment dat je
geboren wordt, je bent een blanco tafel
- Aristoteles zegt dus dat de zintuiglijke waarneming de belangrijkste bron van kennis is, waardoor
je hem een empirist kan noemen. Echter zitten er wel rationalistische elementen in zijn werk,
wat de classificatie als echte empirist niet terecht maakt
Aristoteles was de oprichter van het lyceum, waar hij zijn studenten al wandelend lesgaf = peripateo
Thomas van Aquino noemde het empirische principe van Aristoteles dan ook het peripathische principe
= niets is in het intellect dat zich niet éérst in de zintuigen bevond (Nibil est in intellectu quod non prius
fuerit in sensu)
Algemene begrippen
Volgens Plato is er in de ideeënwereld een algemeen begrip van ‘de stoel’ (de idee stoel), en zijn alle
stoelen die wij hier waarnemen een afspiegeling van deze stoel dit verklaart hoe het komt dat wij in
staat zijn om alle individuele stoelen te classificeren als stoel, omdat we een algemeen begrip hebben
van de stoel (de idee stoel), en dat van toepassing is op alle stoelen hier.
Aristoteles verwerpt Plato’s idee van de twee werelden hij zegt dat er maar één wereld is, en dat dat
de wereld is die we waarnemen. We nemen dus geen algemene begrippen waar, maar alleen concrete,
individuele dingen (de individuele stoelen). Daarnaast bestaat er ook niet zoiets als ‘de idee stoel’ in een
abstracte wereld. Dus hoe komt Aristoteles aan een universeel, abstract concept (idee) stoel?
Aristoteles maakte gebruik van inductie = van individuele gevallen naar algemene gevallen = van de
individuele stoelen die je hier gezien hebt, naar een algemeen begrip van ‘stoel’
Bij de algemene uitspraak “alle mensen zijn sterfelijk” neem je individuele mensen waar die allemaal
doodgaan. Maar je kunt alleen van concrete individuen vaststellen dat ze sterfelijk zijn, dus hoe kom je
dan aan de algemene uitspraak dat alle mensen sterfelijk zijn? Hiervoor moet je inductie gebruiken,
waarbij je op basis van een aantal waarnemingen waarin A B is, of B op A volgt, concludeert dat A altijd B
is, of B altijd volgt op A. Je moet dus generaliseren
Het probleem van inductie
Probleem met inductie op basis van alleen de waarneming kan je niet zeggen dat de abstracte
algemene stelling “alle mensen zijn sterfelijk” waar is, je hebt alleen een correlatie! Als empirist ben
je van mening dat kennis voortkomt uit de zintuiglijke waarneming. Maar dan weet je dat algemene
zinnen als “alle mensen zijn sterfelijk” alleen waar zijn als je iedereen zelf hebt zien overlijden, want de
laatste mens kan zomaar onsterfelijk zijn op basis van zintuiglijke waarnemingen kun je dus alleen
conclusies trekken over individuele gevallen, je kan nooit iedereen en alles waargenomen hebben
7
, - Aristoteles’ oplossing = inductie is slechts de eerste stap, er is nog een tweede stap nodig je
moet via je onfeilbare intellectuele capaciteit van de geest (nous) inzien dat abstracties als “alle
mensen zijn sterfelijk” noodzakelijke waarheden zijn = intuïtieve inductie (inzicht) dit is een
rationalistisch element in de epistemologie van Aristoteles
Als Aristoteles een algemene bewering gevonden had, was hij daar verder niet heel kritisch op. Hij
dacht dan dat hij via intuïtieve inductie had vastgesteld dat die algemene bewering waar was
De rol van Aristoteles in de late middeleeuwen
In de middeleeuwen had de katholieke kerk veel macht, waarbij kwesties over kennis en
werkelijkheid werden opgelost door de Bijbel of door Aristoteles te citeren Aristoteles werd
geciteerd omdat de kerk van mening was dat hij zijn door God gegeven verstand goed had gebruikt.
Hierdoor had men de inhoud van de Bijbel en de opvattingen van Aristoteles in overeenstemming
gebracht, waardoor alles wat Aristoteles gezegd had in de bijbel stond hierdoor er waren twee
wegen naar de waarheid:
1. Openbaring je leest de Bijbel
2. Je verstand goed gebruiken je leest Aristoteles
Aquino probeerde de christelijke leer met de opvattingen van Aristoteles te verenigen
Een voorbeeld van de koppeling van de Bijbel met Aristoteles
Aristoteles had een theorie over stof en vorm stof is een materie en is dus in aanleg iets, het kan iets
worden. Pas door de vorm wordt het ook werkelijk iets. Marmer is een stof, en wordt pas iets als het de
vorm van een beeld van Apollo kreeg. Het stuk marmer is hierbij in aanleg het beeld van Apollo. Maar
het beeld kan ook stuk gaan, waardoor het dus een proces is van ontstaan en vergaan.
Aquino stelde dat God het proces van ontstaan en vergaan in gang had gezet. Aristoteles concludeerde
eerder ook al dat er een God heeft moeten bestaan. Hij zei hierbij dat je steeds een proces hebt, wat het
gevolg is van een eerder proces, dat weer het gevolg is van een eerder proces enz. het is dus een
kwestie van ontstaan en vergaan. Dit is ooit ergens begonnen met wat Aristoteles ‘de eerste oorzaak’ (=
de onbewogen beweger) noemde = de beweger die de wereld van ontstaan en vergaan in gang heeft
gezet, zonder dat hij zelf bewogen werd Aristoteles bedoelde God met de onbewogen beweger
Het gevolg van de koppeling van Aristoteles aan de bijbel
Door het koppelen van Aristoteles aan de bijbel, kon men het niet zomaar meer oneens zijn met
Aristoteles. Dit kwam doordat wat Aristoteles gezegd had de waarheid was die ook in de bijbel stond.
Hierdoor betekende het dat je ook de bijbel aanviel als je Aristoteles aanviel. Dit resulteerde erin dat
vooruitgang tegengehouden werd, omdat men niet tegen Aristoteles in ging
Aristoteles zijn opvattingen over experimenten
In de moderne wetenschap doen we experimenten om iets te leren over de natuurlijke wereld.
Aristoteles wilde ook kennis hebben over de natuurlijke wereld, wat hij bereikte door te observeren
hij heeft geen experimenten gedaan, omdat hij zei dat als je kennis wilde hebben van de natuurlijke
wereld, je dan kennis wilde hebben van de wereld zoals het zich op een natuurlijke manier gedroeg.
8
