Answers
AFK2602 - Eksamen voorbereiding Deel 1 - 5
- Institution
- University Of South Africa (Unisa)
AFK2602 - Eksamen voorbereiding Deel 2 - 5
[Show more]
1 review
By: Izane • 4 year ago
Content preview
AFK2602- e-tutor: Notas op discussions 2019Fonetiek & Fonologie:
Foneme is woord- of betekenisonderskeidend, dit wil sê elke keer as dit met ? ander
klank vervang word, verander die woord se betekenis.
Vergelyk bv. die foneme [k / l / m / v / b] in die volgende woorde: [kat / lat / mat / vat /
bat] – dit is elke keer net die een klank wat verander, maar dit het ? ander woord met
? ander betekenis tot gevolg.
Allofone is nié woord- of betekenisonderskeidend nie.
Vergelyk bv. die foneme [x] en [ç] in die volgende woorde: [xe:l / xεlt / xit?r] (geel, geld,
gieter) en [çe:l / çεlt / çit?r]. Vergelyk ook [k] en [c] in die volgende woorde: [k?n?rs /
kis / ke:l] (kinders, kies, keel) en [c?n?rs / cis / ce:l].
Hoewel die eerste klank telkens verander, bly dit dieselfde woord met dieselfde
betekenis: [xe:l] en [çe:l] beteken presies dieselfde; dis net die uitspraak wat verskil –
in hierdie geval het ons met palatalisasie te doen.
Net so beteken [k?n?rs] en [c?n?rs] presies dieselfde.
Ons kan sê die allofone is onderling uitstluitend – jy kan net een van die twee op ?
keer gebruik; ons kan nie [xçεlt] of [çxεlt] sê nie. Dit is ook aanvullend – die twee
uitspraakvorme vul mekaar aan omdat dit deur verskillende sprekers gebruik word.
Ons het dus hier te doen met taalvariasie – mense wat woorde verskillend uitspreek.
Fonetiek is die studie van afsonderlike spraakklanke se vorming en uitspraak. Die
fonetiek van Afrikaans is dus die studie van die vorming en uitspraak van al die
spraakklanke wat gebruik word om in Afrikaans te kommunikeer.
Fonologie is die studie van klankpatrone en die prosesse wat plaasvind wanneer
spraakklanke met mekaar verbind. Die fonologie van Afrikaans is dus die studie van
die klankpatrone (klankkombinasies) en prosesse wat plaasvind as die Afrikaanse
spraakklanke gekombineer/met mekaar verbind word.
,Die skryftaal is nie ? presiese weergawe van die spreektaal nie, met ander woorde
ons skryf nie soos ons praat nie.
Klanke wat langs mekaar staan, beïnvloed mekaar. Daarom spreek ons nie alles uit
presies soos ons dit spel nie. Die verandering van die skryftaal (primêre
vorm/woordeboekvorm) na die spreektaal (sekondêre vorm) is die gevolg vanfoniese
prosesse – dit is die manier waarop klanke mekaar beïnvloed as hulle na mekaar
uitgespreek word. Ons skryf bv. <onmmoontlik> maar ons sê [?mo:ntl?k]. [n] en [m] is
albei nasale klanke. Wanneer hulle direk na mekaar staan, word die [n] soos die [m]
met twee lippe uitgespreek (bilabiaal) en dit klink soos een klank. Hierdie fonetiese
proses wordassimilasie genoem.
Omdat die spreektaal die produk is van ? proses (dit is wat ons kry nadat ? foniese
proses die skryftaal verander het), beskou ons dit as die sekondêre vorm van taal.
Voorbeelde van foniese prosesse is onder andere assimilasie; velarisasie;
bilabialisasie; nasalisasie; lateralisasie; assibilasie; degeminasie en metatesis.
Dit is belangrik dat jy die verskil tussen skryftaal (primêre vorm) en spreektaal
(sekondêre vorm) verstaan.
Die skryftaal is die woordeboekvorm. Ons beskou dit as die primêre vorm, want dit
is ? goeie aanduiding van hoe die standaardtaal klink. Die spelreëls vir die skryftaal
is in die Afrikaanse Woordelys en Spelreëls (AWS) opgeteken.
Die skryftaal is nie ? presiese weergawe van die spreektaal nie, met ander woorde
ons skryf nie soos ons praat nie.
Klanke wat langs mekaar staan, beïnvloed mekaar. Daarom spreek ons nie alles uit
presies soos ons dit spel nie. Die verandering van die skryftaal
(woordeboekvorm/standaardtaal) na die spreektaal is die gevolg van foniese
prosesse – dit is die manier waarop klanke mekaar beïnvloed as hulle na mekaar
,uitgespreek word. Ons skryf bv. <onmmoontlik> maar ons sê [?mo:ntl?k]. [n] en [m] is
albei nasale klanke. Wanneer hulle direk na mekaar staan, word die [n] soos die [m]
met twee lippe uitgespreek (bilabiaal) en dit klink soos een klank. Hierdie fonetiese
proses word assimilasie genoem.
Omdat die spreektaal die produk is van ? proses (dit is wat ons kry nadat ? foniese
proses die skryftaal verander het), beskou ons dit as die sekondêre vorm van taal.
Voorbeelde van foniese prosesse is onder andere assimilasie; velarisasie;
bilabialisasie; nasalisasie; lateralisasie; assibilasie; degeminasie en metatesis.
Vir ? presiese weergawe van die spreektaal gebruik ons die IPA-stelsel
(International Phonetic Association) se fonetiese tekens om ? fonetiese transkripsie
te maak. Dit is ? weergawe van presies hoe iets uitgespreek word.
Doen Aktiwiteit 2.3 in jou MO en maak seker jy verstaan hoe en waar klanke gevorm
word sodat jy kan bepaal hoe hulle mekaar sal beïnvloed.
Voltooi ook Tabel 2.3 op bl. 35 in jou MO om seker te maak jy verstaan die fonetiese
prosesse.
WENK: Daar is in elke eksamenvraestel ? vraag oor die verskil tussen die spreektaal
en skryftaal en/of ? vraag oor primêre en sekondêre vorme.
Maak seker dat jy al die fonetiese tekens en die reëls vir transkripsies ken
voordat jy met die transkripsie begin. Sê dan hardop wat jy gaan transkribeer en
luister mooi na elke klank sodat jy kan skryf presies wat jy sê en hoor.
1. Begin en eindig die transkripsie met vierkantige hakies: [...].
2. MOENIE ? hakie om elke woord of elke letter sit nie.
3. Moenie hoofletters gebruik nie.
4. Gebruik 'n dubbelpunt om aan te dui dat 'n klank lank is.
5. Dui ? komma en alle ander leestekens binne die sin (bv ? dubbelpunt) met een
skuinsstreep aan: /
6. Dui ? punt, uitroepteken en vraagteken (dus die einde van die sin) met twee
skuinsstrepe aan: //
7. Leer die fonetiese tekens!
8. Jy hoef nie klankverskynsels soos assimilasie, palatalisasie of nasalering aan
te dui nie. Jy moet net ? breë transkripsie doen (Studiegids, bl. 36).
, 9. Skryf ALLES wat jy hoor en NET wat jy hoor – dus geen dubbele konsonante
nie.
10. Maak seker dat jy nie stukke uitlaat nie.
Inleiding tot die Taalkunde:
Afrikaans is ’n afstammeling van die Proto-Indo-Europese taalfamilie waaruit Proto-
Germaans, die grondtaal van die Germaanse taalfamilie, ontstaan het. Die Wes-
Germaanse dogtertale is Nederlands, Duits en Engels. Ons kan ook sê dat dié drie
tale susterstale van mekaar is.
Afrikaans is ? Germaanse taal.
Afrikaans is beïnvloed deur Portugees, Maleis en verskeie inheemse tale soos die
taal van die Khoi-Khoin.
Die belangrikste strukturaliste is Ferdinand de Saussure, Roman Jakobson, Leonard
Bloomfield en Edward Sapir.
Noam Chomsky stel Generatiewe Taalkunde bekend en onderskei tussen
“competence” en “performance”. Maak seker dat jy die verskil tussen “competence”
en “performance” ken en verstaan.
Kognitiwiste glo dat elke taalgebruiker deur blootstelling aan werklike taalgebruik
geleidelik ’n mentale voorstelling van taal ontwikkel. Kognitiwiste sien taal nie as ’n
afsonderlike menslike vermoë nie, maar sien taal as deel van die algemene
kognitiewe vermoëns van die mens.
Afrikaans is vir die eerste keer ondersoek deur Nederlandse taalkundiges. Die eerste
Afrikaanse grammatika, Eerste beginsels fan di Afrikaanse taal deur SJ du Toit, het
in 1876 verskyn. DF Malherbe se Afrikaanse taalboek verskyn in 1917. In die
beginjare van die Afrikaanse taalkunde het die groot belangstelling gelê by die
ontstaan en ontwikkeling van Afrikaans. Die Nederlandse taalkundige DC Hesseling
se Het Afrikaansch verskyn in 1899.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through EFT, credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying this summary from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller lizagloy. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy this summary for R80,00. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
72042 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy summaries for 14 years now