Resumen
Summary 5. Testua 1839ko Urriaren 25eko Legea
- Grado
- History
- Institución
- Bachillerato
apuntes de selectividad historia 2025.
[Mostrar más]Vista previa 1 fuera de 2 páginas
Vista previa 1 fuera de 2 páginas
Añadir al carritoVendedor
Seguir
Vista previa del contenido
5. TESTUA1839KO URRIAREN 25EKO LEGEA
Aztergai dugun testua 1839ko urriaren 25eko Legea da. Testua kokatze aldera, jatorria, edukia eta formaren
aldetik, testu historikoa da (lehen mailako iturria), politikoa eta juridikoa (lege bat). Lege honen egileak
Gorteak dira eta Maria Cristinak berretsi zuen Isabel II.aren izenean. Testu publikoa da (Espainiako biztanleei
zuzendutakoa, batez ere, euskal probintzietakoei) eta ofiziala. Legearen helburu nagusia zera izan zen,
jakinaraztea zer erabaki onartu zituzten Gorteek foru-berezitasunaren (foruen) inguruan, alegia, foruak
errespetatuko zirela baina batasun konstituzionalari kalterik egin gabe. Testua, Maria Cristina
erreginaordearen garaian idatzi zen, Lehenengo Gerra Karlista bukatu ostean, Bergaran hitzartutakoari
jarraiki.
Testuaren analisian, lehenik gaia zein den adierazi behar da: foru-berezitasuna berrezartzea. Halatan,
Espainiako Konstituzioaren barruan, eta zuzenbide- eta politikabatasunaren barruan berrezarri behar zen.
Horren haritik, honako ideia hauek nabarmendu behar dira:
Sarreran, Gorteek egindako Legea dela eta Maria Cristinak (Isabel II.aren izenean) berretsi duela esaten da.
➔ 1go artikuluan, Euskal foruak eta nafarrak berresten dira baina Espainiako Konstituzioaren kontra
egin gabe.
➔ 2.artikuluan, egokitze horrek bultzatuta, eta Euskal probintziei eta Nafarroari entzun ondoren,
gobernuak beharrezkoak diren aldaketak egitea proposatuko diela Gorteei esaten da.
Testua hobeto ulertzeko, lehenik eta behin foruak zer ziren azaldu beharra dago. Foruak, Erdi Aroan jatorria
zuten lurralde bateko ohitura sorta zen eta legebalioa zuten. Gogoratu behar da Antzinako Erregimenak
aldaketa handirik gabe eutsi ziola foru-berezitasun horri. Hala ere, forudun lurraldeak gutxituz joan ziren
urteak aurrera egin ahala eta euskal probintziek baino ez zioten eutsi foru-berezitasunari XIX. mendetik
aurrera. Foruei esker, euskal lurraldeek zenbait abantaila zituzten: zerga- eta soldadutza-salbuespena, foru-
baimena, kaparetasun unibertsala, ordezkaritza politikoa (Foru Aldundiak eta Batzar Nagusiak)...
Beraz, bistan da, estatu liberal bat eraiki nahi zutenentzat, Euskal Herriko sistema forala ezabatu beharreko
oztopo bat zela. Fernando VII.a hiltzean, bere alaba Isabel II.ari utzi zion tronua baina oso txikia zenez, bere
amak, Maria Cristinak, hartu zuen erreginaordetza. Tronu aldaketarekin, erabateko aldaketa-prozesua hasi
zen Espainian, Iraultza Liberala nagusitu zelarik. Hartara, Antzinako Erregimenaren oinarri sozialaren eta
politikoaren ordez, gizarte liberala nagusitu zen.
Fernandoren anaia Karlos Maria Isidroren aldekoek (karlistak) ez zuten onartu Isabel erreginaren izendapena
eta Gerra Karlistari ekin zioten (1833-1839/40). Lehen Gerra Karlistan aurrez aurre jarri ziren karlistak
(Antzinako Erregimena defendatzen zutenak) eta liberalak (gobernu konstituzionalaren, legeak
bateratzearen eta zentralizazioaren aldekoak). Hori dela eta, euskal gizartearen gehiengoa karlisten aldera
lerratu zen, haiexek zirelako onurak eskaintzen zizkien sistemaren defendatzaileak. Gerra asko luzatu zen,
armada liberalak kostata egin zuen aurrera, garaipen erabakigarririk lortu gabe eta karlistak ere ohartu ziren
gerra irabazteko aukerarik ez zeukatela.
Hori horrela, armada bateko zein besteko buruzagien artean negoziatzen hasi ziren. Azkenean, 1839ko
abuztuaren 31an, Maroto jeneral karlistak eta Espartero jeneral liberalak bake itun bat sinatu zuten Bergaran
“Bergarako Hitzarmena”. Akordio hauetara heldu ziren: Karlistek Isabel II.a erregina legez eta 1837ko
Konstituzioa onartuko zuten, ofizial karlistek haien postuak mantenduko zituzten armada espainiarrean eta
liberalek foruak babesteko hitza eman zuten (Espainiako batasun konstituzionalaren barruan).
Hitzarmenaren ondoren, aztergai dugun 1839ko urriaren 25eko legea etorri zen, moderatuek eta Maria
Kristinak foruak berretsi zituzten baina “monarkiaren batasun konstituzionala betez” (1go artikulua) eta
horrek zabalik utzi zuen aurrerago aldaketak egiteko bidea (2.artikulua). Foru sistema errealitate
Los beneficios de comprar resúmenes en Stuvia estan en línea:
Garantiza la calidad de los comentarios
Compradores de Stuvia evaluaron más de 700.000 resúmenes. Así estas seguro que compras los mejores documentos!
Compra fácil y rápido
Puedes pagar rápidamente y en una vez con iDeal, tarjeta de crédito o con tu crédito de Stuvia. Sin tener que hacerte miembro.
Enfócate en lo más importante
Tus compañeros escriben los resúmenes. Por eso tienes la seguridad que tienes un resumen actual y confiable. Así llegas a la conclusión rapidamente!
Preguntas frecuentes
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
100% de satisfacción garantizada: ¿Cómo funciona?
Nuestra garantía de satisfacción le asegura que siempre encontrará un documento de estudio a tu medida. Tu rellenas un formulario y nuestro equipo de atención al cliente se encarga del resto.
Who am I buying this summary from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller LUCIAMARTINEZ. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy this summary for 7,16 €. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
45,681 summaries were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy summaries for 15 years now