Wolkenkrabbers
Hoe definieer je de wolkenkrabber?
Een wolkenkrabber is een heel hoog gebouw dat de skyline van de stad bepaalt en dat
gebruikt wordt om in te werken, in te wonen of in te shoppen.
Kantoor, woning/appartement, commercieel.
Waarom bouwt men een wolkenkrabber?
1. omwille van de dure grond:
maximale oppervlakte op minimale bouwgrond
2. omwille van het prestige
“ik wil de grootste hebben”, als een symbool van economisch succes
Kritiek op de wolkenkrabber:
Prestige in plaats van economische noodzaak. Leg uit (in 3 punten)
De bouw van torenhoge wolkenkrabbers is vaak het gevolg van het haantjesgedrag van de
‘nieuwe economieën’ – het “ik wil de grootste hebben”-fenomeen – en niet het gevolg van de
economische noodzaak om schaarse en dus dure bouwgrond te optimaliseren.
1. In Maleisië of in de woestijn van Dubai is er geen plaats tekort
weinig economische argumenten om de bouw van een duurdere wolkenkrabber te
verantwoorden.
2. Lijden onder leegstand
men krijgt de ruimtes niet verhuurd: bestaande aanbod voldoet en is goedkoper.
In die zin is de bouw ervan niet noodzakelijk of functioneel, maw: pure verspilling.
3. Een ander aspect is het gebruik om leeg (functioneel totaal overbodig) volume/spits
bovenaan toe te voegen om toch recordhoogte te halen,
wat vanity height wordt genoemd
Kritiek op de wolkenkrabber:
Hoge ecologische voetafdruk. Leg uit (in 3 punten: voor punt 2 en 3 geef 3 voorbeelden)
Op het eerste zicht lijkt de keuze voor een wolkenkrabber ecologisch voordelig:
je legt minder beslag op de ruimte door vele afzonderlijke kantoorgebouwen te
concentreren in één gebouw. Dichter op elkaar betekent ook besparen op
bedradingen, leidingen, warmte, enz.
Maar tegenover deze enkele voordelen staan vele ecologische nadelen:
, 1. Productie van dure hightech materialen en technieken omwille van de veiligheid
De immense omvang stelt hogere eisen aan de constructie en haar veiligheid: het
gebouw moet bestand zijn tegen windstoten, brand, aardbevingen (en aanslagen).
De hogere eisen wat de hightech constructie betreft leidt tot het gebruik van
duurdere hightech materialen en technieken die alle geproduceerd worden op een
energie opslorpende en milieu belastende wijze.
2. Energievebruik ligt beduidend hoger
- isolatie en verwarming: op grote hoogte is er een extremer klimaat
- watertoevoer: water moet worden opgepompt
- liften: constant energiegebruik want niemand neemt de trap
- de laagste (ecologisch meest gunstige) verdiepingen worden het minst ‘benut’
deze worden in beslag genomen door liftkokers en leidingen die alle hogere
verdiepingen bedienen
3. Ze verstoren de omgeving
Mooi in de skyline van een stad, van op grote afstand en/of vanuit de hoogte bekeken
maar van kort bij en op straatniveau is hij hinderlijk:
- door zijn grootte is hij intimiderend, door zijn omvang ‘staat hij in de weg’
- hoogte veroorzaakt een claustrofobisch canyon-effect en ontneemt het licht.
- veroorzaakt op straatniveau onaangename windturbulenties
- met zijn gevels van spiegelend glas vliegen jaarlijks duizenden vogels zich te pletter
- (glazen gevels smelten geparkeerde auto’s en verschroeien voorbijgangers)
Wat zijn de voordelen van het staalskelet?
1. Het staalskelet biedt gebouwen stabiliteit tot op grote hoogtes
2. Nu de buitengevel niet langer dragend is kan hij ‘opengewerkt’ worden met grote
ramen die het licht laten stromen in het interieur – een niet-dragende buitenmuur in
glas wordt een vliesgevel (in het Engels curtain-wall).
Welke technologische vernieuwingen maakten de bouw van wolkenkrabbers op het einde
van de 19de eeuw mogelijk?
1. De uitvinding van het staalskelet
2. De toepassing van gewapend beton
3. De uitvinding van de lift
4. De uitvinding van waterpomp, centrale verwarming en elektrische verlichting
Afb. Home Insurance Building:
Geef 3 argumenten waarom dit gebouw NIET als de eerste wolkenkrabber kan/mag
beschouwd worden
, 1. Hij is slechts 43m hoog en telt niet meer dan 10 verdiepingen.
2. Het opwaartse gevoel van grote hoogte – zo typisch voor de moderne wolkenkrabber
ontbreekt volledig door het klassieke brede, eerder horizontale ontwerp van de gevel.
3. Bovendien steunt het staalskelet nog deels op de (dus nog steeds dragende)
buitenmuren.
Wie is de geestelijke vader van de moderne wolkenkrabber? Waaraan heeft hij die titel te
danken? (3 punten)
Louis Sullivan
Zijn Wainwright Building in St.Louis (1891, 45 m) vertoont – vijf jaar na de Home Insurance
Building – voor het eerst de typische verticale geleding van de moderne wolkenkrabber en
wordt daarom ook als de eerste ‘echte’ wolkenkrabber beschouwd.
1. Een verticaliserend ontwerp
2. Forms follows construction: strakke geleding weerspiegelt het staalskelet
3. Form follows function: strakke geleding weerspiegelt de kantoor-functie
Wat zijn de kenmerken van de sokkel? (3 punten + 1 lijn uitleg)
1. De sokkel is prestigieus
de bezoeker krijgt in de sokkel een eerste indruk van het gebouw dat dus
indrukwekkend, prestigieus en rijkelijk wordt ingericht en aangekleed.
2. De sokkel is publieke ruimte
in tegenstelling tot het private karakter van de schacht (werken/wonen)
3. De sokkel bevat soms een atrium: directe belichting kantoren aan de binnenzijde
= een omsloten open binnenplaats dwars door het gebouw al dan niet met een
glaskoepel overdekt op de gelijkvloers of eerste verdieping
Wat zijn de kenmerken van de schacht wat betreft functie? (3 punten + 1 lijn uitleg voor elk
punt)
1. De schacht functioneert als kantoorruimte
die worden verhuurt aan verschillende firma’s
2. Als appartement heeft het een mislukt verleden
in de naoorlogse periode (jaren ‘60 en ’70) populair als bouwtype voor sociale
huisvesting, het werd geen succes
3. Maar vandaag heeft het een grote toekomst
gezien de overbevolking, verstedelijking en de schaarste aan groen en open ruimte.
, Wat zijn de kenmerken van de schacht wat betreft indeling/aankleding? (2 punten + 1 lijn
uitleg voor elk punt)
1. De indeling van de ruimtes in de schacht is louter functioneel en gebeurt volgens een
vast stramien: elke verdieping is repetitief en heeft dezelfde indeling.
2. Omdat bureauwerk verricht wordt in een zakelijke en efficiënte sfeer is de schacht
louter functioneel en utilitair (= praktisch in gebruik) en zijn de ruimtes niet
aangekleed, opgesmukt of rijkelijk gedecoreerd.
Wat zijn de kenmerken van de schacht wat betreft grondplan? (2 punten + 1 lijn uitleg voor
elk punt)
1. De schacht heeft dankzij het staalskelet een ‘vrij plan’ (vrij in te delen), liftschachten
doorgaans centraal, kantoorruimtes aan ‘verlichte’ buitenzijde
2. U-vormig of H-vormig grondplan creëert meer licht in de kantoorruimte
Wat zijn de kenmerken van het kapiteel? (2 punten + 1 lijn uitleg voor elk punt)
1. Het kapiteel in de skyline:
blikvanger, communicatie met ‘de wereld’, identiteit
2. Spits, directie, skydeck
De wolkenkrabber krijgt vaak een overbodige spits (Vanity height) om de hoogte op te
drijven (‘ik wil de grootste hebben’), biedt ook plaats aan de directie en heeft meestal
een publiek skydeck (dat inkosten genereert).
Wat zijn de kenmerken van het ondergrondse gedeelte van de wolkenkrabber?
Ondergronds: fundering en technische ruimte
De fundering van wolkenkrabbers vraagt om evidente redenen bijzondere aandacht. Hij moet
rusten op vaste bodem en daarvoor moet er gegraven worden, waarbij het zaak is het
grondwater af te dammen zodat een gewapend betonnen basis kan worden aangelegd.
De technische ruimte met waterpomp-, gas-, centrale verwarming-, ventilatie- (airco) en lift-
installaties, enz. bevindt zich eveneens ondergronds.
Hoe definieer je de wolkenkrabber?
Een wolkenkrabber is een heel hoog gebouw dat de skyline van de stad bepaalt en dat
gebruikt wordt om in te werken, in te wonen of in te shoppen.
Kantoor, woning/appartement, commercieel.
Waarom bouwt men een wolkenkrabber?
1. omwille van de dure grond:
maximale oppervlakte op minimale bouwgrond
2. omwille van het prestige
“ik wil de grootste hebben”, als een symbool van economisch succes
Kritiek op de wolkenkrabber:
Prestige in plaats van economische noodzaak. Leg uit (in 3 punten)
De bouw van torenhoge wolkenkrabbers is vaak het gevolg van het haantjesgedrag van de
‘nieuwe economieën’ – het “ik wil de grootste hebben”-fenomeen – en niet het gevolg van de
economische noodzaak om schaarse en dus dure bouwgrond te optimaliseren.
1. In Maleisië of in de woestijn van Dubai is er geen plaats tekort
weinig economische argumenten om de bouw van een duurdere wolkenkrabber te
verantwoorden.
2. Lijden onder leegstand
men krijgt de ruimtes niet verhuurd: bestaande aanbod voldoet en is goedkoper.
In die zin is de bouw ervan niet noodzakelijk of functioneel, maw: pure verspilling.
3. Een ander aspect is het gebruik om leeg (functioneel totaal overbodig) volume/spits
bovenaan toe te voegen om toch recordhoogte te halen,
wat vanity height wordt genoemd
Kritiek op de wolkenkrabber:
Hoge ecologische voetafdruk. Leg uit (in 3 punten: voor punt 2 en 3 geef 3 voorbeelden)
Op het eerste zicht lijkt de keuze voor een wolkenkrabber ecologisch voordelig:
je legt minder beslag op de ruimte door vele afzonderlijke kantoorgebouwen te
concentreren in één gebouw. Dichter op elkaar betekent ook besparen op
bedradingen, leidingen, warmte, enz.
Maar tegenover deze enkele voordelen staan vele ecologische nadelen:
, 1. Productie van dure hightech materialen en technieken omwille van de veiligheid
De immense omvang stelt hogere eisen aan de constructie en haar veiligheid: het
gebouw moet bestand zijn tegen windstoten, brand, aardbevingen (en aanslagen).
De hogere eisen wat de hightech constructie betreft leidt tot het gebruik van
duurdere hightech materialen en technieken die alle geproduceerd worden op een
energie opslorpende en milieu belastende wijze.
2. Energievebruik ligt beduidend hoger
- isolatie en verwarming: op grote hoogte is er een extremer klimaat
- watertoevoer: water moet worden opgepompt
- liften: constant energiegebruik want niemand neemt de trap
- de laagste (ecologisch meest gunstige) verdiepingen worden het minst ‘benut’
deze worden in beslag genomen door liftkokers en leidingen die alle hogere
verdiepingen bedienen
3. Ze verstoren de omgeving
Mooi in de skyline van een stad, van op grote afstand en/of vanuit de hoogte bekeken
maar van kort bij en op straatniveau is hij hinderlijk:
- door zijn grootte is hij intimiderend, door zijn omvang ‘staat hij in de weg’
- hoogte veroorzaakt een claustrofobisch canyon-effect en ontneemt het licht.
- veroorzaakt op straatniveau onaangename windturbulenties
- met zijn gevels van spiegelend glas vliegen jaarlijks duizenden vogels zich te pletter
- (glazen gevels smelten geparkeerde auto’s en verschroeien voorbijgangers)
Wat zijn de voordelen van het staalskelet?
1. Het staalskelet biedt gebouwen stabiliteit tot op grote hoogtes
2. Nu de buitengevel niet langer dragend is kan hij ‘opengewerkt’ worden met grote
ramen die het licht laten stromen in het interieur – een niet-dragende buitenmuur in
glas wordt een vliesgevel (in het Engels curtain-wall).
Welke technologische vernieuwingen maakten de bouw van wolkenkrabbers op het einde
van de 19de eeuw mogelijk?
1. De uitvinding van het staalskelet
2. De toepassing van gewapend beton
3. De uitvinding van de lift
4. De uitvinding van waterpomp, centrale verwarming en elektrische verlichting
Afb. Home Insurance Building:
Geef 3 argumenten waarom dit gebouw NIET als de eerste wolkenkrabber kan/mag
beschouwd worden
, 1. Hij is slechts 43m hoog en telt niet meer dan 10 verdiepingen.
2. Het opwaartse gevoel van grote hoogte – zo typisch voor de moderne wolkenkrabber
ontbreekt volledig door het klassieke brede, eerder horizontale ontwerp van de gevel.
3. Bovendien steunt het staalskelet nog deels op de (dus nog steeds dragende)
buitenmuren.
Wie is de geestelijke vader van de moderne wolkenkrabber? Waaraan heeft hij die titel te
danken? (3 punten)
Louis Sullivan
Zijn Wainwright Building in St.Louis (1891, 45 m) vertoont – vijf jaar na de Home Insurance
Building – voor het eerst de typische verticale geleding van de moderne wolkenkrabber en
wordt daarom ook als de eerste ‘echte’ wolkenkrabber beschouwd.
1. Een verticaliserend ontwerp
2. Forms follows construction: strakke geleding weerspiegelt het staalskelet
3. Form follows function: strakke geleding weerspiegelt de kantoor-functie
Wat zijn de kenmerken van de sokkel? (3 punten + 1 lijn uitleg)
1. De sokkel is prestigieus
de bezoeker krijgt in de sokkel een eerste indruk van het gebouw dat dus
indrukwekkend, prestigieus en rijkelijk wordt ingericht en aangekleed.
2. De sokkel is publieke ruimte
in tegenstelling tot het private karakter van de schacht (werken/wonen)
3. De sokkel bevat soms een atrium: directe belichting kantoren aan de binnenzijde
= een omsloten open binnenplaats dwars door het gebouw al dan niet met een
glaskoepel overdekt op de gelijkvloers of eerste verdieping
Wat zijn de kenmerken van de schacht wat betreft functie? (3 punten + 1 lijn uitleg voor elk
punt)
1. De schacht functioneert als kantoorruimte
die worden verhuurt aan verschillende firma’s
2. Als appartement heeft het een mislukt verleden
in de naoorlogse periode (jaren ‘60 en ’70) populair als bouwtype voor sociale
huisvesting, het werd geen succes
3. Maar vandaag heeft het een grote toekomst
gezien de overbevolking, verstedelijking en de schaarste aan groen en open ruimte.
, Wat zijn de kenmerken van de schacht wat betreft indeling/aankleding? (2 punten + 1 lijn
uitleg voor elk punt)
1. De indeling van de ruimtes in de schacht is louter functioneel en gebeurt volgens een
vast stramien: elke verdieping is repetitief en heeft dezelfde indeling.
2. Omdat bureauwerk verricht wordt in een zakelijke en efficiënte sfeer is de schacht
louter functioneel en utilitair (= praktisch in gebruik) en zijn de ruimtes niet
aangekleed, opgesmukt of rijkelijk gedecoreerd.
Wat zijn de kenmerken van de schacht wat betreft grondplan? (2 punten + 1 lijn uitleg voor
elk punt)
1. De schacht heeft dankzij het staalskelet een ‘vrij plan’ (vrij in te delen), liftschachten
doorgaans centraal, kantoorruimtes aan ‘verlichte’ buitenzijde
2. U-vormig of H-vormig grondplan creëert meer licht in de kantoorruimte
Wat zijn de kenmerken van het kapiteel? (2 punten + 1 lijn uitleg voor elk punt)
1. Het kapiteel in de skyline:
blikvanger, communicatie met ‘de wereld’, identiteit
2. Spits, directie, skydeck
De wolkenkrabber krijgt vaak een overbodige spits (Vanity height) om de hoogte op te
drijven (‘ik wil de grootste hebben’), biedt ook plaats aan de directie en heeft meestal
een publiek skydeck (dat inkosten genereert).
Wat zijn de kenmerken van het ondergrondse gedeelte van de wolkenkrabber?
Ondergronds: fundering en technische ruimte
De fundering van wolkenkrabbers vraagt om evidente redenen bijzondere aandacht. Hij moet
rusten op vaste bodem en daarvoor moet er gegraven worden, waarbij het zaak is het
grondwater af te dammen zodat een gewapend betonnen basis kan worden aangelegd.
De technische ruimte met waterpomp-, gas-, centrale verwarming-, ventilatie- (airco) en lift-
installaties, enz. bevindt zich eveneens ondergronds.
