HOOFDSTUK 1: DE OORSPRONG VAN DE FILOSOFIE
‘Ken uzelf’ (Thales v. Milete°
‘De wereld is getal’ (Pythagoras)
‘Het zijnde is één & onveranderlijk’ (Parmenides)
‘Alles vloeit’ (Herakleitos)
Inleiding
Behandelen 2 hoofdstukken:
1) De vraag naar de inhoud en de indeling van filosofie
2) De vraag naar de oorsprong van de filosofie
Filosofie komt vanuit het Griekse (Etymologie ‘filosofie’):
o ‘Filein’ (= houden van)
o Sophia (=Griekse Godin van de wijsheid)
Men spreekt van een vrouwelijke intuïtie verwijzend naar de direct ervaring van
waarheid, zonder beroep te doen op een redeneerproces
Geschiedenis van een filosofie een verhaal van mannen vanaf 20ste eeuw verandering,
vrouwen kregen op een vergelijkbare manier als mannen toegang tot onderwijs
De vraag naar de oorsprong van de filosofie
kan op 2 manieren beantwoorden:
1. filosofie even oud als de mens zelf
Iedereen filosofisch bezig is, bv. Kind vraagt aan moeder Waarom leven wij?
Volgens PLATO begint filosofie met verwondering
De verwondering is de bron van onze zoektocht om te begrijpen wat er zich voordoet
in onszelf en de wereld
2. in specifieke zin is filosofie een manier van denken
begin filosofie: nood aan rationele verklaring
ontstaan is in bepaalde periode en binnen een bepaalde regio (/cultuur)
Verklaring ontstaan: Mondialisering, verstedelijking & vermenging visies & culturen
Belang observatie
Xenophones = verklaring natuur door natuur, niet meer door goden & andere
wezens
,o Logos in Oosten:
Westerse filosofie ontstond rond de Egeïsche zee in de 6de eeuw voor chri.
Vandaag nog steeds bij: Afrikaanse, aboriginal- & indianenstammen: mytes rond
voorvaderen
Mogen stroming niet wegschuiven, heeft ook goede uitganspunten
Verklaring ontstaan: Mondialisering, verstedelijking & vermenging visies &
culturen
Er ontstond in dezelfde periode in het Oosten nieuwe filosofische zienswijzen
Logos in oosten:
1) In India Upanishaden (gesvhreven)
- geschreven filosofische reflecties op oude Veische geschriften
(doorgegeven meester leerling)
- Boedha (480 – 400 v.Chr.) & Mahavira (599 – 527 v. Chr.) (boeddhisme &
jainisme): stelden traditionele brahmaanse levensbeschouwing vraag &
gingen terug naar kern oorspronkelijke wijsheid (dus geen mythos)
2) In China Confucius
- sociale theorie (551-479v.Chr.): uitgewerkte sociaal filosofie en taoïsme
kende haar bloei met overlevering van LAO Tse
- Taoïsme v. Lao Tzu: strijd Yin (zwart)-yang (wit)
(Taon of de weg (Ying en Yang) Het ene gaat over op de andere bv.: dag en nacht,
dood en leven, eb en vloed,… )
vrouw man, nacht dag, kwaad goed
‘Ontstaan’ v/de westerse filosofie overgang van Mythos naar logos
(m.a.w. wereldbeeld gebaseerd op mythes en, meestal gekleurd door rijk wereld
van goden en fantastische verhalen
naar wereldbeeld die haar funderingen zoekt in een meer ‘rationele’
verklaring
Verschil met mytisch denken is dat ze minder beroep doen op mythes en
symbolen, maar meer op de natuur
(verwijst naar toenemende belang van observatie en argumentatie en feit dat de
natuur uit de natuur wordt verklaard, niet goed en andere wezens = Xenophones
, Mythische wereldbeelden treffen we in alle culturen,
tijden en vormen een geliefd onderzoekdomein van
antropologen (=geloof in mythes):
o Voorbeelden mythen westese cultuur
1) Shiva &Shakti:
Shiva bewustzijn
Shakti het spel
2 in 1 ( = ik ben alles)
2) Zonde val van de oude testament: Adam & Eva(=De Zondeval):
(Door te oordelen (=eten v/d boom van kennis & goed & kwaad), gevolg van kennis
en oordeel, zijn we uit contiuüm natuur gevallen & is lijden ons lot)`)
- Christelijke traditie
- Verhaal van de zondeval (Adam en Eva)
- Mogen alles doen, zijn vrij, compleet gelukkig
- 1 verbod = ze mogen van 1 boom niet eten, Het is de boom van de kennis van goed
en kwaad
- Als ze van die boom eten ze worden verdreven uit het aardse paradijs = ze leren
pijn kennen
- Leven is lijden omdat we (ver)oordelen, we zeggen dit is niet goed, het had anders
moetten zijn,…
3) De Ilias
4) De Odysseus
(de ilias ook van de blind schrijver (Hesidios) van Homeros)
- Verhaal van Odysseus en de sirenen
- Is de slimste van de Griekse helden die in die tijd vochten tegen Troye
- Persoon die de list van Troye heeft uitgevonden (paard van Troye)
- Keert terug naar zijn vrouw, die andere kant woonde van zee
- Vertrekt met hele bemanning, maar komt alleen toe
, - Eenmaal daar moet hij alle minaaars van zijn vrouw overheersen vooraleer hij terug
thuis kan zijn
- Gaat over de verleiding van schoonheid (sirenen = waren personen die prachtig
konden zingen, waardoor mannen in de boot zich niet konden beheersen en bv.l niet
meer konden sturen
- Odysseus liet watjes in de oren steke, zichzelf liet hij aan de mast vastbinden
Deze mythes:
o spreken steeds tot de verbeeldingbehandelen
o diep menselijke vragen aan de hand van metaforen
o verhalen die verschillende lagen van overgeleverde wijsheid bevatten
Verschil filosofie-wetenschap:
Filosofie= speculatief
Wetenschap = bewijs, kennis
F=boom, w=takken
Verschil filosofie-godsdienst:
Filosofie = reden, ratio, niet zomaar aannemen wat gezegd
Godsdienst = geloof, openbaring, wel zomaar aannemen wat gezegd
1 Omschrijving & indeling van de filosofie
Filosofie ligt tsn religie & wetenschap:
Wetenschap:
o Bestudeert op systematische wijze natuurverschijnselen
o Domein: materiële, waarneembare werkelijkh.
o Basis: Inductie & experiment
o Natuurfilosofie fysica & later chemie, biologie, sociologie & psychologie
o Op sommige domeinen niet in staat antwoorden te bieden
o Verstand + zintuiglijke waarneming
(ontstrond uit de filosfie, wetenschap gebruikt de wetenschappelijke methode voor het vormen
van hypothese + houdt zich bezig met de objectieve wereld)
Religie :
o Zoekt naar iets absoluuts & biedt troost & zingeving
o Domein: zingeving & ethiscche kwesties
o Voorbij verstand & zintuiglijke waarneming
o Neemt zomaar aan wat gezegd
(uit het mytisch denken ontstond de filosfie + houdt zich bezig met de zingeving)