Diepgaande Uitwerking van de meest voorkomende ziektebeelden bij neonaten op de IC die te vroeg zijn geborenen in het Sofia kinderziekenhuis. Prematuriteit, open ductus (ODB), Hyperbilirubinemie (geelzucht), ROP, IVH, NEC & Coractatio aotae.
Intraventriculaire hemorrhagie (IVH) bij neonaat......................................................................................... 13
Prematuriteit.............................................................................................................................................. 19
Zorg voor respiratie............................................................................................................................................28
Voorkomen van uitputting..................................................................................................................................30
Zorg voor de lichaamstemperatuur....................................................................................................................30
Zorg voor de voeding..........................................................................................................................................31
Intraveneuze therapie.........................................................................................................................................32
Controle van het bloedsuikergehalte..................................................................................................................32
Zorg voor de huid & Voorkomen van uitdroging................................................................................................32
Stimuleren van de zuigreflex..............................................................................................................................33
Zorg voor de uitscheiding...................................................................................................................................33
Zorg voor de ontwikkeling..................................................................................................................................34
Zorg voor de hygiëne..........................................................................................................................................34
Zorg voor de ouders............................................................................................................................................35
Ontwikkelingsgerichte zorg dmv Nidcap............................................................................................................35
Open Ductus Botalli (ODB)
Ingeleverd en besproken met Mariska
Definitie
Voor de geboorte is er een open verbinding tussen de aorta en de
longslagader, de ductus Botalli of ductus arteriosus. Het is een
belangrijk bloedvat bij een foetus. Doordat de longen van een
ongeboren kind nog niet ontplooid zijn, beschermt dat bloedvat het hart
tegen een te hoge druk. Normaal sluit de opening binnen enkele uren
tot 3 dagen na de geboorte, als de longen ontplooid zijn. Als de
verbinding na de geboorte openblijft, is er sprake van een open ductus
1
,Botalli (ODB) Er stroomt dan zuurstofrijk bloed van de aorta terug naar de longslagader
(Blancquart, z.d.)
Anatomie/normale werking
Tijdens het normale leven zorgen de longen voor de opname van zuurstof en de afvoer
van koolstofdioxine. Het zuurstofarme bloed dat vanuit het lichaam in de rechterboezem
aankomt, vertrekt vanuit de rechterkamer via de longslagader naar de longen waar de
zuurstofuitwisseling plaatsvindt. Het zuurstofrijke bloed zal daarna via de linkerboezem
en -kamer via de aorta naar het lichaam worden gevoerd om het lichaam van zuurstof te
voorzien. Tijdens het leven in de baarmoeder wordt deze rol van zuurstofuitwisseling
overgenomen door de placenta. Omdat de longen tijdens de zwangerschap nog geen
functie hebben omzeilt het bloed de longen doormiddel van de ductus Botalli. De
bloeddruk in de longen is tijdens de zwangerschap zeer hoog. Het bloed neemt de weg
van de minste weerstand: het zuurstofarme bloed stroomt dan van het rechterhart niet
naar de longen maar via het foramen ovale en de ductus Botalli naar de aorta en zo terug
naar de placenta. Onmiddellijk na de geboorte ontplooien de longen en nemen de longen
hun taak van gasuitwisselaar op. De bloeddruk in de longcirculatie zakt en het
zuurstofarme bloed zal nu wel via de longslagader naar de longen stromen (weg van de
minste weerstand). Na de geboorte is de korte weg niet meer nodig en zal de ductus zich
sluiten. Het sluiten van de ductus van Botalli komt tot stand door het hormoon
prostaglandine en het zuurstofgehalte in het bloed. Na de geboorte neemt de
hoeveelheid prostaglandine in het bloed af waardoor de ductus zich zal sluiten
(hartstichting, 2016).
Oorzaak
Meestal sluit de ductus Botalli zich binnen de eerste 3 levensdagen. In enkele specifieke
gevallen gebeurt dit niet. Zo komt een persisterende ductus arteriosus (openblijven van
de ductus) zeer frequent voor bij prematuur geboren kinderen. De mechanismen die
zorgen voor het sluiten van de ductus zijn bij te vroeg geborenen nog onvoldoende
ontwikkeld. Er worden nog vrij veel prostaglandines gevormd, waardoor de opening zich
vaak niet sluit. Er blijft dus een verbinding bestaan tussen de aorta en de longslagader.
Na de geboorte daalt de bloeddruk in de longen zodat deze lager wordt dan de bloeddruk
in de lichaamscirculatie. Het zuurstofarme bloed dat vertrekt vanuit de rechterkamer zal
dus probleemloos naar de longslagader en naar de longen stromen. Het zuurstofrijke
bloed dat vanuit de linkerkamer in de aorta stroomt zal echter, vanwege de lagere
bloeddruk in de longen (opnieuw via het principe van de weg van de minste weerstand),
voor een deel via de ductus Botalli opnieuw naar de longen gaan. Deze extra bloedstroom
is zinloos, maar zorgt er wel voor dat het hart extra hard moet pompen. De longen raken
op deze manier te veel gevuld met bloed wat aanleiding geeft tot zuurstofnood. Op de
lange termijn kan dit ernstige gevolgen hebben. Na de geboorte neemt de hoeveelheid
van prostaglandines in het bloed langzaam af. Dan sluit de verbinding zich vanzelf
(Blancquart, z.d.).
Het openblijven van de verbinding komt ook voor bij kinderen die op tijd geboren zijn.
Dan is de oorzaak niet altijd duidelijk. Daarnaast is het bij sommige hartaandoeningen
juist nodig dat de ductus Botalli tijdelijk openblijft, bijvoorbeeld als een van de
hartkamers niet goed is ontwikkeld: hypoplastisch linker- of rechterhartsyndroom. Dan
zorgt deze open verbinding ervoor dat het kind na de geboorte voor het leven
verenigbaar is en niet zal overlijden. Er kan met spoed een operatie plaatsvinden om het
kind in leven te houden (hartstichting, 2016).
Symptomen
Soms hebben kinderen met een open ductus geen symptomen. In andere gevallen
kunnen er symptomen optreden als:
Een hoge/ wisselende zuurstofbehoefte, waarbij een verhoogde oppervlakkige
ademfrequentie
Moeilijkheden met de ademhaling, gebruik van de ademhalingsspieren
Benauwdheid en kortademigheid, perifere cyanose
2
, Koude voetjes en Bloeddrukverschil armen en benen (met name rechter arm /
rechter been)
Gewichtstoename door het vasthouden van vocht en minder plassen
Achterblijven in de groei
Een overbelasting van het hart
Voedingsproblemen/vermoeidheid. Doordat de zuigeling te weinig kracht heeft om
langdurig te zuigen aan de borst of een flesje.
Infecties van de luchtwegen (door overvulling van de longen). Door de verhoogde
druk van de bloedvaten kan de ontwikkeling van de longen achterblijven waardoor
deze vatbaarder worden voor infecties.
Complicatie
De gevolgen van een open ductus Botalli hangen af van de grootte van de opening en de
bloeddruk in de aorta en de longslagader. Als de opening groot is en de bloeddruk in de
longslagader laag is, dan stroomt er meer bloed dan normaal naar de longen toe.
Hierdoor ontstaat een verhoogde druk in de bloedvaten van de longen (pulmonale
hypertensie). Door deze verhoogde bloeddruk in de longslagader en de bloedvaten van
de longen ontstaat er een evenwicht. Dit evenwicht kan echter worden verstoord,
bijvoorbeeld indien er een inspanning moet worden geleverd. Wanneer dit bij een baby
gebeurt, kan het hart overbelast worden, met hartdecompensatie als gevolg. De
overmaat aan bloed in de longen en de verhoogde bloeddruk in de bloedvaten van de
longen zullen de ontwikkeling van de longen tegenhouden en deze kwetsbaarder maken
voor bijvoorbeeld infecties (hartstichting, 2016).
Diagnostiek
Bij een open ductus Botalli is de polsslag goed te voelen, als stevige korte stoten. De arts
zal met de stethoscoop een heel typisch geruis horen, dat wordt aangeduid als ‘machine-
geruis’, omdat het geluid lijkt op dat van een pompende machine. De diagnose wordt
uiteindelijk gesteld met een echografie: een onderzoek van het hart met behulp van
geluidsgolven.
Prognose
Indien de problemen te groot zijn moeten deze behandeld worden. AIs er geen sprake is
van grote zuurstofnood kan behandeling worden afgewacht. De ductus kan immers nog
spontaan sluiten tot 6 maanden na de geboorte. Indien een grote ductus niet spontaan
sluit, is het belangrijk dat deze kunstmatig wordt gesloten. In de meeste gevallen is het
geen spoedoperatie. Als kunstmatige sluiting niet gebeurt, is er later een hoger risico op
endocarditis, hartfalen of pulmonale hypertensie. Na een geslaagde behandeling kan het
kind een normaal leven leiden zonder beperkingen of extra risico's (Blancquart, z.d.).
Medische behandeling
De behandeling hangt af van de ernst van de aandoening en de leeftijd van het kind.
Behandelingen bij een open ductus Botalli zijn:
Medicatie
Een operatie om de opening dicht te maken
Medicatie
Als de opening kort na de geboorte wordt vastgesteld, lukt het vaak de verbinding te
sluiten met medicijnen via een infuus. Het medicijn dat hierbij gebruikt wordt is ibuprofen
of medicatie in de vorm van indomethacine. Ibuprofen zijn pijnstillers op basis van
prostaglandinen, hormoonachtige stoffen die een aantal fysiologische processen in het
lichaam reguleren. Voor de geboorte zorgen prostaglandinen die het lichaam zelf
produceert er juist voor dat de verbinding openblijft. Indomethacine heeft een directe
werking op de bloedvaten en op de zachte spieren van de ductus, wat ervoor kan zorgen
dat het bloedvat zich al snel na de toediening sluit. Soms worden toedieningen van
medicatie als dat nodig is nog een keer herhaald en hebben zij bij een volgende
toediening wel succes.
3
, De medicamenten toediening is vooral succesvol bij vroeggeboren kinderen in de eerste
10 dagen na de geboorte. Bij een groot deel van de gevallen sluit de verbinding zich.
Dysmature prematuren en erg zieke kinderen reageren duidelijk minder goed op de
medicamenteuze behandeling. Bij oudere kinderen is het niet meer mogelijk de
verbinding met medicatie te sluiten.
Operatie
Als medicatie onvoldoende effectief is en het kind nog steeds veel last/symptomen heeft
van de ODB kan besloten worden tot het operatief sluiten van de ductus. Dit is een
relatief kleine operatie. Via een sneetje aan de linkerkant van de borstkas, onder de
oksel, wordt de linkerlong opzij gehouden om de ductus Botalli te bereiken. De arts zet
een clipje op de ductus Botalli, zodat die direct is afgesloten. Tijdens de operatie blijft het
hart gewoon kloppen. De gehele procedure neemt vaak niet meer dan een uur in beslag.
Om de verbinding te sluiten bij kinderen boven de 1 jaar heeft hartkatheterisatie de
voorkeur. Deze techniek is mogelijk vanaf een gewicht van 5 kg. Via de lieskatheter
schuift de arts een soort veertje of een plug (bij grote gaatjes) naar de verbinding. Het
veertje of de plug zet zich vervolgens in de verbinding vast en sluit deze volledig of
gedeeltelijk af. Als er prothesemateriaal is gebruikt bij het sluiten van de verbinding, is er
in de eerste 6 maanden na een ingreep een hoger risico op bacteriële endocarditis. Dit is
een infectie aan de binnenkant van hart. In het eerste half jaar na de ingreep, wordt
daarom soms uit voorzorg antibiotica voorgeschreven voorafgaand aan een medische
ingreep (hartstichting, 2016).
Verpleegkundige interventies
Naast de verpleegkundige observaties van het kind, zijn de volgende aandachtspunten
van belang:
- Bewaking van de vitale functies zoals frequentie en kracht van de hartslag, bloeddruk
en observatie toename van ademarbeid.. Bij de bloeddruk gemeten bij het prematuren
kind aan de been wordt vaak bij een OBD gezien dat de onderdruk twee keer in de
bovendruk past (wijde polsdruk). Dit komt doordat er minder bloed circuleert door de
grote bloedsomloop en dat de druk tegen de want doordoor lager is.
- Tijdens de verzorging minimale handelingen uitvoeren (uitputting kind).
- Lichaamstemperatuur en kleur: voornamelijk ondertemperatuur op aanwezigheid van
infectie en cyanotische kleur in verband met zuurstoftekort (zuurstoftoediening).
Observatie circulatie centraal en perifeer door refill te controleren, vasthouden van vocht
en observatie koude handjes en voetjes.
- Het bijhouden van de vochtbalans het controleren van het lichaamsgewicht, mede in
relatie met oedeem.
- Zorg voor rust, onder andere door het geven van sondevoeding (Ulijn-ter Wal & Masolijn,
2018).
Belangrijk is om bij deze kinderen niet een hele hoge zuurstof toediening te geven.
Doordat je weer meer zuurstof toedient komt er weer veel bloed naar de longen. Dit kan
zorgen voor overbelasting van het hart!
Bronnen:
Blancquart, A. (z.d). Centrum voor Aangeboren Hartafwijkingen: Ductus Arteriosus.
Geraadpleegd op 24 oktober 2020 van
https://aangeborenhartafwijking.nl/hartafwijkingen/ductus-arteriosus/
Hartstichting. (2016). Informatiebrochure: Leven met een aangeboren hartaandoening.
Geraadpleegd op 24 oktober 2020 van https://www.hartstichting.nl/hart-en-
vaatziekten/aangeboren-hartafwijkingen/open-ductus-botalli
Ulijn-ter Wal, R., & Masolijn, K. (2018). Leerboek kinderverpleegkunde (5e druk). Houten:
Bohn Stafleu van Loghum.
4
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur ilsedewinter. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €8,99. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
