VERTALING LEESTEKSTEN
INTERNATIONALE COMMUNICATIE
Inhoudsopgave
TEKST 1: Close, but not close enough? Audience’s reactions to domesticated distant suffering in
international news coverage 3
Abstract 3
Inleiding 3
Methodologie 7
Analyse 8
Conclusie 12
TEKST 2: News discourses on distant suffering: a Critical Discourse Analysis of the 2003 SARS
outbreak 15
Abstract 15
Inleiding 15
Methodologie 18
Resultaten en discussie 20
Conclusie 26
TEKST 3: Mediapolis, where art thou? Mediated cosmopolitanism in three media systems between
2002 and 2010 27
Abstract 27
Inleiding 27
Materiaal en methode 32
Resultaten 34
Discussie 35
Mediapolis - Een Atlantis voor hedendaags mediaonderzoek? 38
TEKST 4: Wie is de Ander? De representatie van Japan in het Nederlandse televisieprogramma Wie
is de Mol? (2010) 39
Abstract 39
Inleiding 39
Methodologie 43
Conclusie 50
TEKST 5: Encounters in the Third Space 52
Hoofdstuk uit het boek 52
TEKST 6: Global media flows: A qualitative review of research methods in audiovisual flow studies
67
Abstract 67
Inleiding 67
Theoretische benaderingen van communicatiestromen 69
Methodologie 72
Discussie 77
Vertaling leesteksten - Gilles 1
,TEKST 7: Telenovelas and/as Adaptation: Reflections on Local Adaptations of Global Telenovelas 80
Abstract 80
Inleiding 80
TEKST 8: Popular Culture and Public Imaginary: Disney Vs. Chinese Stories of Mulan 90
Abstract 90
Inleiding 90
Articulatietheorie en populaire cultuurteksten 92
Disney's Mulan: Individualisme als universeel 94
Chinese cultuur als Oosters despotisme 96
Feminisme als raciale hiërarchie 98
De ballade van Mulan: Een tegenverhaal 100
Conclusie 105
TEKST 9: Extended Civilizations and Cultural Quantum. A new way of looking at cross-cultural
communication 108
Inleiding 108
Kritische beoordeling 109
Het probleem van statische categorieën 110
Dynamisch, tussenin en onderhandelen over gemeenschappelijke grondslagen 112
Cultuur-centrisme en discours 113
Naar een vijfstappenmethode voor effectieve interculturele communicatie 114
Uitgebreide beschavingen: Zuilen en piramiden 115
Cultureel kwantum: minimaal mogelijke uitwisseling en interactie 118
Vijf-stappen-methode voor effectieve interculturele samenwerking 120
Conclusie 122
TEKST 10: Media and the limits of transnational solidarity. Unanswered questions in the
relationship between diaspora, communication and community 123
Abstract 123
Inleiding 123
Theorievorming en conceptualisering van diaspora 124
Discussie 133
Conclusie 134
TEKST 11: The myth of representations of Africa 135
Abstract 135
Inleiding 135
Conclusie 146
Vertaling leesteksten - Gilles 2
,TEKST 1: Close, but not close enough? Audience’s reactions to
domesticated distant suffering in international news coverage
Abstract
Journalisten domesticeren nieuws over verre gebeurtenissen om deze gebeurtenissen dichter bij het
publiek te brengen en zo relevanter en aantrekkelijker te maken; kennis over de werkelijke reacties
van het publiek op gedomesticeerd nieuws ontbreekt echter. Centraal in deze studie staat het
begrijpen hoe een publiek gebruik maakt van domesticatiestrategieën bij het bekijken van en
reageren op gemedieerd leed op afstand. Eerder tekstgebaseerd onderzoek heeft verschillende
manieren van domesticatie van leed op afstand gevonden die een publiek kunnen uitnodigen tot
zorg (Joye, 2015). Voortbouwend op dit mediagecentreerde onderzoek laten tien focusgroepen een
tweefasig domesticatiemodel zien, bestaande uit domesticatie op het eerste niveau aan de
productiekant door journalisten en domesticatie op het tweede niveau, waarbij publieksleden zelf
domesticatiestrategieën gebruiken om zin te geven aan leed op afstand.
Inleiding
Meredith (23): 'Ik kan me moeilijk inleven. Het is vreselijk van me denk ik, maar persoonlijk ben ik
het de volgende dag alweer vergeten. Omdat het zo ver weg is en het hier toch niet zal gebeuren,
dus ik voel me er niet echt persoonlijk bij betrokken. Ik denk wel na over, bijvoorbeeld, hoe ze in de
toekomst zullen leven, met al die armoede en ellende. Maar dan denk ik meer aan de gevolgen voor
hen, en tja, dat verdwijnt, want je bent niet persoonlijk betrokken of opgenomen in een soort
hulporganisatie of zo.'1 (focusgroep 3, vrouwengroep, hoog opleidingsniveau).
Het bovenstaande citaat van Meredith, een jonge Belgische vrouw die deelnam aan een van de
focusgroepen, was in antwoord op de vraag hoe ze zich voelde na het zien van een nieuwsitem over
de slachtoffers van een aardbeving in Nepal die plaatsvond in april 2015, negen maanden eerder.
Haar antwoord weerspiegelt wat veel van de andere deelnemers ook uitten: een (vaak mislukte)
poging om zich in te leven in het slachtoffer, zelfbewustzijn van hun eigen gebrek aan zorg voor
degenen die ze op het scherm zien lijden, en hun morele en emotionele worsteling om met dit
gebrek aan empathie om te gaan.
In de afgelopen decennia heeft de interdisciplinaire studie van gemedieerd lijden op afstand een
aanzienlijke groei doorgemaakt. Eerder onderzoek richtte zich vaak op morele en theoretische
vragen over de reikwijdte van de zorg van de overwegend westerse toeschouwer voor niet-westerse
slachtoffers (vgl. Boltanski, 1999; Cohen, 2001; Moeller, 1999) of op tekstgebaseerde studies over
dominante discoursvormen met betrekking tot lijden op afstand (vgl. Chouliaraki, 2006; Joye, 2010).
Recentelijk is er echter een groeiende hoeveelheid literatuur die zich bezighoudt met empirisch
onderzoek naar de reacties van het publiek op lijden in de verte (Höijer, 2004; Kyriakidou, 2014;
Scott, 2014, 2015; Seu, 2010, 2015; von Engelhardt en Jansz, 2014). Omdat we ons aansluiten bij
deze laatste onderzoekstraditie, was de belangrijkste focus van deze studie om na te gaan hoe
gedomesticeerd nieuws over lijden op afstand mensen in een westerse setting daadwerkelijk kan
uitnodigen tot zorg. Het potentieel van domesticatie in de context van lijden is eerder onderzocht, zij
het voornamelijk vanuit de productiekant. Op basis van een kritische discoursanalyse heeft eerder
werk bijvoorbeeld verschillende domesticatiestrategieën aangetoond die lijden op afstand dichter bij
de toeschouwer kunnen brengen, wat mogelijk kan leiden tot een groter gevoel van zorg en
compassie (Joye, 2015). Hoewel het meeste onderzoek naar domesticatie dus kijkt naar de kant van
het verhaal van de producenten/journalisten en/of zich baseert op een tekstuele analyse, dringt dit
artikel aan op het betrekken van het publiek in de vergelijking. Hoe vinden domesticatiestrategieën
weerklank bij een publiek? Hoe begrijpen mensen het dominante discours van het nieuws? Na een
Vertaling leesteksten - Gilles 3
, kort literatuuroverzicht over de praktijk van het domesticeren van leed op afstand, zal het centrale
concept van zorg worden geoperationaliseerd voor een meer gestructureerde en heldere empirische
analyse van de reacties van kijkers op leed op afstand. Dit wordt gevolgd door een analyse van tien
focusgroepen die in 2016 in België werden uitgevoerd. Wij geloven dat België, als voorbeeld voor
westerse democratieën in termen van sociale welvaart, staat van journalistiek en rijkdom aan
mediakanalen, ons kan helpen om meer inzicht te krijgen in het perspectief van een westerse
toeschouwer ten opzichte van het lijden op afstand.
Het domesticeren van lijden op afstand
De journalistieke praktijk van domesticatie verwijst over het algemeen naar het kaderen van een
buitenlands nieuwsfeit binnen de waargenomen nationale of lokale context van het publiek
(Clausen, 2004). Hoewel het integreren van een dergelijk lokaal of binnenlands perspectief niets
nieuws is, stelde Peterson in 1979 dat "de meerderheid van buitenlands nieuws binnenlands nieuws
over het buitenland is, geen internationaal nieuws" (p. 120)-lijkt het wel te floreren in de
hedendaagse nieuwsverslaggeving (Chang et al., 2012). Volgens Gurevitch, Levy, en Roeh (1991),
maakt het domesticeren van internationale gebeurtenissen deze begrijpelijk, aantrekkelijk en
relevanter voor het lokale publiek. Hoewel domesticatie ook wordt gedefinieerd als "de discursieve
aanpassing van nieuws van 'buiten' de natiestaat om het te laten resoneren met een nationaal
publiek zoals het wordt waargenomen".
(Olausson, 2014: 711, nadruk toegevoegd), kunnen we gemakkelijk begrijpen waarom het meeste
onderzoek ervoor heeft gekozen om zich te richten op de productiekant en op de journalisten wier
discursieve praktijken worden onderzocht door middel van tekstuele analyse (Alasuutari et al., 2013;
Olausson, 2014; Joye, 2015). Alasuutari et al. (2013) onderzochten bijvoorbeeld het scala aan
geconstrueerde verbindingen tussen het binnenlandse en het mondiale in de berichtgeving over de
Arabische Lente en identificeerden vier vormen van domesticatie: een beroep doen op emoties, zich
richten op landgenoten die betrokken waren bij de gebeurtenissen, verslag doen van verklaringen en
handelingen van binnenlandse actoren, en de buitenlandse gebeurtenis gebruiken als een model dat
kan worden toegepast op de lokale politiek. Olausson (2014: 715) heeft drie discursieve vormen van
domesticatie geïdentificeerd: "(1) introverte domesticatie, waarbij het binnenlandse wordt
losgekoppeld van het wereldwijde; (2) extraverte domesticatie, waarbij het binnenlandse en het
wereldwijde met elkaar worden verbonden; en (3) contra-domesticatie, een deterritoriale wijze van
verslaggeving waarbij een binnenlands epicentrum ontbreekt.
Deze discursieve manieren om internationaal nieuws te domesticeren werden voor het eerst
expliciet in verband gebracht met gemedieerd leed op afstand toen we vier dominante
domesticatiestrategieën ontdekten die door nieuwsproducenten worden gebruikt om het publiek uit
te nodigen zich te bekommeren (Joye, 2015). Ten eerste ontdekten we dat journalisten leed op
afstand domesticeren door emotioneel vertelde verhalen of ooggetuigenverslagen te selecteren van
landgenoten die waren getroffen door de buitenlandse gebeurtenis (emotionele domesticatie). Een
tweede domesticatiemethode is gericht op hulp-gestuurde boodschappen en wordt daarom hulp-
gestuurde domesticatie genoemd. De derde methode, het vertrouwd maken van het onbekende,
gebeurt door bepaalde verhalen en stijlen te gebruiken om een gevoel van vertrouwdheid en
herkenning te creëren rond gebeurtenissen die anders onmogelijk voor te stellen zouden zijn (d.w.z.
honger, hongersnood en aardbevingen zijn moeilijk te begrijpen of voor te stellen voor een westers
publiek door de afwezigheid van ervaringsoverlapping). Een vierde strategie bestaat erin de risico's
en de inzet van de buitenlandse gebeurtenis discursief te koppelen aan het thuisland, een strategie
die we 'wat staat er op het spel' noemen. Deze vier gepresenteerde manieren van domesticatie van
Vertaling leesteksten - Gilles 4