Les 1 – Diagnostiek en DSM 27/09/2019
Eerste semester = volwassenen & ouderen psychiatrie (24 ex vragen)
Tweede semester = kinderen & jongeren psychiatrie (16 ex vragen)
1. MADNESS
Doorheen de geschiedenis is allerhande gedrag dat afwijkend was, gevaarlijk, vreemd, irrationeel
bestempeld als madness, insanity.
Beschrijvende term impliceert geen oorzaak, beschrijft WEL een gedrag(sverandering)
o Beschrijft een gedrag dat anders is dan anders, anders dan voorheen =
gedragsverandering
o De gedragsveranderingen komen door persoonlijkheidsveranderingen
Iemand zijn gedrag verandert omdat de persoon veranderd (heeft bv geen
controle meer over zichzelf)
o Niet meer zichzelf zijn
o De persoon wordt gezien als ‘bezeten’: persoon is bezeten door een of andere kracht
o Demonologie: heeft vele eeuwen de psychiatrie beheert
Tot de 18e eeuw waren mensen bezeten
Madness is geëvolueerd naar mental illness: zot zijn dat evolueert naar ziek zijn, er komt een
ziekte begrip in de plaats dus meer richting een medisch model
1.1. THOMAS SYDENHAM
Moderne ziekte begrip dateert vanaf het midden van de 17 de eeuw
o Hij beschreef een ziekte met een bepaald patroon van symptomen en prognoses
Vader moderne medische nosologie, classificatie-leer
Beschreef concept van afzonderlijke ziekten, ziekten kunnen van elkaar onderscheiden
worden op basis van:
o Symptomen
o Verloop
o Prognose
Een ziekte die hij heeft beschreven: Chorea van Sydenham = zeldzame neurologische ziekte
bij kinderen die het gevolg is van een bacteriele keelontsteking die gecompliceert werd met
reuma en neurologische afwijkingen waarbij de kinderen heel eigenaardige beweginen
maakte
1.2. MEDISCH MODEL
Ziekte-begrip beïnvloed door 2 belangrijke ontdekkingen...
Correlatie klinisch syndroom met post-mortem afwijkingen (1)
= lijkschouwen
, o Verband leggen tussen bepaalde klinische symptomen en afwijkingen bij een
lijkschouwing
o Als iemand in de rechterhelft van de hersenen een bloeding had afwijking aan de
linkerkant
o Verband zien tussen een biologisch substraat/afwijking die zichtbaar was in de
hersenen en klinische symptomen
o Leidt tot een omarming van het ziektemodel
Ontdekking van micro-organismen als ziekte-verwerkers- microbe-theorie (>1850) (2)
= bactierien die een bepaalde aandoening konden veroorzaken
o Louis Pasteur die de microbetheorie heeft gelanceerd
o Besmetting met een bacterie dat een zieke veroorzaakt
Somatogene hypothese:
Voorbeeld: Syphilis
o SOA
o Die gepaard gaat met ulcera ( = zweren en kraters in de huid) – necrose (= verrotten
van de huid) - gebrekkige coördinatie – dementie
o Ziekte die veroorzaakt door een spirocheet= een beest dat je in je lijf krijgt -
Treponema pallidum
o Een eerste voorbeel van een biologische oorzaak en psychiatrische symptomen
Psychiatrisch toestandsbeeld als een medische ziekte beschouwen
1.3. MORAL TREATMENT
Mensen die onder de vlag madness vielen werden opgesloten in kerkers, afgesloten van de
maatschappij. Hun gedrag was bedreigend van de maatschappij
Einde 18e eeuw werd Franse psychiater, Pinel, hoofdarts in het ziekenhuis waar die vrouwen
opgesloten zaten met een psychiatrische problematiek
Hij heeft de mensen uit de ketens gehaald en een andere manier van benaderen van
problematieken voorgesteld: Door hen vriendelijk te bejegenen, dat ze gezonde voeding
hadden, een bezigheid hadden, met hen praten, …
o Moral treatment = mensen vriendelijk en moreel benaderen
Nosographie: één van de eerste classificatiesystemen zette hij op papier met 5 categorieen
In België: Jozef Guislain was ook voorstander van die morele benadering van de patiënten
1.3.1.INSANE ASYLUM
Eind 18e eeuw – begin 19e eeuw
Oprichting asielen
o Insane asylum, lunatic asylum, gekkenhuis zijn andere termen die gebruikt werden
Mensen die daar verbleven waren mensen die onder de vlag madness insanity gesorteerd
konden worden
Insanity (nu pscyhose): Gekte was de overkoepelende term wat er met die mensen aan de
hand was
, Er begon een nood te ontstaan naar te classificeren en inventariseren: wie zit daar en
waarom zitten ze daar?
o Er kwam een nood om een orde te brengen in de verschillende problematieken
In 1844: Statistical classification of institutionalised mental patients’ opgemaakt
o Opgenomen patiënten proberen in kaart te brengen
o Beperkt aantal categorieën:mania, dementia, melancholia, partial insanity, moral
insanity
= Voorloper DSM
1.3.2.EMIL KRAEPELIN 1856-1926
Heeft Psychiatrie beïnvloed tot op de dag van vandaag
Groepeert ziektebeelden obv gemeenschappelijke patronen van symptomen (=syndroom)
Psychiatrische aandoeningen (ook lichamelijke) zijn afzonderlijke ziekte entiteiten.
o Elk met een eigen oorzaak, een eigen set van symptomen (syndroom) en een
karakteristiek verloop
Omschrijft het in het eerste omvattende systeem van classificatie: Compendium der
Psychiatrie - 1883
1.4. PSYCHOPATHOLOGIE KOMT OP GANG
Begin 20e eeuw
o Belangrijke evolutie in psychiatrie en behandelen van psychiatrische en
psychopathologische problemen
o Andere settings: tot dan psychiatrisch ziekenhuis, asiel vanaf dan met de
ontwikkeling van psychoanalyse en -therapie wordt psychopathologie het met het
kabinet van de psychoanalyticus behandelt
o Niet-psychotische aandoeningen, ‘neurosen’, persoonlijkheids-, problematiek dienen
ook behandeld te worden
o Dat was een bijkomende reden om classificaties op te maken
o Oprichting ‘scholen psychopathologie’ (biologisch, sociaal, interpersoonlijk,
cognitief...) Millon & Klerman 86
Dit kwam samen in opgang met de psychoanalyse van Freud
Freud behandelde niet de “insane people”
o Hij behandelde mensen met milde pathologie zoals BV aanpassingsproblemen
Hieruit ontstond opnieuw een nood om te classificeren
1.4.1.INTERNATION CLASSIFICATION OF DISEASES IDC – II – REVISIES DOOR WHO
Geduurd tot 1948 vooraleer de wereldgezondheidsorganisatie een lijst van psychiatrische
toestandsbeelden heeft opgenomen in hun classificatiesysteem: ICD
2 grote classificatiesystemen:
ICD-10: international classification of diseases
o In 1853 gepubliceerd als lijst van doodsoorzaken
o Geleidelijk een lijst van ziekten geworden
o In 1948 lijst van psychiatrische ziekten aan toegevoegd
