Resume
Samenvatting Retoriek 6e middelbaar Latijn
Dit is een samenvatting van alle leerstof van het 6e middelbaar rond het thema retoriek. Van de geschiedenis, tot de belangrijkste redenaars, stukken tekst en afbeeldingen.
[Montrer plus]
Vendeur
S'abonner
Aperçu du contenu
Latijn: samenvatting examen december – Het woord is een machtig heerser – retoriek en sofistiek in deoudheid en nu
0. ter inleiding – cursus
° kiemen Westerse woordcultuur --> Griekse eeuw van de Verlichting
° menselijke reflectie (thaumadzein) viert hoogtij
° kennis om kennis = ideaal
° steden kust Klein-Azië en Griekenland = vergaarbakken rijkdom en cultuur – ontstaan en bloei
wetenschappen
° natuurfilosofen stellen vragen over het oerelement en het Zijn
° wereldkaart Hecataeus van Milete en Historiën --> belang geografie
° geschiedschrijving, wiskunde, geneeskunde, astronomie, meetkunde... krijgen vast karakter als
wetenschap
° eerste theoretische geschriften over het woord – de welsprekendheid/retoriek
° periferie van de Griekse wereld: revolutionair democratische Sicilië (periferie = randgebied)
compleet, uitputtend
° retoriek = enthousiaste uiting van de Griekse zin tot redeneren
° nieuw en belangrijk gebied van de menselijke activiteit in kaart gebracht op een exhaustieve manier
° Lysias en Demosthenes realisserden een scala van mogelijkheden om anderen met het woord te
beïnvloeden
° er moet met gemengde gevoelens geoordeeld worden over de antiek-Griekse welsprekendheid
° negative kanten! vaardigheid
° retoriek kan gezien worden als technè die losstaat van kennis van onderwerpen waarover gesproken
word
° technè kan worden aangeleerd door ieder die voldoende talenten bezit, ongeacht zijn morele
kwaliteiten gedrag waarbij je iemand of een menigte mensen
° twee problemen dienen zich aan ophitst met mooie praatjes en overtuigt van een
onwaarheid
: het instrument kan worden misbruikt = demagogie
: overdreven formalisatie van het genre, leer van de stijlfiguren kan in droge, effectjagerij
ontaarden...
0. ter inleiding – notities
* Retoriek
°de kunst van de welsprekendheid
°een rector: iemand die het woord neemt voor een verenigde menigte
°vanaf Grieks-Romeinse wereld
°taal = wapen (o.a. in de politiek)
°ten tijde van de democratie werd taal als ‘gebruiksvoorwerp’ steeds belangrijker
°zeer belangrijk kenmerk: leer van de stijlfiguren!
: alliteratie
= publiek naar climax leiden van een ‘saaie’ toespraak
= aandacht vestigen op bepaalde zaken = aandachtspunten
: drieledigheid/tricolon
= bv. veni, vidi, vici (Caesar)
= ‘twee is te weinig, drie is te veel’
= heel belangrijk stijlfiguur volgens Cicero en Vergilius
: climax/wet van de stijgende leden
= in een opsomming nooite je sterkste argument als eerste uitspelen
= argumenten opbouwen in sterkte
= laatste argumenten het meest uitwerken
° retoriek is ontstaan in de 5 e eeuw v.C. (gouden eeuw) in Sycilië, Syracuse: perfecte ligging,
verdedigbare haven
: ook woonplaats van Archimedes
: eerste handboeken retoriek werden uitgebracht door Corax en Tisias (zie verder)
: Syracuse werd echt machtig vanaf 485 v.C. (na revoluties) toen Gelon (tiran) aan de macht
kwam
: daarna kwam Dionysios I (ca. 430 v.C. – 367 v.C.) – werd hét symbool van het machtige
Syracuse
= werd gevraagd door Plato om zijn filosofieën toe te passen op het stadsbeleid
= bouwde Euryalus: verdedigingsburcht op 7 km van Syracuse
= Pentapylon: platform op vijf pilaren, verdedigd met katapulten (uitvinding Syracuse)
: tijdens de oorlog van 415 v.C. – 413 v.C. werd het volledige Atheense leger nog vernietigd
1
, : Syracuse was ongeslagen tot punische oorlogen, de Romeinen betekenden de ondergang voor
de stad
° Cicero
: leefde van 106 v.C. – 43 v.C.
: schreef in zuiver Latijn
: schrijver en politicus – twee werelden die versmelten 3 gelijkenissen met
: zeer veelzijdig – redevoeringen, brieven, filosofische Caesar werken
: sterft in de naweeën van Caesar
: was het boegbeeld van de senaat Marcus Antonius – werd vogelvrij verklaard
: 43 v.C. gelyncht: onthoofd + handen (symbool redenaarskunst) afgehakt en aan de deur van
de senaat genageld
: Griekse retoriek werd door Cicero in een Latijns handboek gegoten = de Retorica
= pragmatisch
= soort van stappenplan: ‘Hoe moet ik een redevoering opstellen?’
* Sofistiek
° sofist: Griekse filosoof die de macht op filosofisch vlak verdedigt
° bekendste sofist: Gorgias (480 v.C. – 380 v.C.) – zeer oud geworden (zie verder)
: ‘Het woord is een machtig heerser’
= als je het woord op een correcte manier hanteert, heb je de macht
= de macht telt, de waarheid verdwijnt op de achtergrond
* Corax en Tisias
° geen exacte data bekend – ergens midden 5e eeuw v. C.)
° Corax en Tisias zijn bijnamen, hun echte Griekse namen zij niet gekend
= Corax: ‘de kraai’ --> wilde schreeuwer
= Tisias: ‘ de wreker’ --> man die mensen verdedigt, gerechtigheid eist
1. Over het ontstaan van de retoriek in Griekenland
° geboorteplaats van de welprekendheid of rètorikè technè = Sicilië, Syracuse
° halverwege de 5e eeuw v.C. vond in Syracuse een democratische omwenteling plaats
° er werd een hele lawine aan eigendomsprodecures veroorzaakt --> nood aan geschoolde sprekers
° Corax en Tisias stelden de eerste retorische handboeken op, die bevatten:
* 1
elementaire voorschriften op vlak van de opbouw/dispositio
° elke redevoering bevat minstens een inleiding (prooimium)
° een betogend gedeelte (agoon)
° een nawoord (epilogos)
° wordt later verfijnd en speodig ingeruild voor het verhaal (diègèsis) van de gebeurtenissen
* 2uitgewerkte voorbeelden voor een argumentatietechniek (geen bewijzen in strikte zin -->
bewijstechnieken)
° eikos (waarschijnlijk, aannemelijk) en zijn tegendeel (onmogelijk absurd)
: geen concrete bewijsstukken – verdedigen door aan te tonen waarom iets (on)waarschijnlijk is
° èthos (karakter(schets))
: psychologische schets maken van de beschuldigde – argumenteren a.d.h.v. iemands
leven/psychologie
: mag niet ver van de waarheid verwijderd zijn en moet rechters de gewenste overtuigende
indruk geven
: actueel : gerechtspsycholoog – wereld aan mogelijkheden om iemand (on)schuldig te achten
° pathos (emotie)
: gewenste emoties bespelen
: gebruiken in een ‘verloren’ zaak, zonder bewijzen
° theorie rond argumentatietechnieken vergt systematisch geordende psychologische ervaringskennis
° mensenkennis + psychologisch inzicht nodig om het contact met de realiteit niet te verliezen
° ontwikkeling retoriek speelt zich af in een hoog tempo – eerste figuur met enig gezicht stond dicht bij
C&T
° Gorgias van Leontini = leerling van Corax en Tisias – hield zich
bezig met vrij subtiele vragen
2. Gorgias van Leontini
° Gorgias < Leontini (oostkust Sicilië, tussen Catina en Syracuse)
° 5e eeuw v.C. (Griekse ‘Gouden Eeuw’) / +- 480 v.C.- 380 v.C.
2
, ° weinig geweten over zijn leven op Sicilië
: vader = Charmantides, broer = geneesheer, neef = Eumolpus
° vermoedelijk leerling van natuurfilosoof Empedocles
° 427 v.C. overstap naar Athene – moederstad verdegigen tijdens een geschil
: begin van de retoriek in Athene
: men kende de ‘technieken’ van het pleiten nog niet
: cruciaal voor zijn carrière
° wordt een ‘one man show’ – Gorgias is zeer populair – succesvol redenaar
° succes blijft duren – Gorgias blijft in Athene
° gat in de markt = geschoolde redenaars, hij wordt leraar retoriek en trekt door Griekenland, geniet
respect
: vanaf dan ‘sofist’, geen vaste woonplaats
° wordt uitgenodigd door aristocratische families om les te geven aan hen kinderen (schatrijk cliënteel)
° uniek figuur, liet in heiligdom Delphi een gouden standbeeld van zichzelf naast dat van Apollo
plaatsen
: Delphi = nationaal centrum Griekenland
: ‘geschenk aan de goden’ – verheft zichzelf bijna tot het niveau van de goden
° leerlingen: Isocrates, Meno, Kritias, Alkibiades, Jason van Pherai (tiran van Thessalië) ...
° grote invloed op gebied van stilistiek (Thuclydides’ stijl = Gorgiaans)
° heeft zijn stempel gedrukt op redenaarskunst
!! kenmerken: overstap L --> A, rondtrekkend leraar, standbeeld, eerste redenaar die filosofeert over
retoriek
* werken
° van Gorgias’ werken is bijna niets bewaard – als sofist (door zijn uitspreken) kwam hij in conflict met
Plato
: heeft gezorgd voor een ‘cordon sanitaire’ rond de werken van Gorgias
: Gorgias (sofistiek) Plato (idealist)
: geen absolute waarden en normen er is wel zoiets als ‘het goede’, algemene waarheden
: na de dood van Gorgias halen de filosofiën van Plato de bovenhand
° 1retotisch handboek of technè (= kunst, vaardigheid) zoals dat van Corax, Tisias, Thrasymachus
: Corax was de eerste, van Gorgias’ handboek is niets bewaard
° 2Onomastikon, woordenlijst, vermeld door Pollux in praefatio van lexicon, niets bewaard
° 3geschrift Peri Kairou = over Kairos (occasio – Latijn)
: over het geluk van het juiste moment/de juiste timing
: symboliseert ‘geluk dat je neemt/krijgt op het geschikte moment’ voor de Grieken
: als je een massa toespreekt, moet je ze bespelen met oog voor de juiste timing (argumenten)
° 4een filosofisch essay Peri tou mè ontos è peri fuseoos = over het niet-zijnde, bestaande of natuur
: zeer nihilistisch
= nihilisme: het ontkennen van absolute waarden en normen
= je nergens iets van aantrekken, geen regels volgen, zijn voor de zwakken in de
maatschappij
= ethiek: overbodig, voor de zwakken
= nu: relativisme: eigen waarden en normen bepalen
= natuur: wet van de sterksten
: Gorgias was de eerste die over het nihilisme schreef
: kwam hierdoor in een slecht daglicht bij Plato (zie boven)
: neemt een zeer uitgesproken nihilistisch standpunt in t.o.v. drie stellingen
= van dit legendarische essay is een lang fragment bewaard
1 niets bestaat: alles in twijfel trekken, er zijn geen algemene waarheden, alles is schijn, grote
drijfveren helal?
2 als iets bestaat, is het onbegrijpelijk: wij als nietige mens kunnen de grote waarheden van de wereld
niet doorgronden, daarvoor zijn we als mens veel te beperkt
3 zelfs al zou het begrijpelijk zijn, kunnen we er niet over spreken: zelfs als we in staat zouden zijn om
de grote waarden van de wereld te begrijpen, dan nog zouden we niet in staat zijn om die met taal te
kunnen verwoorden, laat staan op papier zetten
Taal is niet in staat om complexe zaken onder woorden te brengen Het woord is een machtig heerser
Contradictie? = Het woord is enkel een machtig heerser in het hier en nu, niet om complexe zaken te
verklaren. Over goden zijn er nu eenmaal geen zekerheden, taal kan niet gebruikt worden om
universele waarhden te verklaren.
Kairos, Turijn, Museo de Antichita – marmeren reliëf
vleugels: het geschikte moment kan heel plots komen, je moet de kairos3
die heel snel voorbijkomt op het juiste moment kunnen grijpen. Het
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur laurienvannieuwenberg. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €4,49. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
Peut-on faire confiance à Stuvia ?
4.6 étoiles sur Google & Trustpilot (+1000 avis)
51036 résumés ont été vendus ces 30 derniers jours
Fondée en 2010, la référence pour acheter des résumés depuis déjà 15 ans