fysieke revalidatie 2
HAND
HOORCOLLEGE 1
WERKEN IN EN MET DE CONTEXT
We onderscheiden hand en armfunctie na centraal letsel: de arm- en handfunctietraining na
CVA, NAH, dwarslaesie, MS en andere neurologische aandoeningen. En dan hebben we nog
handrevalidatie na een perifeer letsel zowel acuut als chronisch.
Als ergo kan je u van handtherapie blijven onderscheiden van kine door de
ergotherapeutische eigenheid en holistische visie te behouden en mee te nemen in de
behandelingen.
Vb: als ergo gaan we wel degelijk aan de slag met een patiënt die enkel een uitgebreid
litteken heeft op de handrug na een snijwonde. Er is geen functieverlies op vlak van
mobiliteit, kracht, grepen en coördinatie. Na bevraging en observatie blijkt deze angstige,
gepreoccupeerde patiënt angstvallig zijn onesthetische hand te verstoppen en niet te
gebruiken bij activiteiten. Een esthetisch letsel beperkt zijn activiteiten en participatieniveau
en kan ook nog negatief beïnvloed worden door een niet motiverende omgeving.
Een handteams valt of staat met goede artsen. Dit kan een chirurg, orthopedist of fysische
geneesheer zijn. Alle teamleden zouden extra opgeleid moeten zijn of competenties door
ervaringen hebben opgebouwd: verpleegkundigen, kine, ergo, psychologen,
maatschappelijke werkers, orthopedisch techniekers enz.
De outcome van het team zal zich richten op een optimaal mogelijk herstel of zich leren
aanpassen en leren leven met restletsels.
Het handteam zal inzetten op
Wondheling
Voorkomen secundaire letsels
Pijn- en oedeembestrijding
Littekenweefselvermindering
Splinting
Passieve en actieve oefneingen
Functionele vaardigheden
Psychische verwerking
Zowel op functies en stoornissenniveau als op activiteiten en participatieniveau. Participatie
binnen wonen of zelfzorg maar ook participeren op werk of productiviteit en vrijetijdniveau.
De ergotherapeutische behandeling van personen met handletsels richt zich allereerst op
herstel van functionele mogelijkheden en indien nodig later op compensatie.
Herstel bekomen we door
1
, Wanneer het mag zo vlug mogelijk inschakelen vd aangedane hand bij ADL
Wanneer de aangedane hand niet gebruikt mag worden bekijken we éénhandig
uitvoeren van activiteiten al dan niet ondersteunt met methode aanpassingen of
tijdelijke hulpmiddelen
We voorkomen secundair letsel door oedeembestrijding, positioneren, spalken,
littekenweefselvermindering en bewegen indien toegelaten
Oefenen op functieniveau is soms nodig om te komen tot activiteiten en
participatieniveau maar we leggen steeds de links naar betekenisvolle activiteit
We bekijken ook werk en vrijetijdsniveau
Handtherapie gebeurt zowel binnen een acute ziekenhuisopname als ambulante revalidatie.
Die context neem je mee in je behandeilng. Vb bij opgenomen patiënten zijn binnen zelfzorg:
wassen, kleden eten en drinken betekenisvolle activiteiten, terwijl binnen een ambulante
setting deze activiteiten thuis gebeuren en minder in de therapiesetting opgenomen kunnen
worden.
DIAGNOSTICEREN
1. Kennismaking – intake – hulpvragen
Als ergotherapeuten werken we steeds naar het uitvoeren van betekenisvolle activiteiten
voor de cliënt. Afname van COPM bij handletsels is zeker een vaste waarde om te wten te
komen welke beperkingen de cliënt ervaart en hoe belangrijk die zijn voor hem, maar ook
welke hulpvragen de cliënt heeft.
Voorbeelden van hulpvragen
Ik wil mijn rechterhand terug kunnen inschakelen bij ADL activiteiten
Ik wil voldoende kracht hebben in mijn rechterhand om mijn werk als technicus
terug te kunnen uitvoeren.
Ik wil voelen wat ik vastneem
Ik wil de zorg voor mijn kinderen terug kunnen opnemen en moet daarvoor mijn
hand goed kunnen gebruiken
Het is belangrijk om in deze fase zicht te krijgen op mogelijheden en beperkingen van de
patiënt zowel door observatie als afname van testen.
2. Verzamelen van gegevens
Het handletselformulier is een goed instrument om alles in kaart te brengen. Gebruik dit
voor stage https://www.nvsha.nl/files/12/Handletselformulier.pdf
3. Observeren
2
,Observeren van uiterlijke kenmerken geeft al veel info. De plaats van het letsel, de
grootte, de doorbloeding, hoe het er uit ziet, oedeem, misvormingen, spieratrofie, de
nagels, abnormale haargroei, vingertoppen,…
Na palpatie kan meer info te weten komen over temperatuur, litteken,
hypergevoeligheid, zweten, droge huid, pijn
Observeren van grepen vindt je bij fysieke 1 terug
4. Assessments
Assessments zijn nooit een doel opzich, je richt je steeds op wat je wilt meten en in
funtie daarvan bepaal je je assessment.
Assessment kan zowel gebruikt worden in de fase van gegevensverzameling als voor
tussentijdse evaluatie als voor het opmaken van een eindstatus met eventuele restletsels
en beperkingen.
Binnen assessment of onderzoek kunnen we een indeling maken van assessment op
stoornisniveau of functieniveau; assessment op activiteiten/vaardighedenniveau en
assessment op participatieniveau.
We kunnen gebruik maken van volgende indeling om de vele bestaande assessments
van hand en armonderzoek te rangschikken:
assessments die “bevragen”; hieronder vallen: interviews, samen invullen van
checklists of vragenlijsten
assessment van uiterlijke kenmerken: inspecteren/ palperen/ observeren
assessments die meten of testen al dan niet gestandaardiseerd.
Assessment kan interprofessioneel opgesteld worden waarbij elk beroep zijn specifieke
inbreng heeft.
ADVISEREN
Zowel bij acute als chronsiche letsels, bij acute richten we advies op voorkomen van
secundaire letsels en ADL.
1. Oedeem controle
Adviseer hoogstand: hand boven de elleboog en de elleboog boven de schouder,
voldoende ondersteunend. Bekijk hoe dit mogelijk en comfortabel is in bed, zetel,…
Je kan oedeem verminderen door toegelaten actieve beweging te stimuleren in de
aangedane hand binnen de pijngrens
Om oedeem tegen te gaan kan geadviseerd worden tot het aanleggen van een
drukverband, elastische vinger of drukhandschoen.
2. Littekenweefselvermindering
Door siliconen gel sheets te adviseren of silicoondrukpads aan te brengen id spalk of
in een verband.
3
, Siliconen combineren met compressie vermindert de vorming van littekenweefsel
Door siliconen gel of spray te adviseren
3. ADL advies
Overloop met de cliënt zijn beperkte ADL activiteiten
Indien de aangedane hand nog niet mag ingeschakeld worden richt dat ADL advies
zich tot éénhandig uitvoeren van ADL activiteiten
Advies naar methodeverandering en tijdelijke hulpmiddelen zijn nodig.
Indien de aangedane hand wel mag ingeschakeld worden geef je ADL advies. Je
bekijkt alle mogelijke ADL activiteiten waarbij de cliënt functioneel actief bewegen kan
toepassen. Let op soms zijn enkel licht actieve activiteiten toegelaten en geen
activiteiten met kracht of weerstand.
BEHANDELEN
1. Outcome
De outcome vh team hangt af naargelang het letsel maar komt meestal op één van
deze outcomes neer: een zo optimaal mogelijk herstel van de handfunctie en/of zich
leren aanpassen en leren leven met restletsels indien nodig. Dit om participatie en
activiteiten binnen alle rollen terug mogelijk te maken.
2. Lange termijndoelen
Situeren zich op woon, werk en vrijetijdsniveau of op zelfzorg, productiviteit en
ontspanning
Bij acute letsels waar volledig herstel mogelijk is zijn ltd soms beperkt tot 2-3
maanden. Andere letsels gaan een langere periode hebben van maanden tot 2jaar.
Vermeld dus goed over welke periode je de ltd ziet.
3. Korte termijndoelen
Geven weer wat nog verworven moet worden op aan je LTD te komen.
4. Plan van aanpak
4
