Samenvatting Sport in de Wereld (Trudo Dejonghe) Bjarne Ceulemans
SPORT IN DE WERELD
HET BEGRIP SPORT
Definitie en taalkundige verklaring
Ontstaan
Afleiding (emotie), identiteit (erover praten met vrienden/op café), nationaliteit
(Flandriens), politiek middelen (rivaliteit BEL-NED), “global culture”
Work & spend-cyclus vrije tijd > mensen werken en besteden geld aan sport
Leisure class > sport ontstond in hogere klasse waar men meer vrije tijd had
Beschavingsproces en op bankbiljetten staan vaak de nationale sporten (rugby in Fiji)
Definitie
Guttman (1998) > spontaan spel vs. georganiseerd spel, niet-competitief vs.
competitief en intellectueel spel vs. fysiek spel/sport
Europese Unie (1992) > “Sport means all forms of physical activity which, through
casual or organized participation, aim at expressing or improving physical fitness and
mental wellbeing, forming social relationships or obtaining results in competition at
all level.” > probleem voor economische definitie
Denksporten ≠ sport > geen voldoende regelmatige/fysieke inspanning en geen doel
om de lichamelijke ontwikkeling te stimuleren of conditie te onderhouden
“Sport is as untranslatable as gentleman” (Elias & Dunning, 1986)
o LAT: deportare (meevoeren), FRA: desporter (zich ontspannen), ENG: disport
o Kreeg internationale impact en werd niet echt vertaald
o Lingua franca > moderne sport is afhankelijk van het oorsprongsgebied,
bijvoorbeeld hands, offside (ENG), demarreren (FRA), ippon (JAP)
Evolutie van traditionele naar moderne spelen
Middeleeuwen
o Ridders/adel > tornooien en jacht
o Stedelijke middenstand > boogschietwedstrijden
o Gewone volk > volksspelen en dierenbrutaliteit
o Gilden kon men vroeger enkel toetreden na voordracht, nu eenvoudige clubs
Sport gebruikt om vaardigheden aan te leren voor jacht, transport en oorlog
Organisatie geworteld in lokale sociale structuur, traditionele waarden
Tijdens festiviteiten (geloof), eenvoudig en ongeschreven reglement
Regionale verschillen, sterke invloed van lokale omgeving (bv. marktplein), lokaliteit
,Samenvatting Sport in de Wereld (Trudo Dejonghe) Bjarne Ceulemans
Traditionele spelen Moderne sporten
Informele organisatie geworteld in de lokale Specifieke formele organisatie,
sociale structuren geïnstitutionaliseerd en gedifferentieerd op
elk mogelijk niveau
Beoefend tijdens festiviteiten Losgekoppeld van festiviteiten
Eenvoudige, ongeschreven reglementen, Geschreven reglementen, gelegitimeerd op
gelegitimeerd door tradities rationele, bureaucratische wijze
Variërend spelpatroon, plezier en muziek
Regionale verschillen in reglementen, Nationaal en internationaal
grootte en vorm van bal, speelveld gestandaardiseerde reglementen
Geen ruimtelijke begrenzing van het Alles gelimiteerd via reglementen
speelveld, tijdstuur en aantal deelnemers
Sterke gemeenschapsdruk om deel te Individuele identiteit zeer belangrijk,
nemen, individu ondergeschikt aan groep gekozen door individu als recreatie
Lage rolverdeling tussen spelers, beide Grote rolverdeling en specialisatie, opdeling
seksen en alle leeftijden kunnen meedoen M/V en leeftijden
Geen onderscheid tussen spelers en fans Sterk onderscheid tussen spelers en fans
Informele sociale controle door spelers zelf Formele sociale controle door officieel
binnen de context van het spel aangestelde personen die spelers straffen
Hoog niveau van getolereerd fysiek geweld Laag niveau van getolereerd fysiek geweld,
en emotionele spontaniteit hoge controle van emoties
Open en spontane vorm van strijd Gecontroleerde en gesublimeerde strijd
Nadruk op fysieke kracht, “de sterke man” Nadruk op vaardigheden
Sterke invloed van natuurlijke en sociale Sportruimte geraakt geïsoleerd van de
verschillen in spelpatroon (plein, heuvels) alledaagse omgeving, minimale verschillen
Lokaliteit gaat boven (inter)nationaliteit Nationale identificatie, resultaatsgericht
Traditionele waarden (christendom) “Citius, altius, fortius”, olympische gedachte
Geen mogelijkheid voor nationale reputatie Monetair worden van sport en budgetten
of betaling, relatieve gelijkheid verkleinen de gelijkheid
Belangrijkste verschillen > secularisatie, egaliteit, bureaucratisering, specialisatie,
rationalisatie, kwantificatie en obsessie met records
Versportingsproces
Traditioneel sportstadium
Vorming van clubs > formalisatie
Reglementering en bureaucratisering > vorming moderne sport
Ruimtelijke diffusie van moderne sport
Internationale bureaucratisering
,Samenvatting Sport in de Wereld (Trudo Dejonghe) Bjarne Ceulemans
Traditionele sporten vandaag
VlaS > Vlaamse traditionele Sporten die alle traditionele verenigingen samenbrengt
Kegelen > 9 kegels, 4 beurten, 1 smalle baan waarover de bal moet rollen
Boogschieten staande wip > veren bovenaan en wip afschieten met een pijl
Stopschieten > muntje zo dicht mogelijk naar een punt op de grond schieten
Krulbol > platte bol rolt tot zo kort mogelijk bij een stuk > het huidige petanque
Trabol > bal laten rollen en laten landen in een roos > het huidige curling
Sjoelbakken, fierljeppen (NL), Highland games (SCO)
Krachtbal > bal in een aantal worpen tot in een doelgebied gooien (in West-Vl., lessen LO)
Korfbal
Ontstaan in NL (1902) maar gebaseerd op Zweedse “ringboll”
Vooral gespeeld in provincie Antwerpen en Nederland
Nederland en België halen alle medailles binnen op EK’s en WK’s
51 teams in België, beperkte ruimtelijke diffusie vanuit Antwerpen
Oorspronkelijk op een veld, maar zaal populairder en intussen ook beachvariant
Netbal
Angelsaksische Sport (Commonwealth) voor vrouwenteams van 7 spelers
Afleiding van basketbal eind 19de E
Indoorversie
Vooral ex-kolonies van VK
Kaatsen/balle pelote
Vooral in Henegouwen, Vl.-Br. en Oost-Vl., volgt de Dender
Trekkers brachten de sport mee, zeer lokaal, enkel regionale reeksen
2x5 spelers + reserve, blote handen, puntentelling als in tennis
Palio/vaandel
Religieus feest hemelopneming van Maria (16/8) en Madonna van Provenzano (2/7)
Ontstaan in Siena (1287)
o Stierengevechten > os- en ezelrace > paardenrace zonder zadel > paarden
aangewezen door loting en bereden door professionele jockey (€ 200K)
Paardenrace tussen interwijken
o Wijken herkenbaar aan verwijzing op naamborden, 10 dnms/17 wijken en
men gaat 3x rond de Piazza del Campo
, Samenvatting Sport in de Wereld (Trudo Dejonghe) Bjarne Ceulemans
Corruptie toegelaten, alles toegestaan (bv, elkaar van paard duwen/trappen), paard
dat eerst aankomt is de winnaar en de wijk die wint, hangt vlaggen uit
Worldgames
Californië (1981), International Worldgames Association ontstaan als “2 de klasse OS”)
Multisportevent 4 jaar > laatste keer Wroclaw 2017, volgende keer Birmingham 2021
33 sporten en 4 invitation sports
o Artistiek en danssporten (trampoline, ritmische gymnastiek), balsporten
(korfbal, squash, vuistbal), martial arts (jujitsu, karate, sumo), precisiesporten
(biljart, bowling), trend sports (frisbee, reddend zwemmen), invitation sports
(kickboksen, American football), krachtsport (powerlifting, touwtrekken)
Enkel sporten uit de Worldgames werden later Olympische sporten
o Badminton (1992), Rugby sevens (2016), baseball M (2021)
European Games
Opwarmer voor de Olympische spelen
1ste editie Baku 2015 > medailles RUS/VK/DUI en BE medailles in gymnastiek/judo
o 30 sporten en 5900 dns
de
2 editie Minsk 2016 > medailles RUS/WRU/OEK en BE medailles in gymnastiek/judo
o 15 sporten en 4100 dns (weg met o.a. watersporten, BMX, schermen, triatlon)
MODERNE SPORT EN INNOVATIE
Socio-economische factoren
Versterking van de staatsmacht
Toename macht bij burgerij/middenklasse
Verzwakking van aristocratie en landeigenaars uit de oorlog
Industrialisatie met productiviteitsdrang > nieuwe levenswijze, geld opbrengen
Kapitalisme zorgde voor competitie
Engeland als bakermat van de sport
Waarom niet in Frankrijk of Duitsland?
Frankrijk:
Centralistische absolute monarchie controleerde de adel
Burgerij en adel werden tegen elkaar uitgespeeld
Koning verbood het recht op vereniging
Opkomende stedelijke elite wordt “adel” maar was afhankelijk van het Hof
Duitsland:
Oude landadel distantieert zich van de nieuwe adel en bourgeoisie
Oude waarden worden niet overgenomen
