Burgerlijk procesrecht
Inleiding
Wat is recht?
Het recht omvat een geheel van gedragsregels en normen
- Verbodsbepalingen (als je het toch doet wordt je gestraft) – gebodsbepalingen (je
moet iets doen) – normen die toelating bevatten (gele papieren bij verboudingen,
vergunningen) – organieke regel (organisatie van de rechtbanken)
- Dwingend recht (kan niet van worden afgeweken) – aanvullend recht (hierbij kan
men afwijken, als je er niet van afwijkt pas je de algemene regel toe)
- Algemene normen (op iedereen van toepassing) – individuele normen (van
toepassing op specifieke personen)
Deze gedragsregels en normen hebben tot doel het maatschappelijk leven te ordenen
De regels worden opgelegd door de overheid
- We hebben de overheid op verschillende niveaus: federale overheid,
gemeenschappen, gewesten en gemeentes
De regels zijn afdwingbaar
- Het belangrijkste kenmerk van het recht
- Als recht niet vrijwillig wordt nageleefd kan je het gaan afdwingen voor de rechtbank
Gerechtelijk recht – formeel recht - handhavingsrecht
Materieel recht vs. Formeel recht
- Materieel: het spel dat je speelt, bv. Burgerlijk recht gaat over huur, koop, huwelijk,
…
- Formeel: de spelregels, hoe breng ik het voor de rechtbank
Burgerljk procesrecht is dus formeel recht
Doel gerechtelijk recht = procesrecht in het algemeen
- We hebben procedure regels, die zijn er met als doel eigen richting te gaan uitsluiten.
Je mag het recht dus niet zelf in handen nemen, hoe graag je dat ook wil. Tenzij je er
met de tegenpartij zelf uitkomt. Als dit niet lukt moet je het voorleggen aan
rechtbank
o 2 restanten van eigen richting
Enac = excpetie van niet nakoming = als ene partij zijn prestatie uit
contract niet nakomt, bv. Zolang je niet in app kan wat je huurt zal je
de huurprijs niet gaan betalen. De ene reageert op het feit dat andere
afwijkt van overeenkomst
Retentierecht
Indeling gerechtelijk recht = procesrecht
- Wij gaan ons focussen op burgerlijk procesrecht = gerechtelijk privaatrecht
- Strafprocesrecht = specifieke procedureregels binnen strafrecht
- Administratief procesrecht
1
, - Fiscaal procesrecht
- Tuchtprocesrecht
Burgerlijk procesrecht
Geheel van procedureregels met betrekking tot burgerlijke zaken, ook het
ondernemingsrecht, arbeidsrecht zitten hierbij. Het zijn alle procedureregels buiten de
specifieek procedureregels hierboven vermeld.
Bronnen van het burgerlijk procesrecht
Internationale verdragen
- Art. 6 EVRM, 14 BUPO (2 belangrijke verdragen)
o Je moet ervanuit gaan dat als je zaak voor rechtbank brengt dat dit eerlijk
behandeld zal worden. Recht op een eerlijk proces
- Een overeenkomst tss 2 of meer staten.
Grondwet
- Erkenning recherlijke macht (art. 40 gw) deze ligt bij de hoven en de rechtbanken
o Rechtbank is op niveau eerste aanleg
o Hoven op niveau van beroep
- Openbaarheid terechtzitting (art. 148 GW)
o Bij familierechtbank vind dit vaak plaats voor raadkamer achter gesloten
deuren
- Motiveringsplicht (art. 149 GW)
o Om het eerlijk proces te gaan waarborgen en om willekeurigheid tegen te
gaan
- Onafhankelijkheid van de rechter (art. 151 GW)
o Rechter moet zich afluiten van de media en dergelijke om oordeel te vellen
- Exceptie illegaliteit (art. 159 GW)
o Regels moeten in overeenstemming zijn met hogere normen. Hoogste heeft
voorrang bij tegenstrijdigheid
Gerechtelijk wetboek (zal belangrijkste bron zijn van burgerlijk procesrecht)
- Datteert van 1967
- Is gemoderniseerd, eenvoudiger en minder formeel
- Bestaat uit 7 delen
o Algemene beginselen
Je moet belang kunnen aantonen
o Rechtelijke organisatie
Bv. Hoeveel rechters, hoeveel kamers
o Bevoegdheid
o Burgerlijke rechtspleging
hoe zaak opstarten, hoe verloopt procedure
o Bewarend beslag, middelen tot tenuitvoerlegging en collectieve
schuldregeling
o Arbitrage
Geschil oplossen buiten rechtbank
o Bemiddeling
Geschil oplossen buiten rechtbank
2
,Bijzondere wetten en decreten
- Wet = op federaal niveau
- Decreet = op niveau van gemeenschappen en gewesten (Brussel maakt
ordonnanties)
- Wet van 15 juni 1935 betreffende taalgebruik in rechtszaken
o Wijziging art. 40 Ger. W. (PP VI) dit gaat specifiek over de sanctie, als je wed
gedagvaard in verkeerde taal kon het zijn dat dagvaarding nietig was, dit heeft
men aangepast zodat deze sanctie minder ernstig is via pot-pourri wet
Rechtsbeginselen
- Fundamentele principes die door rechtspraak (uitspraken door hoven en
rechtbanken) afleidt uit een bepaald rechtsbestel
- Geldt als wet
- Recht van verdediging
o Wat je ook gedaan hebt, je hebt recht op advocaat
- Onafhankeljkheid en onpartijdigheid van de rechter
o Onafhankelijk van andere machten, media, …
- Verbod van eigenrichting
o Je mag niet recht in eigen handen nemen
Rechtspraak
- Beslissingen van hoven en rechtbanken
- Art. 6 ger. W. verbod van precedentenrecht = verbod om te verwijzen naar een
andere rechtzaak waarbij al uitspraak is geweest.
- Niet bindend = bindend voor de partijen (stel je wordt veroordeeld voor geldboete,
voor jou is dat bindend maar niet voor anderen)
- Gezaghebbend
Rechtsleer
- Handboek, juridische tijdschriften
- Niet bindend
- Gezaghebbend
o Je gaat er wel vanuit dat het waar is, dat je er iets uit leert
Rechtspraktijk
- Plaatselijke gebruiken die verschillen van kanton tot kanton, van arrondissement tot
arrondissement, zelf van kamer tot kamer
- Niet bindend
Kenmerken burgerlijk procesrecht
Nationaal karakter
- Belgische rechter past nationale procedureregels toe
- We kijken niet naar dat van de buurlanden, we kijken naar onze eigen regels volgens
het burgerlijk procesrecht
Publiek recht en privaat recht
- Het is een gemengde rechtstak
- Als mensen gaan trouwen is dit tss burgers onderling maar de overheid heeft ook zijn
aandeel in deze overeenkomst. Het huwelijk is privaatrecht maar moet zich
voltrekken in gemeentehuis met burgerlijk ambtenaar
Dynamsch karakter
3
, - Het burgerlijk procesrecht staat niet stil, gerechtelijk wetboek wordt mee aangepast
ofwel worden aparte wetten gemaakt
Nieuwe wetgeving
- Hervorming gerechtelijk landschap + oprichting familierechtbank (12 gerechtelijke
arrondisementen, ervoor waren er 26), PPI, PPIII, PPV, wet 25 december 2017
hervorming gerechtelijke kantons, PPVI, PPVII, waterzooiwet en wijziging
ondernemingsrecht, wet rolrechten
- De pot pourri wetten hebben heel veel veranderd in het burgerlijk procesrecht. Het is
een samenraapsel van vanalles en nog wat. Bv. Het systeem van sancties specifiek de
nietigheid heeft men grondig aangepakt. Men wil justicie zoveel mogelijk gaan
digitaliseren, …
Dienend karakter
- Het burgerlijk procesrecht dient het recht, zegt hoe je materiële wetten moet gaan
uitvoeren.
- Het materiële recht kunnen afdwingen
Formalisticsh karakter
- Er zijn formele, reglementaire bepalingen. Het zijn regels die je moet naleven
- Dit is omdat we een eerlijk en vlot proces moeten kunnen waarborgen.
Gebiedende aard en gradaties
- Regels van openbare orde
o Dwingend recht maar raakt fundamenten van de maatschappij
o Geen afwijking mogelijk
o Bescherming algemeen belang
o Schending ambtshalve opgeworpen in elke stand van het geding
o Schending opgeworpen door elke partij in elke stand van het geding
- Regels van dwingend recht
o Partijen kunnen van bepaling afwijken door overeenkomst na geschil
o Schending wordt niet ambtshalve opwerpen
o Schending opwerpen door belanghebbende partij in limine litis, als er een
schending is dan moet de partij het doen in begin van procedure en voor elk
ander middel
o Art. 628 Ger. W.
- Regels van aanvullend recht
o Art. 624 Ger. W
o Partijen kunnen van bepaling afwijken door overeenkomst voor of na geschil
o Schending wordt niet ambshalve opgeworpen = de rechter zal niet zelf zeggen
dat het fout is toegepast
o Schending opwerpen door belanghebbende partij in limine litis = in het begin
van de procedure en voor elk ander middel.
Accusatoir karakter
- Partijautonomie en beschikkingsbeginsel
- Het starten van een zaak gaat uit van de burger zelf. Het is niet de overheid ide
procedure start.
- Rechter moet zorgen dat het proces eerlijk verloopt. Kan getuigen oproepen,
deskundige aanstellen, kan sleutelen aan juridische kwalificatie.
Ethisch en sociaal
- Burgerlijk procesrecht zorgt voor juiste toepassing van materieel recht
4
