Verbintenissenrecht
Contract als individueel en maatschappelijk instrument
contracten brengen 2 of meer personen voor een bepaald doel, een
bepaalde activiteit of een bepaald project bijeen = in rechte afdwingbaar
A priori; win-win transactie
A posteriori: win-lose of lose-lose transactie
Bv. Art. 7 Woninghuurwet, art. 6 Handelshuurwet -> nastreven
beleidsdoelstellingen via bijzonder contractenrecht
kan gaan om;
A. eenmalige uitwisseling goed/dienst
B. langdurige uitwisseling met voortdurende/opeenvolgende prestaties
C. samenwerking
Achterliggende idee? Meer specialisatie waardoor bijdrage aan welvaart
maatschappij
Algemeen contractenrecht;
- Wil bijdragen aan de zelfontplooiing & zelfbeschikking van elk
individu`
transactie moet autonomie en vrijheid contractant waarmaken
rationele persoon (die weet wat hij wil) kan vrije keuzes maken &
zo zijn eigen belang behartigen
- Uit respect voor de andere medecontractant is een partij moreel &
juridisch verplicht haar contractuele belofte na te komen, waarop de
ander redelijkerwijze mag vertrouwen
Externaliteiten = negatieve gevolgen die de ermee beoogde activiteit
heeft op de buitenwereld.
Procedural justice; regels die erop zijn gericht na te gaan of de
totstandkoming procedureel correct is verlopen, zonder na te gaan of
een contract inhoudelijk rechtvaardig is (= substantive justice)
Urgenda-zaak = klimaatzaak in Nederland
Nederlandse Hoge Raad veprlicht de Nederlandse staat haar
verantwoordelijkheid te nemen voor de toekomstige generaties wegens
het risico dat vasthangt aan de klimaatverandering voor het leven en
welzijn v/d burger (beschermd in art. 2 & 8 EVRM)
Contract als 1 van de bouwstenen van ons privaatrechtelijk
vermogensrecht
Privaatrechtelijk vermogensrecht = gebouwd op een aantal fundamentele
basisregels waarmee rechtssubjecten of personen rekening moeten
houden (die onze maatschappij op juridische wijze organiseren)
1
,Vermogen: behoort toe a/e persoon (art. 3.35, lid 1 BW)
= geheel van activa en passiva v/e persoon
in principe; elke persoon -> 1 vermogen, maar! Wetgever kan
uitzonderingen creëren door de erkenning van deelvermogens (art. 3.35,
lid 2 BW)
Als een persoon een aanspraak heeft op een ander, kan hij die aanspraak
proberen afdwingen door;
A. buitengerechtelijke middelen van geoorloofde eigenrichting
B. aanspraak in rechte afdwingen door uitoefenen van een rechtsvordering
/ actio (instellen eis/vordering via dagvaarding/Verzoekschrift met het oog
op verkrijgen uitvoerbare titel (= voorlopig of definitief uitvoerbare
rechterlijke uitspraak)
Indien medecontractant niet aan zijn verplichtingen wil voldoen
dient zijn vermogen als waarborg = ‘gemeenschappelijke waarborg’
of ‘algemeen verhaalsonderpand’ van zijn schuldeisers
Internationalisering, Europeanisering, digitalisering, regionalisering en
constitutionalisering
Rechtsvergelijkende methode als inspiratie om eigen rechtsregels te
interpreteren of te creëren
Europeanisering; EU-recht doorkruist, hetzij bevestigd de bestaande
nationale privaatrechtelijke regels
Nationale rechters moeten de volle werking van het Unierecht verzekeren
Bv. recht v/e lidstaat mag niet op algemene wijze weigeren a/e partij bij
een mededingingsbeperkende overeenkomst schadevergoeding te
vorderen om de enkele reden dat ze partij is
B2B = contracten tussen handelaars waarvan minstens 1 partij kmo is
B2C = contracten tussen handelaars & consumenten
Sinds 2014; ook gewesten hebben bevoegdheid om contracten te
regelen (in bep. Mate)
Constitutionalisering privaatrecht = toename impact grondrechten =
horizontale werking grondrechten (tussen particulieren)
GWH: kan wetten die relaties tussen particulieren regelen, aan
grondrechten en gelijkheidsbeginsel aftoetsen (kan leiden tot
nietigverklaring, ongrondwettigheid, ..)
Verticale werking grondrechten = bescherming particulier tegen overheid
2
,Oude BW (= huidig recht) en BW (= toekomstig recht)
Wetsvoorstel; beoogt rechtszekerheid & flexibiliteit
Hoe? Codificeren rechtspraak & rechtsleer
Default rule: mogelijk om hiervan af te wijken
Mandatory rule: afwijking mogelijk
Imprevisieleer = ter bescherming van de partij die kwetsbaar is geworden
door een wijziging van de context waarin een contract tot stand is
gekomen
Nieuwe regels; in werking op de 1ste dag van de 18e maand na de
bekendmaking in Belgisch Staatsblad geen terugwerkende kracht
Verbintenis =
1) technische of eigenlijke betekenis (klassieke definitie)
= een rechtsband (vinculum juris) tussen twee of meer personen
(schuldeiser of crediteur versus schuldenaar of debiteur) waarbij de
schuldeiser tegenover de schuldenaar op een in rechte afdwingbare wijze
aanspraak kan maken op een prestatie die in geld waardeerbaar is.1
2) oneigenlijke, populaire betekenis
= bekeken vanuit het perspectief van de schuldenaar of vanuit de
passiefzijde (schuldzijde) van een boekhoudkundige balans
Schuld = spiegelbeeld schuldvordering (= persoonlijk recht = de
verbintenis bekeken vanuit het perspectief van de schuldeiser of vanuit de
actiefzijde van een balans)
schuldeiser bij verbintenis kan in principe een prestatie afdwingen van
de schuldenaar
Verhuurder en huurder sluiten een huurcontract waardoor meerdere
verbintenissen ontstaan
Prestaties die beloofd worden over en weer?
A. Huurder t.o.v. verhuurder : betalen van huurprijs + goed onderhouden
B. Verhuurder t.o.v. huurder: goed ter beschikking stellen zodanig dat de
huurder het goed kan gebruiken en er het genot van kan kennen
Containerbegrip contract/ overeenkomst = rechtshandeling (= handeling
die iemand stelt met het oog het te bereiken van de rechtsgevolgen die
eraan vasthangen)
Verbintenis gezien vanuit perspectief schuldeiser = schuldvordering
1
Zie art. 5.1 Wetsvoorstel Verbintenissen: “Een verbintenis is een rechtsband op grond waarvan een schuldeiser
van een schuldenaar in rechte de uitvoering van een prestatie mag eisen.”
3
, Vanuit perspectief schuldenaar = schuld
Draft common frame of reference = ontwerp Europees burgerlijk wetboek
= de oneigenlijke definitie, vanuit passiefzijde/verplichting schuldenaar
Obliegenheit = last -> degene hiertoe gehouden, verliest een aanspraak
als hij de last niet vervult, maar kan niet worden gedwongen een bepaalde
prestatie te verrichten
Stel; u bent slachtoffer van een ongeval, veroorzaakt door fout van een
ander, iemand heeft u verwond met een mes (= fout gedrag) – degene die
fout heeft begaan kan aansprakelijk worden gesteld tot schadevergoeding
Wettelijke Obliegenheit – schoolvoorbeeld: schadebeperkingsplicht
verplichting van een schadeleider om alle redelijke maatregelen te
nemen om zijn schade te beperken
Bv. door contract met een derde te sluiten
Grondslag; verplichting van elke contractpartij om een overeenkomst
te goeder trouw uit te voeren (art. 1134, alinea 3)
ander voorbeeld: art. 1648 oud BW
Stel dat u niet naar dokter gaat en die wonde laat verergeren – die
persoon moet niet alle schade vergoeden – u hebt als slachtoffer de
plicht/last/ obliegenheit om u schade te beperken =
schadebeperkingsplicht – plicht alle redelijke maatregelen te nemen om u
schade te beperkten – maakt niet uit of die schade daardoor daadwerkelijk
is verminderd
.
à Schuldenaar kan niet zeggen dat ge dat moet doen, kan dat niet
afdwingen van u, kan die prestatie (bv. naar de dokter gaan) niet
afdwingen
à Hangt wel een sanctie aan vast, hangt af van soort obliegenheit –
hier bv. niet in slagen uw volledige schade vergoed te krijgen
Bv. wanneer de koper die vordering niet binnen bepaalde termijn
instelt – recht vervalt om verkoper nog aan te spreken tot
ontbinding, schadevergoeding, .. - koper kan hiertoe niet
gedwongen worden, maar wel sanctie aan verbonden
Contractuele Obliegenheit; wanneer een overeenkomst bepaalde
formaliteiten of termijnen oplegt die een partij op straffe van verval van
haar rechten jegens haar medecontractant moet naleven.
Bv. overeenkomst tot verkoop van aandelen; kan opleggen dat de koper
op straffe van verval volgens strikte formaliteiten en binnen bepaalde
termijnen moet overgaan tot de schriftelijke mededeling van een
gebeurtenis die tot een aanspraak tegen de verkoper aanleiding kan
4
