Garantie de satisfaction à 100% Disponible immédiatement après paiement En ligne et en PDF Tu n'es attaché à rien
logo-home
Arbeidssociologie samenvatting €5,49   Ajouter au panier

Resume

Arbeidssociologie samenvatting

1 vérifier
 72 vues  2 fois vendu

Samenvatting van het vak arbeidssociologie gegeven door prof Christophe Vanroelen en prof Karen Van Aerden. Gebaseerd op de slides, het handboek en de lessen.

Dernier document publié: 3 année de cela

Aperçu 8 sur 138  pages

  • Oui
  • 13 mai 2021
  • 18 juin 2021
  • 138
  • 2020/2021
  • Resume
book image

Titre de l’ouvrage:

Auteur(s):

  • Édition:
  • ISBN:
  • Édition:
Tous les documents sur ce sujet (5)

1  vérifier

review-writer-avatar

Par: tomdonné1 • 3 année de cela

avatar-seller
paulineverhelst
ARBEIDS-
SOCIOLOGIE
Prof. Dr. Christophe Vanroelen en Dr. Karen Van Aerden




Pauline Delphine Verhelst

VUB | 2020-2021

,Inhoudsopgave

Hoofdstuk 1: de kijk van sociologie .................................................................................................................4

Hoofdstuk 2: De sociologische kijk op arbeid...................................................................................................7
2.1. Actualiteit ............................................................................................................................................. 7
2.2. Wat is werk? Wat is arbeid? ................................................................................................................. 7
2.3. De waarde van werk/ arbeid ................................................................................................................ 9
2.4. Soorten arbeid ...................................................................................................................................... 9

Hoofdstuk 3: Het arbeidsbestel: conceptuele afbakening .............................................................................. 14
3.1. Het arbeidsbestel ‘tastbaar’ maken ................................................................................................... 14
3.2. 3 arena’s van het arbeidsbestel .......................................................................................................... 16
3.3. De aggregatieniveaus van het arbeidsbestel...................................................................................... 16
3.4. De arbeidsplaats en arbeidskwaliteit (de 4 A’s).................................................................................. 17
3.5. Besluit: situering van het arbeidsbestel .............................................................................................. 22

Hoofdstuk 4: Kapitalisme en de opkomst van de industriële arbeidsorganisatie ............................................ 23
4.1. Modernisering, kapitalisme en industrialisering ................................................................................ 23
4.2. Werk in de pre-industriële samenleving: geschiedenis in vogelvlucht ................................................ 25
4.3. Industrieel kapitalisme: ‘voor en na’................................................................................................... 27
4.3.1. Kerneigenschappen industrieel kapitalisme .................................................................................. 27
4.3.1.1. Gespecialiseerde interactiekaders ....................................................................................... 27
4.3.1.2. ‘Vrije’ arbeidsverhoudingen ................................................................................................. 28
4.3.1.3. Het productiesysteem .......................................................................................................... 29
4.3.1.4. Omgang met ‘de tijd’............................................................................................................ 31
4.3.1.5. Opleiding en rekrutering ...................................................................................................... 31
4.3.1.6. De betekenis van arbeid ....................................................................................................... 32
4.3.1.7. Samenvatting ....................................................................................................................... 32
4.4. Oorzaken van het industrialiseringsproces ......................................................................................... 32

Hoofdstuk 5: De grondvesten van het arbeidsbestel ..................................................................................... 34
5.1. Fasen in het kapitalistisch ontwikkelingsproces ................................................................................. 34
5.2. Fordisme: opgang en neergang .......................................................................................................... 35
5.3. Geavanceerd kapitalisme en centrale kenmerken .............................................................................. 38
5.3.1. De postindustriële samenleving .................................................................................................... 38
5.3.2. De geglobaliseerde samenleving ................................................................................................... 39
5.3.3. Post-Fordistisch competitiemodel ................................................................................................. 40
5.3.4. Geavanceerd kapitalisme: hedendaagse kenmerken .................................................................... 40
5.3.4.1. Technologie .......................................................................................................................... 40
5.3.4.2. Politieke democratie ............................................................................................................ 46
5.3.4.3. Welvaartsstaat en sociale ongelijkheid ................................................................................ 47

Hoofdstuk 6: Een conceptueel kader voor de arbeidsorganisatie – het wetenschappelijk management als
referentiemodel ............................................................................................................................................ 49
6.1. Van ‘missie’ naar ‘arbeidsorganisatie’................................................................................................ 49
6.2. De productieorganisatie ..................................................................................................................... 49
6.3. De arbeidsorganisatie ......................................................................................................................... 52


1

, 6.4. Wetenschappelijk management en de bureaucratische arbeidsorganisatie ...................................... 55
6.4.1. Klassieke managementbenadering ................................................................................................ 55
6.4.2. Wetenschappelijk management .................................................................................................... 55

Hoofdstuk 7: Kritische perspectieven en debatten over de arbeidsorganisatie .............................................. 59
7.1. Kritische debatten ............................................................................................................................... 59
7.2. Breuklijnen in de (arbeid)sociologie.................................................................................................... 59
7.3. Kritisch debat met het wetenschappelijke management ................................................................... 61
7.3.1. Een vaste menselijke natuur? ........................................................................................................ 61
7.3.1.1. Psychologisch humanisme ................................................................................................... 61
7.3.1.2. De relatieve menselijke natuur ............................................................................................ 62
7.3.2. (In)formele structuren? ................................................................................................................. 65
7.3.2.1. Interactionisctische stroming ............................................................................................... 65
7.3.2.2. Institutionele benaderingen ................................................................................................. 67
7.3.3. Samenvallende of conflicterende belangen?................................................................................. 69
7.3.3.1. De disciplinerende rol van discours...................................................................................... 69
7.4. Twee kerndebatten: vervreemding en (de)kwalificatie ...................................................................... 71
7.4.1. Debat 1: vervreemding .................................................................................................................. 71
7.4.1.1. Vervreemding – Marx........................................................................................................... 71
7.4.1.2. Vervreemding – Seeman ...................................................................................................... 71
7.4.1.3. Vervreemding – Blauner ...................................................................................................... 72
7.4.2. Debat 2: Dekwalificatie of rekwalificatie ....................................................................................... 74
7.4.2.1. Dekwalificatie ....................................................................................................................... 74
7.4.2.2. Rekwalificatie ....................................................................................................................... 77
7.4.2.3. Polarisering........................................................................................................................... 79

Hoofstuk 8: hedendaagse arbeidsorganisatiemodellen ................................................................................. 80
8.1. Inleiding en situering .......................................................................................................................... 80
8.2. 2 grote tendensen (- en een middenweg) ........................................................................................... 81
8.2.1. Neofordisme .................................................................................................................................. 83
8.2.1.1. Lean production ................................................................................................................... 83
8.2.1.2. McDonaldism ....................................................................................................................... 85
8.2.2. Post-fordisme ................................................................................................................................ 86
8.2.2.1. Flexibele specialisatie ........................................................................................................... 86
8.2.2.2. De NET-these ........................................................................................................................ 87
8.2.3. Modellen van innovatieve arbeid(her)organisatie ........................................................................ 88
8.2.3.1. Reflectieve productie ........................................................................................................... 89
8.2.3.2. De socio-technische school .................................................................................................. 90
8.2.3.3. Totale werkplaatsinovatie .................................................................................................... 91
8.2.4. Discussie ........................................................................................................................................ 92

Hoofdstuk 9: De arbeidsmarkt: centrale actoren en het fenomeen van de werkloosheid .............................. 94
9.1. Inleiding .............................................................................................................................................. 94
9.2. Centrale kenmerken en definities ....................................................................................................... 95
9.3. Theoretische benaderingen ................................................................................................................ 99
9.2.1. De (neo-)klassieke benaderingen .................................................................................................. 99
9.2.2. Normatieve benaderingen ........................................................................................................... 101
9.2.3. Institutionele benaderingen ........................................................................................................ 102
9.2.3.1. De gesegmenteerde arbeidsmarkt ..................................................................................... 103
9.2.3.2. De duale arbeidsmarkt ....................................................................................................... 104
9.2.3.3. De transitionele arbeidsmarkt............................................................................................ 106
9.2.4. Kritische bendaringen .................................................................................................................. 107



2

,Hoofdstuk 10: De arbeidsmarkt: centrale actoren en het fenomeen van de werkloosheid .......................... 109
10.1. Actualiteit ......................................................................................................................................... 109
10.2. Centrale actoren ............................................................................................................................... 109
10.2.1. Werknemers............................................................................................................................ 109
10.2.2. Werkgevers ............................................................................................................................. 111
10.2.3. Collectieve actoren ................................................................................................................. 113
10.2.4. De overheid ............................................................................................................................. 114
10.3. Het fenomeen werkloosheid ............................................................................................................. 115

Hoofdstuk 11: Arbeidsverhoudingen ........................................................................................................... 117
11.1. Actualiteit – inleiding ........................................................................................................................ 117
11.2. Centrale actoren ............................................................................................................................... 118
11.2.1. De vakbonden ......................................................................................................................... 118
11.2.2. De werkgeversorganisaties ..................................................................................................... 118
11.2.3. De overheid ............................................................................................................................. 119
11.2.4. Nieuwe actoren en nieuwe modellen ..................................................................................... 119
11.3. Vorm en inhoud ................................................................................................................................ 120
11.3.1. Centrale processen ................................................................................................................. 120
11.3.2. Systemen van arbeidsverhoudingen ....................................................................................... 120
11.3.3. Resultaten van sociaal overleg ................................................................................................ 121
11.4. Het Belgische sociaal overlegmodel in detail.................................................................................... 122
11.5. Theoretische paradigma’s (geen examenleerstof) ........................................................................... 124
11.6. Sociaal protestgedrag ....................................................................................................................... 124

Hoofdstuk 12: De flexibilisering van de arbeidsverhoudingen?.................................................................... 126
12.1. Inleiding ............................................................................................................................................ 126
12.2. Standaard arbeidsverhouding (SER) ................................................................................................. 126
12.3. De SER onder druk ............................................................................................................................ 127
12.4. Wat na de SER?................................................................................................................................. 129
12.5. Vormen van destandaardisering ...................................................................................................... 130
12.5.1. Contractuele destandaardisering ............................................................................................ 131
12.5.2. Temporele destandaardisering ............................................................................................... 131
12.5.3. Ruimtelijke destandaardisering .............................................................................................. 132
12.5.4. Functionele destandaardisering.............................................................................................. 132
12.5.5. Representatieve destandaardisering ...................................................................................... 133
12.6. Naar een nieuwe SER? ...................................................................................................................... 133

Voorbeeldvragen/ pollvragen ..................................................................................................................... 134




3

, - Centrale doelstelling
o Inzicht in de basisconcepten en historische en hedendaagse (sociologische)
discussies over arbeid en arbeidsverhoudingen

Hoofdstuk 1: de kijk van sociologie
Geen leerstof – belangrijke inleiding
- Sociologie
o De wetenschap van het maatschappelijk spel
o Inzicht proberen verwerven op de manier waarop de sociale vorm krijgt
§ Het sociale = manier waarop mensen samenleven, hoe groepen zich
tot elkaar verhouden
• Geen wetenschappelijk element
• Mensen geven hier zelf vorm aan
• Het sociale is niet absoluut, is aan verandering onderhevig =
contingent
• Feiten die relatief zijn, arbitrair lijken
• Je kan vaak verklaringen vinden waarom mensen een bepaald
gedrag stellen
§ Sociale handelingen
• Zijn niet vrij en rationeel
• Handelen is heel sterk beïnvloed en gebonden met de
beperkingen die we hebben
o Cultuur, studies, geld, sociale relaties/ groepen, team,

- Interactiekaders
o Gezinnen, verenigingen, vriendengroepen, bedrijven, …
o 3 ingrediënten
§ Speelveld
§ Wetten, sociale spelregels
§ Actoren, spelers
o Ieder interactieverband is iets wat afgebakend is
§ In de tijd
• Bv werkuren en privé uren
§ Geografisch
• Op de werkvloer of buiten de werkvloer
§ Regels gelden enkel als je daar aanwezig bent als actor
• Arbeidsreglement
o Bv internetgebruik kan gecontroleerd worden op de
werkvloer maar niet thuis
• Wetten in een land
• ‘Fair Play’
o Bestaat niet alleen in de sport maar ook op de
werkvloer
o Bv: iedereen werkt op hetzelfde tempo
• Hier kunnen dus ook sancties aan gekoppeld zijn
o Spelers
§ Werknemers, diensthoofden, CEO, klanten, …


4

, § Streven doelen na, die vasthangen aan bepaalde rollen/ taken/ functie
- 5 sociologische vraagstukken
o Individu en samenleving
§ Hier is een klaarblijkelijk spanningsveld
§ Het is heel moeilijk om een individu voor te stellen als vrij en
ongebonden en een samenleving als iets dat het individu wil beroven
van haar vrijheid
§ Mensen (vooral mensen die het ver geschopt hebben in het leven)
vinden vaak dat ze uniek zijn en kunnen de samenleving beschrijven
als iets wat hun beperkt
• Maar bv een Ferrari hebben zou niets betekenen moesten
andere mensen hier geen interesse in hebben
o De samenleving als bron van mogelijkheden en beperkingen
§ Mogelijkheden
• Bv studenten in België kosten meer dan het inschrijvingsgeld
dat betaald wordt, de samenleving werkt hieraan mee
• Maar ook bijvoorbeeld openbaar vervoer
• Dit kan alleen door het concept van arbeidsdeling
o Het bestaan van verschillende groepen (bv bakker)
o Alles wat in een samenleving gebeurt kan worden
gedifferentieerd
§ Beperkingen
• Collegialiteit kan in de baan staan van succes
• Een intelligente man die uit een arm gezin komt kan een grote
belemmering hebben omdat hij geen interesse heeft in die
wereld
o De sociale oorzaken van menselijk gedrag en denken
§ De sociale feiten die bestaan en bepalen ons leven in een grotere
mate dan dat we zelf denken
§ Bv: economische crisis
• Had een grote invloed op mogelijk te vinden jobs bijvoorbeeld
• Dit was beïnvloed door sociale constructen
• Bv het kapitalistische beeld kan zorgen dat er veel mensen
ontslagen worden om toch dat winstoogmerk te blijven volgen
o Dit kan ook zijn tegen de wil van de persoon die
mensen wil ontslaan
o Samenwerking en identificatie
§ Samenwerken en solidariteit
§ Arbeidsdeling
• Je zou verschillende beroepen moeten kunnen uitoefenen om
al je behoeften te voldoen moest je niet kunnen beroepen op
bv een bakker, slager, …
§ We doen ook geen dingen die bv ingaan tegen de normen van een
team




5

, o Competitie en onderscheid
§ We onderscheiden ons als mens zelf door in de collectiviteiten samen
te werken
§ In competitie zich onderscheiden van elkaar
§ Belangenverschillen tussen groepen
§ Conflicten over bv prestige
§ Ontstaan van paradox:
• Conflicten zijn belangrijk om een bedrijf/ maatschappelijke
systemen van gedaante te laten veranderen, laten groeien, …
• Maar deze kunnen ook disproportioneel zijn doordat er
belangenverschillen ontstaan, samenhang/ team spirit uit
elkaar valt.
- Sociologie = wetenschap?
o Empirisch onderzoek volgens regels van de wetenschappelijke methode
§ Men stuit op grenzen die de natuurlijke wetenschappen niet
tegenkomen
§ Sociaalwetenschappelijke vaststellingen zijn moeilijker te verankeren
• Bv: werkloosheid
o Sociale wetenschappers weten goed wat de oorzaken
hiervan zijn
o Heeft vaak niet te maken met niet willen werken
o Maar wel bv een snel veranderende arbeidsmarkt
o Sociaal beleid kan mank lopen (bv opleidingsbeleid)
o Er kunnen ook individuele, persoonlijke factoren spelen
o Toch moet er maar 1 luie werkloze naar buiten komen
in de media en het hele verband kan onderuit gehaald
worden door stereotypen
o Belangrijkste taak = gezond verstand, stereotypen onderzoeken, tegen de
haren te strijken
§ Samenleving uitdagen, consensus en stereotypen onderuithalen
§ Verbanden die kunnen gelegd worden zijn zelden vaststaande wetten
• Samenleving heeft een eigen aard en de elementen die
bestudeerd worden proberen constant hun omgeving aan te
passen aan hun eigen doelstellingen en behoeften
• Elementen: actoren, individuen, mensen en sociale
(belangen)groepen
• We kunnen niet praten over sociale wetmatigheden
§ Bij het vinden van een verband: zal dit verband dan constant blijven of
zullen hier wijzigingen in komen?
• Bv als iedereen plots een masterdiploma heeft
o Probleem: veel experimenten zijn onethisch
§ Kijken naar evenementen die vanzelf gebeuren en deze onderzoeken
- Belang van empirie
o Doel om sociale werkelijkheid weer te nemen, te beschrijven, te analyseren
en te verklaren
o Een constante dialoog tussen theorie en empirie (waarnemingen), alsook
discussie met de bredere samenleving


6

, Hoofdstuk 2: De sociologische kijk op arbeid
2.1. Actualiteit
- Telewerk
o Na pandemie zal er structureel telewerk blijven, heeft dingen vergemakkelijkt
o WG is hier geen grote fan van: heeft impact op de arbeidsorganisatie
§ Hoe vorm van controle?
§ Hoe werktijden bepalen?
§ Wat met arbeidsorganisatie tussen verschillende takken en rollen?
§ Wat met kosten die gepaard gaan met telewerk?
§ Moeten er nog kantoren voorzien worden?
o Heeft impact op arbeidsverhoudingen
o Ongelijkheid op de arbeidsmarkt zet zich ook verder in bv ongelijkheid bij kans
op besmetting op corona
§ Kans op besmetting
• Afhankelijk van sector, loon, …
- Wat doet de coronacrisis met de arbeidsmarkt?
o Veel werkloosheid
o Valt beter mee dan verwacht
o ‘Slechts een knik in een opwaartse curve’
o Groeiende nood aan werknemers
o Specifieke situatie van krapte op de arbeidsmarkt
o Bedreigde jobs: routine, midden geschoolde jobs
§ Belangrijk: polarisering
• 2 polen die groeien waarbij de middengroep in belang afneemt
- Loonmatigingswet
o Lonen in België zijn aan de hoge kant: rekening houden met loonstijgingen in
buurlanden en index
o Hogere loon kan de koopkracht binnen een land verhogen
o Maar extra loon kan ook gebruikt worden om ergens anders te consumeren
(waar het dus goedkoper is)
o Loonmatigingswet bepaalt hoeveel lonen mogen stijgen
§ Sectoren en bedrijven moeten zich hieraan houden
2.2. Wat is werk? Wat is arbeid?
- Belangrijk voor alle werkvelden
- Studieveld kan een beeld geven over het beeld dat je hebt over iemand
- Hoe komt het dan mensen een identiteit ontlenen aan hun werk
o Werk/studies is vaak de eerste vraag als we iemand leren kennen en dit geeft
een eerste beeld van de andere persoon
- Wat is werk?
o Vergoed – niet vergoed
o Illegaal – legaal
o Vrijwillig – niet vrijwillig
- Smalle en brede definities van werk (definities niet te kennen)
o Betaalde activiteit voor rekening van een derde
o Activiteit die tot doel heeft de natuur te transformeren en meestal een sociaal
gebeuren is
o Tal van activiteiten zijn moeilijk te definiëren als werk


7

Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:

Qualité garantie par les avis des clients

Qualité garantie par les avis des clients

Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.

L’achat facile et rapide

L’achat facile et rapide

Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.

Focus sur l’essentiel

Focus sur l’essentiel

Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.

Foire aux questions

Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?

Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.

Garantie de remboursement : comment ça marche ?

Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.

Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?

Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur paulineverhelst. Stuvia facilite les paiements au vendeur.

Est-ce que j'aurai un abonnement?

Non, vous n'achetez ce résumé que pour €5,49. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.

Peut-on faire confiance à Stuvia ?

4.6 étoiles sur Google & Trustpilot (+1000 avis)

80796 résumés ont été vendus ces 30 derniers jours

Fondée en 2010, la référence pour acheter des résumés depuis déjà 14 ans

Commencez à vendre!
€5,49  2x  vendu
  • (1)
  Ajouter