Resume
Uitgebreide en volledige samenvatting van Cognitieve psychologie I
Dit is een volledige en uitgebreide samenvatting van Cognitieve psychologie I van 2021. Gemaakt aan de hand van de slides en eigen notities.
[Montrer plus]
Publié le
18 mai 2021
Nombre de pages
93
Écrit en
2020/2021
Type
Resume
Par: dilaradegirmenci • 9 mois de cela
Par: maximemolamba • 1 année de cela
Par: maryamhalwazzan • 1 année de cela
Par: egiyevazjanetta • 2 année de cela
Par: ochannoura • 2 année de cela
Par: deboeckemma01 • 2 année de cela
Par: ghislaineadabakrim • 2 année de cela
S'abonner
Envoyer un Message
€4,99
Garantie de satisfaction à 100%
Disponible immédiatement après paiement
En ligne et en PDF
Tu n'es attaché à rien
Aurélie Weverbergh 2 BA PSYCH 2020-2021
VUB
Cognitieve psychologie I
Inhoud
1 Inleiding........................................................................................................................................... 6
1.1 Wetenschappelijke methode .................................................................................................... 6
1.1.1 Afhankelijke variabelen................................................................................................... 6
1.1.2 Populaties ........................................................................................................................ 7
1.1.3 Theorie............................................................................................................................. 7
1.1.3.1 Waarom zijn theorieën nodig?..................................................................................... 7
1.1.3.2 Onderzoek-theorievorming.......................................................................................... 7
2 Geschiedenis.................................................................................................................................... 9
2.1 Eerste cognitieve psychologen ................................................................................................ 9
2.1.1 De psychologische scholen............................................................................................ 10
2.1.2 Pioniers .......................................................................................................................... 10
2.1.2.1 Franciscus Donders (1868) ........................................................................................ 10
2.1.2.2 Hermann Ebbinghaus (1885) ..................................................................................... 10
2.2 Opkomst behaviorisme .......................................................................................................... 11
2.2.1 Cognitieve psychologie vs. Behaviorisme..................................................................... 12
2.2.2 Eerste helft 20ste eeuw ................................................................................................... 12
2.2.3 Over het behaviorisme................................................................................................... 12
2.2.4 Kritiek behaviorisme ..................................................................................................... 12
2.2.5 Leerexperimenten .......................................................................................................... 13
2.2.6 Openen black box .......................................................................................................... 13
2.3 Cognitieve revolutie .............................................................................................................. 13
2.3.1 Informatieverwerkingsbenadering ................................................................................. 14
2.3.2 Cognitieve modellering ................................................................................................. 14
2.3.2.1 Artificiële intelligentie (AI) ....................................................................................... 15
2.3.3 1956: geboortejaar cognitieve psychologie ................................................................... 15
2.4 Hedendaagse cognitieve psychologie .................................................................................... 15
2.4.1 Nieuwe benaderingen .................................................................................................... 16
2.4.2 De theorie van cognitie? ................................................................................................ 16
3 Perceptie ........................................................................................................................................ 17
3.1 Wat is perceptie? ................................................................................................................... 17
3.1.1 Van prikkel tot perceptie ............................................................................................... 17
3.1.1.1 Sensorische modaliteit ............................................................................................... 18
3.1.1.2 sensorische fase ......................................................................................................... 18
3.1.1.3 Perceptuele fase ......................................................................................................... 18
1
,Aurélie Weverbergh 2 BA PSYCH 2020-2021
VUB
3.1.1.4 beperkingen ............................................................................................................... 18
3.2 Psychofysica .......................................................................................................................... 19
3.2.1 Detectiedrempel............................................................................................................. 19
3.2.2 Verschildrempel ............................................................................................................ 20
3.2.2.1 Wet van Weber .......................................................................................................... 20
3.2.3 Schaal-vraagstuk............................................................................................................ 21
3.2.3.1 Machtswet van Stevens (1957) .................................................................................. 21
3.3 Objectherkenning .................................................................................................................. 22
3.3.1 Van waarneming naar herkenning ................................................................................. 22
3.3.2 Modellen objectherkenning ........................................................................................... 22
3.3.2.1 Computationele benadering David Marr (1982) ....................................................... 22
3.3.2.2 Recognition by Component Theory Irving Biederman (1987).................................. 25
3.3.2.3 top-down .................................................................................................................... 26
3.4 Gezichtsherkenning ............................................................................................................... 26
3.4.1 Fusiforme face area ....................................................................................................... 26
3.4.1.1 Greeble experiment Gauthier e.a. (1999) .................................................................. 27
3.4.2 Modellen gezichtsherkenning ........................................................................................ 28
3.4.2.1 Prototypische modellen ............................................................................................. 28
3.4.2.2 Aantrekkelijkheid ...................................................................................................... 28
4 Aandacht........................................................................................................................................ 29
4.1 Wat is aandacht? .................................................................................................................... 29
4.2 Selectieve aandacht ............................................................................................................... 29
4.2.1 Exogene en endogene aandacht ..................................................................................... 29
4.2.2 Selectieve aandacht ....................................................................................................... 30
4.2.2.1 Change blindness ....................................................................................................... 30
4.2.2.2 Inattentional blindness ............................................................................................... 30
4.2.3 Plaatsgebonden aandacht ............................................................................................... 32
4.2.4 Voorwerpgebonden aandacht ........................................................................................ 32
4.2.5 Toepassingen van selectieve aandacht .......................................................................... 33
4.2.5.1 Goocheltrucs .............................................................................................................. 33
4.2.5.2 Sociale interactie ....................................................................................................... 34
4.2.6 Vroege vs. late selectie .................................................................................................. 35
4.2.6.1 Filtermodel Broadbent (1958) (vroege selectie) ........................................................ 36
4.2.6.2 Kritiek filtermodel ..................................................................................................... 36
4.2.6.3 Verzwakkingsmodel Treisman (1964) (vroege selectie) ........................................... 37
4.2.6.4 Late selectie modellen ............................................................................................... 38
4.2.6.5 Subliminale priming (Dehaene e.a.,1998) ................................................................. 39
2
,Aurélie Weverbergh 2 BA PSYCH 2020-2021
VUB
4.2.6.6 Model Deutsch & Deutsch (1963) ............................................................................. 39
4.2.7 Is het nu vroege of late selectie?.................................................................................... 40
4.2.7.1 Perceptual load model (Lavie, 1995; 2000)............................................................... 40
4.3 Verdeelde aandacht en automaticiteit .................................................................................... 43
4.3.1 Automaticiteit ................................................................................................................ 43
4.3.1.1 Schneider en Shiffrin (1977) ..................................................................................... 43
4.3.1.2 Instance Theory of Automaticity (Logan,1988) ........................................................ 45
4.3.1.3 Consensus .................................................................................................................. 46
4.3.1.4 Norman & Shallice’s (1986) SAS ............................................................................. 46
4.4 Neurale basis aandacht .......................................................................................................... 47
4.4.1 Alertheid (Alerting network) ......................................................................................... 48
4.4.2 Oriëntering (orienting network) .................................................................................... 48
4.4.2.1 Hemineglect............................................................................................................... 48
4.4.3 Executieve aandacht (executive control network) ......................................................... 48
5 Korte termijngeheugen .................................................................................................................. 50
5.1 Geheugen ............................................................................................................................... 50
5.1.1 KTG vs. LTG ................................................................................................................ 50
5.1.1.1 Seriële positiecurve (Murdock,1962) ........................................................................ 50
5.1.1.2 Patiënt H.M. .............................................................................................................. 52
5.1.1.3 Clive wearing ............................................................................................................ 53
5.2 Modaalmodel Atkinsons & Shriffin (1968).......................................................................... 54
5.2.1 Geheugenprocessen ....................................................................................................... 54
5.2.2 Sensorisch register ......................................................................................................... 54
5.2.2.1 Iconisch geheugen ..................................................................................................... 55
5.2.2.2 Echoïsch geheugen (Darwin et al., 1972) .................................................................. 56
5.2.2.3 Van SR naar KTG ..................................................................................................... 56
5.2.3 KTG ............................................................................................................................... 56
5.2.3.1 Capaciteit KTG.......................................................................................................... 56
5.2.3.2 Duur KTG.................................................................................................................. 57
5.2.3.3 Vergeten in KTG ....................................................................................................... 57
5.2.3.4 Ophalen in KTG ........................................................................................................ 58
5.3 Werkgeheugenmodel ............................................................................................................. 60
5.3.1 Hypothesen Baddeley en Hitch (1974).......................................................................... 60
5.3.2 Werkgeheugenmodel (Baddeley, 2000) ........................................................................ 61
5.3.2.1 Fonologische lus ........................................................................................................ 61
5.3.2.2 Visuospatieel kladblad............................................................................................... 62
5.3.2.3 Centrale verwerker .................................................................................................... 63
3
,Aurélie Weverbergh 2 BA PSYCH 2020-2021
VUB
5.3.2.4 Episodische buffer ..................................................................................................... 65
5.3.3 Conclusie ....................................................................................................................... 65
5.4 Geheugenmodel Cowan......................................................................................................... 65
5.4.1 Conclusie ....................................................................................................................... 66
6 Langetermijngeheugen .................................................................................................................. 67
6.1 Structuur LTG ....................................................................................................................... 67
6.1.1 Taxonomie Squire & Knowlton (1994) ......................................................................... 67
6.1.1.1 Patiënt H.M. .............................................................................................................. 67
6.1.1.2 Wet van Ribot ............................................................................................................ 69
6.1.1.3 Patiënt H.M. .............................................................................................................. 69
6.1.1.4 Expliciet vs. impliciet geheugen................................................................................ 70
6.2 Expliciet geheugen ................................................................................................................ 71
6.2.1 Semantische geheugen................................................................................................... 71
6.2.1.1 Schema ...................................................................................................................... 71
6.2.1.2 Semantische netwerkmodel Collins en Quilian (1969) ............................................. 72
6.2.1.3 Semantisch netwerkmodel Collins & Loftus (1975) ................................................. 73
6.2.2 Episodische geheugen ................................................................................................... 74
6.2.2.1 Autobiografisch geheugen ......................................................................................... 74
6.2.2.2 Flitslichtherinneringen............................................................................................... 74
6.2.2.3 Ooggetuigenissen ...................................................................................................... 75
6.2.2.4 Valse herinneringen ................................................................................................... 76
6.2.3 Opslag in LTG ............................................................................................................... 77
6.2.4 Vergeten in LTG............................................................................................................ 78
6.2.4.1 Oproepproblemen ...................................................................................................... 78
6.2.4.2 Wissen ....................................................................................................................... 78
6.2.4.3 Pathologische vergeten .............................................................................................. 78
6.3 Impliciete geheugen .............................................................................................................. 79
6.3.1 Proceduraal geheugen .................................................................................................... 79
6.3.2 Priming .......................................................................................................................... 81
7 Taal ................................................................................................................................................ 82
7.1 Taalstructuur en – niveaus ..................................................................................................... 83
7.1.1 Fonologie ....................................................................................................................... 83
7.1.2 Morfologie ..................................................................................................................... 84
7.1.3 Syntax en semantiek ...................................................................................................... 84
7.1.3.1 Syntax ........................................................................................................................ 84
7.1.3.2 Semantiek .................................................................................................................. 84
7.1.3.3 Parsering .................................................................................................................... 84
4
,Aurélie Weverbergh 2 BA PSYCH 2020-2021
VUB
7.1.4 Pragmatiek ..................................................................................................................... 86
7.2 Aangeboren vs. aangeleerd.................................................................................................... 86
7.2.1 Chomsky ........................................................................................................................ 86
7.2.2 Huidig taalonderzoek..................................................................................................... 87
7.3 Spraak .................................................................................................................................... 87
7.3.1 Spraakproductie ............................................................................................................. 87
7.3.1.1 Classificatie fonemen in functie van articulatie ........................................................ 88
7.3.2 Spraakperceptie ............................................................................................................. 88
7.3.2.1 Coarticulatie .............................................................................................................. 88
7.3.2.2 Woordsegmentatie ..................................................................................................... 89
7.3.2.3 Bottom-up en top-down............................................................................................. 89
7.3.2.4 Ondersteuning bij spraakperceptie ............................................................................ 89
7.4 Theorieën spraakherkenning ................................................................................................. 90
7.4.1 Motorische theorie ......................................................................................................... 90
7.4.2 Cohortmodel .................................................................................................................. 91
7.5 Leerprocessen ........................................................................................................................ 91
7.5.1 Lezen ............................................................................................................................. 91
7.5.1.1 Woordsuperioriteitseffect .......................................................................................... 91
7.5.1.2 Basisprocessen lezen ................................................................................................. 92
5
,Aurélie Weverbergh 2 BA PSYCH 2020-2021
VUB
1 Inleiding
❖ Cognitieve psychologie: wetenschappelijke studie van mentale processen
o Verschillende deeldomeinen:
❖ Cognitieve wetenschappen
o Interdisciplinair onderzoek cognitie is wetenschap op zich geworden
▪ Niet alleen psychologie houdt zich bezig met mentale processen maar ook
andere wetenschappen en al die wetenschappen vormen samen cognitieve
wetenschappen
• Gaan ook kennis aan elkaar verlenen
o Psychologie, Neurowetenschappen, Linguïstiek, Computerwetenschappen,
Filosofie,…
1.1 Wetenschappelijke methode
❖ In cognitieve psychologie: experimentele methode
o Onderzoeksvragen beantwoorden a.d.h.v. experimenten
▪ Manipulatie onafhankelijke variabelen
• Onafhankelijke is die men zelf kan manipuleren
▪ Effect op afhankelijke variabelen
▪ Controlevariabelen
• storende variabelen onder controle houden a.d.h.v. randomisatie,
counterbalancing, matching
1.1.1 Afhankelijke variabelen
❖ Meestal (gedragsmaten)
o reactietijden
o nauwkeurigheid
❖ Andere
o Oogbewegingen
o Breinactiviteit (ERP, fMRI, PET)
o Verbale rapportage (bewustzijn)
6
,Aurélie Weverbergh 2 BA PSYCH 2020-2021
VUB
1.1.2 Populaties
❖ Meestal
o Gezonde volwassenen, meestal studenten
❖ Specialisatie
o Patiënten met laesies
o Kinderen en baby’s
o Ouderen
o Dieren
1.1.3 Theorie
❖ Einddoel van experimenteel onderzoek in de cognitieve psychologie is het ontwikkelen van
theorieën.
1.1.3.1 Waarom zijn theorieën nodig?
❖ Samenvatting data
o Jaarlijks duizenden experimenten over de verschillende subdomeinen van cognitieve
psychologie, daarom is het belangrijk om belangrijkste data samen te voegen voor een
mooi overzicht
o Soms mathematische wetmatigheden/ patronen ontdekken
▪ Power law of practice
• Is bij het aanleren van een nieuwe vaardigheid waarbij de persoon in
het begin heel snel bijleert en eens hij het kan het op een bepaald
niveau blijft hangen.
❖ Verklaring data
o Experimentele methode heeft als voordeel dat men een uitspraak kan doen over
causaliteit
❖ Voorspelling data
1.1.3.2 Onderzoek-theorievorming
❖ Samenvatting, verklaring en voorspelling data
❖ Zonder goede theorie is zelfs de beste data waardeloos
o Verband onderzoek – theorievorming
❖ Data kunnen enkel verklaard worden door theorieën
o Theorieën kunnen enkel tot stand komen via data
o → Onderzoekscyclus
❖ Wetenschappelijk denken
o Vereist goed begrip verband onderzoek - theorievorming
7
,Aurélie Weverbergh 2 BA PSYCH 2020-2021
VUB
o Geen wit-zwart denken, maar standpunt ondersteunen door zoveel mogelijk
onderzoeksevidentie te verzamelen
❖ Wetenschappelijk denken vraagt veel oefening
o Maar kan aangeleerd worden
8
,Aurélie Weverbergh 2 BA PSYCH 2020-2021
VUB
2 Geschiedenis
❖ Interesse mentale processen eeuwenoud
❖ Filosofische studie bewustzijn, de geest
o Aristoteles
▪ “Ons geheugen is als een kleitablet waarop we informatiekunnen schrijven”
o Socrates
▪ “Kennis is aangeboren, men kan deze verzamelen, maar niet verwerven”
2.1 Eerste cognitieve psychologen
❖ Cognitief psychologisch onderzoek reeds in 19de eeuw
o Deels zelfs voor de start van de psychologie (1879)
o Vb.:
▪ Eerste experimenten psychofysica: zie HS perceptie
▪ De psychologische scholen
9
, Aurélie Weverbergh 2 BA PSYCH 2020-2021
VUB
2.1.1 De psychologische scholen
❖ Onderzoek naar ‘het bewustzijn’, twee belangrijke scholen/stromingen
o Structuralisme: D
o Functionalisme: VS
❖ Wat is hét studiegebied van de psychologie?
❖ Wat is de ‘juiste’ wetenschappelijke methode?
2.1.2 Pioniers
2.1.2.1 Franciscus Donders (1868)
❖ Vader mentale chronometrie
❖ Hoeveel tijd nemen mentale processen in beslag?
❖ Bestudeerde dit a.d.h.v. reactietijdtaken
o Enkelvoudige RTtaak
▪ S1=R1 (1 stimulus zorgt voor 1 reactie)
▪ => a-reactie
o keuzeRTtaak
▪ S1= R1
▪ S2=R2
▪ => b-reactie, Onder B-reactie valt:
• A-reactie
• Stimulusdiscriminatie
• Stimulusidentificatie
• Responsselectie
o Go-no Go RTtaak
▪ S1=R1
▪ S2=geen R
▪ => c-reactie, hieronder valt:
• A-reactie
• Stimulusdiscriminatie
• Stimulusidentificatie
❖ Is bekend geworden voor zijn substractiemethode
o Ging tijde van a-reactie en c-reactie naast elkaar leggen en ging vervolgens c-reactie
min de tijd van a-reactie doen om op die manier te ontdekken hoeveel tijd er nodig is
voor stimulusidentificatie en stimulusdiscriminatie
o Bij b-reactie ging hij min c-reactie doen om op die manier te bepalen hoeveel tijd
nodig is voor responsselectie
❖ Belangrijk idee!
o Mentale processen kunnen niet rechtstreeks waargenomen worden, maar dienen
afgeleid te worden uit gedrag
▪ Grondslag psychologisch onderzoek
2.1.2.2 Hermann Ebbinghaus (1885)
❖ Geïnteresseerd in vergeetproces en nam zichzelf als proefpersoon
❖ Eerste geheugenexperimenten
o Hoeveel vergeten we en hoe snel gaat dit?
o Gaat informatie die we ons niet kunnen herinneren voorgoed verloren?
❖ Ebbinghaus’ besparingsmethode
o Lijsten zinloze lettergrepen DAX, QEH, LUH, ZIF, ...
▪ Aanleren
• Hoeveel beurten heb ik nodig vooraleer ik de lijst ken? Bv. 9
10