Toetsvragen
ARCHITECTUUR EN TIJD
De Paltskapel is blijkbaar een toonaangevend voorbeeld geweest voor paleiskapellen
uit de vroege middeleeuwen. Bespreek.
De paltskapel in Aken, eind 8e E. Architect: Odo van Metz
• Centraalbouw met voorhof (geen basilica)
• Nieuw soort dak, oude was piramide- tent dak
• Centrale ruimte: 8-hoek met 1 grote vide = overwelfd met 8-hoekig kloostergewelf
(kruising 2 tongewelven) of koepel
• Daarrond 16-hoekig ambulatorium op 1e verdiep overwelfd met kruis-
/graatgewelven
• Tribune
• Zuilen uit marmer uit Italië (meegenomen door Napoleon, Domes des invalides)
• Afwisselend vierkanten en driehoekige traveeën
• Oostzijde: rechthoekig koor wordt vervangen door veel groter Gotisch koor
• Westzijde: westwerk met monumentale nis en 2 traptorens
• Functie als paleiskapel
o Bood keizer een troon tijdens eredienst
o Bood plaats aan geestelijken v.h. hof met taak het onafgebroken bidden
voor het welzijn v.d. keizer en zijn rijk
o Bood plaats aan de reliekschat v.d. keizer, waarborg voor zijn
overwinningen
• Gewijd aan H. maagd Maria en aan Christus (zoals gebruikelijk bij paleiskapel)
è Tribune in westwerk was in bijzonder gewijd aan de Verlosser
• Latere keizers v.h. heilig Roomse Rijk werden in deze kapel gekroond
• KDG werd er begraven
• Overspanning is zeer complex: stenen gewelf
è Bouwtechniek dat uit het niets komt (non -byzantijns)
San Vitale, Ravenna 6e E
• Basistype uit het oosten, uit Byzantium (veel gelijkenissen paltskapel)
è Veel vb. van dit type te zien in Constantinopel
• Andere travee opbouw: radiale trapezia
• Bouwtechniek van gewelven erg verschillend: Byzantium è lichtgewicht uit
terracottastenen
• Holle overgang naar ambulatorium
• Model voor veel kopieën
è Was een inspiratie voor de paltskapel
Middeleeuwse kopie is geen letterlijke imitatie van het voorbeeld Paltskapel:
• Aachen, Groningen: duidelijk hetzelfde
• Luik (200j later, begin 11e E): lijkt op Paltskapel
è stemt overeen qua afmetingen, algemene opzet en functie (begraafplaats)
• Brugge (10e E): op oud- grafelijk domein: “naar den Aecsen gewerke gemaect”
è algemene opzet, wijding (aan Maria en Christus) stemmen overeen
• Nijmegem en Muizen: horen bij kleinere Karolingische gebouwen
• OL-vrouw, Ottmarscheim (Frankrijk), 1040: kloosterkerk hoort bij vrouwenklooster
o Geen paleiskapel (Mariakerk)
o Zelfde zuilenschema
o Gewijd aan Maria, Christus de Verlosser
o Schept toch een nauwe band voor de middeleeuwse mentaliteit, ondanks
afstand met Aken toch gelijkenissen
• Essen (11e E): voormalige abdijkerk: onderste gedeelten westwerk werd
uitgewerkt/uitgebreid zoals palstkapel: westelijke apsis/koor, incl. zuilenscherm
• Germigny-les-Prés (9e E) vergelijkbaar met Paltskapel, maar ander grondplan
, è Vierkant opgedeeld door 4 pijlers die centrale toren dragen met een
ingeschreven Grieks kruis ontstaan met een apsis aan de N,W en Z- zijde en 3
apsissen naast elkaar ad Oostzijde (als koor)
OPMERKING
Ad Instar van Aken= Letterlijk zoals Aken
è wat we overeenstemt is de functie en wijding: Paleiskapel gewijd aan Maria
Het grote aantal kopieën van de Paltskapel wijst o de Politieke prestige van KDG in de ME:
Overdracht van betekenis > vormelijk(nu)
è originaliteit is een onbekend begrip, zich beroepen op prestigieuze vb. is passend
Wat wordt er bedoeld met de term “martyrium”?
= martelarenkerk è grafarchitectuur
Vb.: St. Pieter Rome (4e E)
• Doel, vereren van een heilige/martelaar: graf ve martelaar, bewaarplaats van
relieken
• Overeenkomt met grafruimtenuit keizerrijk: laatantieke mausolea
• Vaak centraalbouw (rond, 8-hoekig, kruisvorm, klaverblad)
• Terminologie a.d.h.v. de st pieter
o Vaak centraalplan, maar kan veelheid aan vormen aannemen
o Meer-beukig: 5-beukig schip (middenbeuk+ 2 zijbeuken) +
dwarsbeuk/transept
o Apsis (naar Westen door omstandigheden (ongewoon!))
o Transept/ dwarsbeuk tussen schip en apsis
o Altaar op graf van St-Pieter op scheiding apsis en transept (basilica-
martyrium)
• Combinatie basilica-martyrium
o Nieuwbouw (meteen martyrium +basilica)
o Eerst kapel met relieken è veel succes è basilica toegevoegd
o Abdijwerken/basilica’s gelegen op begraafplaatsen, relieken w
toegev
è w uitgebreid met een crypte (eerst bovengronds, dan
ondergronds) voor bewaring en tentoonstelling van een reliek
è Al snel w crypte geïntegreerd in basilica zelf, in nabijheid v.h. koor
(Voor pelgrims toegankelijke ruimte)
• Vb.: crypte Saint- Germain, Auxerre, Fr (5e E)
o Het oudste deel
o Aanvankelijk overwelfde kapel (crypte) aanwezig voor H. Germanus
o Daarna basilica bijgebouwd
o Wordt later nog uitgebreid
, In de abdijkerk van Tournus (Boergondië) komen verschillende overwelvingssystemen
naast en boven elkaar voor. Leg uit (tekenen).
st Michel/st. Philibert
• Premier Art roman = centraal Europa tot Noord-Spanje
• Tongewelf geleed met gordelbogen
• Middenbeuk:
o 3kruis/graatgelven met dwarse tongewelven op
o Tongewelf staat erop: lichtbeul met ramen
è muur is niet krachtig genoeg
è tongewelf samentrekken!
è mbv trekbalken (ook dwarsliggende)
• Stond en schip dat niet overwelfd was
o Op de bogen: oorspronkelijk een plafond gerust (slanke hoge pijlers,
dus niet mogelijk om zwaar gewicht te dragen)
o Beslissen in de 11e E toch een gewelf te zetten op de slanke
pilasters
è 5 tongewelven dwars zetten op pilasters
è zijdruk wordt geneutraliseerd
è MAAR: andere akoestiek! Niet goed voor koor/zang
Goede methode, wordt niet veel toegepast
• MB:tongewelf/kruisgewelf + houten trekker (vestibule)
• ZB: half tongewelf/dwars tongewelf (vestibule)
• Gordelbogen en lisenen aal geleding
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur Aarch9. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €4,49. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
