2020 - 2021
CURSUS CARDIOLOGIE
BOGAERTS & VAN BELLINGEN ET AL.
VUB
,2
,LES 1: ANATOMIE EN FYSIOLOGIE VAN HET HART
ANATOMIE deel1
Ligging van het hart in de thorax
• Hart centraal in de thorax
• Ongeveer een vuist groot
• De apex wijst met de punt naar de linkerzijde
• Links en rechts wordt het hart omsloten door de longen
• Onderaan rust het hart op het diafragma.
• Op deze afbeelding zien we ook al de coronaire
bloedvaten die bovenop het hart lopen, om dan steeds fijner te gaan
vertakken en dan uiteindelijk te gaan penetreren in de hartspier
waar ze de hartspier gaan voorzien van bloed.
We zien ook al de grote bloedvaten die in het hart komen of uit het hart
vertrekken.
1. Vena cava superior
2. Aorta
3. Arteria pulmonalis
Geen geluid bij.
3
,Anatomie van het hart
Leest gwn af.
We zien de ductus van botalli. Dit is een
bloedvat dat de longslagader (arteria
pulmonalis) zal verbinden met de aorta. Speelt
een belangrijke rol tijdens de zwangerschap.
Vermist tijdens de zwangerschap de longen niet
functioneren stroomt het bloed onder andere
via de ductus van botalli in het foramen ovale
van de rechterhelft naar de linkerhelft van het
hart. Het bloed neemt dus een binnenweg en
passeert dan niet via de longen.
Het bloed wordt immers van zuurstof voorzien
via de placenta van de moeder, na de geboorte
zal normaal de ductus van botalli spontaan
gaan sluiten.
4
,Wnr we de anatomie meer gedetailleerd gaan bekijken zien we de vena cava superior en inferior
uitmonden in het rechter atrium.
In het rechter atrium zien we ook nog de fossa ovalis OF het foramen ovale. Zoals de ductus van botalli
zorgt het voor een verbinding tussen de rechter en de linkerzijde van het hart voor de geboorte.
Normaal sluit het foramen ovale wnr de longen functioneel gaan worden, wnr verbinding na de
geboorte blijft bestaan dan spreek je van een patent foramen ovale.
De laatste opening die we zien in het rechter atrium is de uitmonding van de sinus coronarius, het is de
veneuze return van het bloed die van de hartspier zelf komt.
Tussen het rechter atrium en het rechter ventrikel zien we de tricuspidalis klep, zoals bicuspidalis klep
is het een actieve klep. Verankert via de chordae tendineae in de papillaire spieren in de hartspierwand
van het rechter ventrikel.
Uit het rechterventrikel vertrekt arteria pulmonalis, een arterie omdat ze bloed vervoert weg van het
hart, maar ze bevat zuurstofarm bloed. Het bloed stroomt via het pulmonalisklep van het
rechterventrikel naar de arteria pulmonalis.
Pulmonalisklep en aortaklep zijn passieve kleppen. Dit zijn eerder een soort zakjes die reageren op
drukverschillen en op die manier gaan openen en sluiten.
5
,Aan de linkerzijde van het hart zien we het linkeratrium met de inmonding van de pulmonale venen. De
mitralisklep tussen het linkeratrium en linkerventrikel, opnieuw chordae tendineae en de papillaire
spieren.
We zien ook aortaklep waarlangs het bloed het linkerventrikel zal verlaten naar de verschillende spieren
en organen, ook wel grote bloedsomloop genoemd.
Bovenop de aortaboog zien we de truncus brachiocephalicus, die later naar rechts verder zal splitsen.
Links zien we dan afzonderlijk de arteria carotis communis en de linker arteria subclavia die ontspringen
uit aorta.
De microstructuur van het hart
Endocard
• binnenwand van het hart
• één cellaag dik
• Endotheelcellen
• belangrijke rol tegen stolling van het bloed → wnr
het in contact komt met de binnenzijde van het
hart, beschadiging van endotheel zal dus kunnen
zorgen voor klontering in de hartspier
Myocard
• dwarsgestreepte spiercellen
• verbonden via intercalaire schijven
• zeer snelle overdracht van de prikkels tussen de spiercellen
• reageren als 1 geheel, als 1 grote spiervezels
• alles contraheert gelijktijdig
Epicard
• buitenste cellaag van het hart → bescherming hart
Pericard
• bindweefselzakje rond het hart
• bescherming
Intercalaire schijven
Geleiding over de hartspier
Geen geluid bij.
6
,Anatomie van het hart
Dwarse doorsnede van het hart. Je ziet zowel
de wand van het linker als rechter ventrikel.
De wand van het rechterventrikel bevat veel
minder spiermassa omdat het enkel de
circulatie verzorgd naar de longen. Er is veel
meer spiermassa langs de linkerzijde, ook het
elektrische signaal (ECG) zal veel sterker zijn
vanuit de linkerkant van het hart. Het is een
hoge druk systeem en van daaruit vertrekt de
grote bloedsomloop naar alle organen.
Het hart als pomp
Het veneuze bloed verzamelt zich in het rechter atrium vanuit 3 bronnen:
• vena cava inferior
• vena cava superior
• sinus coronarius
bij een volwassen persoon is de aanvoer van bloed via de vena cava inferior twee maal zo groot als het
bloed van de vena cava superior. Bloedstroom vanuit sinus coronarius is beperkt (veneus bloed dat van
hartspier komt zelf).
Bij contractie van de atria stijgt de druk in het atrium → opent tricuspidalisklep → zuurstofarm bloed
naar rechter atrium ventrikel geduwd → via pulmonalisklep en arteria pulmonalis naar longen → bloed
wordt gesatureerd met zuurstof → zuurstofrijk bloed stroomt dan via de vena pulmonalis naar
linkeratrium → linkerventrikel → zuurstofrijk door aortaklep en naar aorta → arterieel vaatstelsel van
het lichaam → arteriële haarvaten gaan dan over naar veneuze haarvaten → zuurstofarme bloed gaat
dan via vena cava sup en inf opnieuw naar rechter atrium.
7
,De hartcyclus
Wnr we ervan uit gaan dat een hartfrequentie in rust ongeveer rond de 60 slagen/min zit, dan zien we
dat het doorlopen van een volledige hartcyclus ongeveer 1 seconde inneemt.
Vertrekken linksboven (samentrekken van atria).
3e afbeelding extra info: op het ogenblik de druk in het linkerventrikel hoger is dan de druk in de aorta,
zal de aortaklep zich openen (aortaklep reageert passief op drukveranderingen) en wordt er bloed naar
buiten gepompt. = ejectiefase
4e afbeelding = wnr bloed naar buiten is, zal ventrikel zich weer ontspannen. Tijdens de
ontspanningsfase van het ventrikel dan daalt de druk in het ventrikel en wnr de druk in het ventrikel
terug lager is dan aorta zal aortaklep zich sluiten.
5e afbeelding = het uitzetten van de ventrikels zorgt ervoor dat er een soort negatieve druk wordt
gecreëerd waardoor een vulling gebeurt van de ventrikels door een aanzuigeffect van de ventrikels op
de atria, waardoor een snelle vulling van de ventrikels.
Uiteindelijk zal terug het atrium gaan samentrekken, waardoor extra vulling van ongv 20 à 30 %. De
bijdrage van de atria is eerder beperkt in de vulling van het ventrikel.
8
,De hartcyclus, de drukcurven
Thv de linkerzijde van het hart.
Grijze curve = eerst toename van druk in
atrium, dus contractie atrium zorgt voor
vulling ventrikel. Het eerste snijpunt tussen
de grijze en groene curve is het sluiten van
de mitralisklep. De mitralisklep is dan
gesloten en het linkerventrikel begint dan
samen te trekken waardoor in de groene
curve een zeer sterke stijging is van de druk
in het linkerventrikel zonder ejectie van het
bloed naar buiten.
Bij de volgende kruising zien we een
kruising tussen groene en rode curve, dit is
het openen van de aortaklep. Op dat
ogenblik stijgt de druk zowel in de aorta als
in de linkerventrikel verder en bloed wordt
naar buiten gepompt, vanuit ventrikel naar
aorta.
Beide curven blijven dan even gelijklopen en op het moment dat de linkerventrikel zich zal ontspannen
zullen we een snelle daling krijgen van de druk in het linkerventrikel. Het ogenblik dat de twee curven
terug gaan snijden, gaat aortaklep zich weer sluiten, gaat de druk in linkerventrikel verder zeer snel en
sterk gaan dalen, terwijl druk in aorta bewaart blijft en langzaam verder daalt.
Er zijn verschillende manieren om systole en diastole te gaan omschrijven.
Beste definitie van systole = systole begint bij het sluiten van de mitralisklep en de systole eindigt bij
het sluiten van aortaklep en al wat geen systole is, is diastole
De Bloedvoorziening van de hartspier
De coronaire arteriën of kransslagaders
De coronaire arteriën ontspringen als eerst zijtakken van de
aorta, vlak achter de aortaklep thv het linker en rechter
klepblaadje.
De grote coronaire vaten zijn epicardiaal gelegen (op de
hartspier). De kleinere vertakkingen (die gaan steeds verder
vertakken) gaan uiteindelijk
penetreren in de hartspier en
lopen intramyocardiaal.
9
, Wnr we de coronaire vaten wat meer in detail gaan bekijken dan zien we dat de linker coronaire arterie
en de gemeenschappelijke stam (truncus communis) vrij snel zal splitsen in de ramus circumflexus en
de ramus descendens anterior.
Verloop en bevloeiing linker coronaire arterie
• De ramus descendens anterior = loopt door de sulcus interventricularis anterior richting apex
en thv de apex zal ze gedeeltelijk overlappen met het bevloeiiingsgebied van de rechter
coronaire arteriën.
• De ramus circumflexus = loopt naar links en de sulcus
tussen de atria en de ventrikels, meer naar de achterkant
van het hart waar zij opnieuw gaat samenkomen
(gemeenschappelijk gebied gaan bevloeien) met de
rechter coronaire arteriën. Ramus circumflexus zorgt
voor bevloeiing van het linker atrium en een klein deel
onderaan het linkerventrikel.
Verloop en bevloeiing rechter coronaire arterie
• De rechtercoronair zal aan de rechterzijde van het hart
gaan lopen en snel naar de posterieure zijde van het hart
gaan lopen.
De rechter coronaire arterie die bevloeit voornamelijk:
• de achterkant van het hart
• een deel van het rechter atrium
• een deel van rechter ventrikel
• deel van het septum.
Wat belangrijk is, de rechter coronaire arterie is meestal ook verantwoordelijk voor de bevloeiing van
de bloedvoorziening van de sinusknoop en de AV-knoop.
10
