Complete samenvatting van het vak PGO gedoseerd door prof. Antoinette Verhage.
Inhoud: e-reader, lesslides, collegeaantekeningen en gastcollege (2021). Kortom, alle informatie dat nodig is om te slagen.
Succes!
Politiële en gerechtelijke organisatie
Professor: Antoinette Verhage
OPSPORING
KORTE GESCHIEDENIS V/H BELGISCHE POLITIEWEZEN
FRANSE EN HOLLANDSE ERFENIS (1794 -1830)
FRANSE TIJD (1794-1814)
Belgisch politiebestel zal lang de kenmerken v/h Franse model hebben. Franse model situeert zich binnen de
burgerlijke republiek (1794-1799). De politie hoort herkomst te vinden in de burgerij. Binnen het Napoleontisch
regime was de taak v/d politie voornamelijk gericht op openbare ordehandhaving en het verkrijgen van
politieke informatie (=politiestaat).
Kenmerken van v/h Franse model zijn: militarisering, centralisering en verscheidenheid
→ Elk heeft een duidelijk afgebakend takenpakket
Militarisering
Militarisering bestaat uit scherpere discipline en meer hiërarchie. Militarisering v/h politieapparaat uit zich in
de gendarmerie (=zeer sterke piramidale opbouw met duidelijke bevelslijn en met weinig mogelijkheid tot
zelfinitiatief).
Nationale gendarmerie wordt een eigen legermacht, naast de land- en zeemacht
Centralisering
Uitbouw gendarmerie en nationale wetgeving
Kenmerken centralisering
1. Uitvoerende macht, ministerie van politie, oefent controle uit, niet de rechterlijke macht
2. Invoering onderscheid tussen administratieve- en gerechtelijke politie
3. Joseph Fouché met zijn idee v/d ‘haute police’ (politieke inlichtingen) en ‘police basse’ (criminele
inlichtingen)
Joseph Fouché
Joseph Fouché was minister v/d Algemene Politie (vanaf 1799) en ontwerper v/h Napoleontisch politiesysteem.
Idee v/d haute police: geheime politie
- Politie wordt instrument van machthebber en wordt verwacht de samenleving in het oog te
houden, in het geheim. I.t.t. police base (criminele inlichtingen).
- Taak: inwinnen, analyseren en gebruiken van inlichtingen d.m.v. informanten en infiltranten.
1
, Politiële en gerechtelijke organisatie
Professor: Antoinette Verhage
- Reden: nood aan verzameling politieke informatie
- Haute police zou ook verdachte figuren preventief kunnen arresteren
- Gevolg: oprichting police secrète (openbare veiligheid)
Verscheidenheid
Verscheiden politieapparaat met als belangrijkste korpsen in de Franse tijd:
Corps de la Gendarmerie Nationale (1798)
Elite-idee wordt gehanteerd: onkreukbaar, onverschrokken, vol plichtsbesef de wettelijke orde en de veiligheid
v/d burgers verzekeren
Vroeger : Corps de la Gandermarie Nationale→ later: Gendarmerie Impériale (1809)
Police municipale (vanaf 1789)
Taak: misdrijven voorkomen (administratieve taak) en zorg dragen voor de dagelijkse orde in de gemeenten en
steden. Police municapale hebben ook een gerechtelijke taak.
Garde Nationale (1800-1810)
Taak: handhaving v/d openbare orden en de bewaking v/d grenzen en kusten
Vroeger: Garde Nationale→ later: burgerwacht
HOLLANDSE TIJD (1815-1830)
Bewerkte wijzigingen met Franse tijd:
- Verschil:
→ Overname Franse erfenis in mildere vorm: afzwakking v/d politiestaat
→ Ministerie van Justitie neemt rol over van ministerie van Politie
- Zelfde: idee van haute police blijft gehandhaafd
Politiekorpsen in de Hollandse tijd
Maréchaussée-korps
Term gendarmerie was zeer beladen in Franse tijd, dus werd de Maréchaussée het centrale korps in de
Nederlanden.
Burgerwacht/schutterij (1815)
Probleem:
- Geen goede verstandhouding tussen de overheidspersonen
- Franse model is grotendeels overgenomen→ probleem van Franse tijd blijft zich voordoen→ sociale
onrust
2
,Politiële en gerechtelijke organisatie
Professor: Antoinette Verhage
3
, Politiële en gerechtelijke organisatie
Professor: Antoinette Verhage
NAAR EEN NATIONAAL GECENTRALISEERD POLITIESYSTEEM
1e fundamenten van een Belgisch politiebestel (1830-1885)
- Belgische onafhankelijkheid (1830): zorgde voor overgang naar een sterke, gecentraliseerde staat
met een gemeentelijke autonomie
- 1e Belgische regeringen: coalitieregeringen tussen katholieken en gematigde liberalen
- Grondwet (1831): grondwettelijke monarchie wordt gevormd waarbij het parlement de
toetssteen wordt voor het representatieve systeem
- Industriële ontwikkeling (1850): grote werkeloosheid ontstaat→ stakingen→ verstoring openbare
orde→ inzet politie
Probleem: geen doeltreffende optreden door de ongedisciplineerdheid v/d troepen, vijandigheid v/d officieren
tegen burgerlijke overheden,..
Burgerwacht
Burgerwachten worden georganiseerd op gemeentelijk niveau - decreet van oktober 1830
Taak: handhaven v/d gehoorzaamheid van wetten, nationale leger helpen bij binnenlandse operaties,
integriteit van grondgebied verzekeren (=onafhankelijkheid van België) en het bewaren of herstellen v/d
openbare orde.
Waar: werkzaam in steden
Waarom: initiatief van burgerij, door wantrouwen dat heerst
..echter raakt rol geleidelijk uitgespeeld (19e eeuw).
LOKAAL GERICHTE POLITIE
4
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur Thomas001. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €8,98. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
