Hoofdstuk 7: Schoolperiode
Lichamelijke veranderingen + Lengte: +5 à 7cm; vanaf 10 – 11 jaar oud zijn meisjes gemiddeld langer dan jongens, jongens maken forse inhaalbeweging vanaf 13 jaar
motorische ontwikkeling oud. Groei vooral in ledematen, lichaam wordt langer en smaller, toename van hoeveelheid spierweefsel. Pezen en ligamenten die de
spieren verbinden met skelet, zijn soepeler dan bij adolescenten en jongvolwassenen: leniger en minder vatbaar voor blessures.
Gewicht: + 2 à 3 kilo.
Tandenwissel: proces begon al rond 5 – 6 jaar, met toevoeging van 4 kiezen en 20 tanden. Eerst de snijtanden. Voltooiing: tussen 12 -
14 jaar. Brengt veranderingen teweeg in de gezichtsverhoudingen: uitgroei van de kaakbeenderen: gezicht langer + kin naar voren.
Spiermassa neemt toe, gewrichten worden soepeler, oog-handcoördinatie evolueert tot optimum, RT gaat er sterk op vooruit.
Verwerven een feilloos lichaamsschema: lichaamsbesef, het beeld dat mensen onbewust met zich meedragen over de ruimte die het
lichaam inneemt en waarin ook de verhoudingen opgenomen zijn die de verschillende lichaamsdelen innemen ten opzichte van elkaar.
Grove motoriek Fijne motoriek
1. Toenemende buigzaamheid of elasticiteit van het Vooruitgang in het tekenen en schrijven: eigen naam schrijven in
lichaam, bv. boomklimmen, razendsnel ontwijken van vlot uitgeschreven teksten met letters in mooie regelmatige
elkaar, etc. patronen. Tekeningen zijn minder houterig, komen meer
2. Verbeterde evenwichtsbeheersing, bv. hinkelen, krachtig overeen met zichtbare werkelijkheid, meer oog voor detail,
wegschoppen van een bal, etc. tekening krijgt meer georganiseerd uitzicht door herkenbare
3. De bedrevenheid en trefzekerheid van de bewegingen, plaats binnen het geheel.
bv. dribbelen en passen geven tijdens voetbal, etc.
4. De bewegingen worden krachtiger, bv. afstoten bij
verspringen, etc.
Concreet-operationele denken Op weg naar een nieuw evenwicht Conservatie
Het kind begint ordening aan te brengen in voorstellingswereld; Kleuters laten zich gemakkelijk misleiden door de uiterlijke
naarmate het erin slaagt om zich meer adequate verwerkings- kenmerken van de situatie (hoogte van glas); daardoor nog niet
schema’s eigen te maken. Het bereikt weer een equilibrium. toe aan conservatie. Vanaf 7 jaar oud wel: ze schakelen denk-
Laat zich minder leiden door de zichtbare schijn van de operaties in tussen zien van de verschillende waterniveaus en
dingen het uitspreken van een oordeel.
Houdt meer rekening met elementen die aan het oog Eigenschappen waarin denken v.h. schoolkind verschilt van
onttrekken (schijn kan bedriegen) kleuters:
Mentale operaties (= innerlijke bewerkingen) De overgang van een gecentreerd naar een
doorgevoerd tussen het waarnemen en uitspreken van gedecentreerd denken
een oordeel Verschuiving van aandacht van toestanden naar
Ontwikkelen meer inzichten en logische denkwijzen transformaties
Beperking: het moet om concreet aanschouwelijk materiaal gaan: Onomkeerbaarheid van het denken; kan het resultaat
dingen die hier en nu waarneembaar zijn of een concrete mentaal omkeren
voorstelling van kan maken. Zo wordt een nieuw equilibrium Toch niet in alle situaties omkeerbaar en gedecentreerd denken.
bereikt: einde van de basisschool: klassen- en relatielogica. Bv. taak: behoud van gewicht en volume van water na
, Hoofdstuk 7: Schoolperiode
toevoeging van suikerklontjes.
Seriatie Classificatie
Seriëren: een verzameling objecten moet volgens een bepaald Classificatietaken: verschillende objecten moeten gesorteerd
criterium gerangschikt worden in een op- of aflopende reeks. worden volgens één of meerdere ordeningsprincipes.
Bv. groot —> klein.
Onder de 5 jaar: nog niet systematisch te werk.
Komt al voor bij peuters, maar daar nog louter o.b.v. gissen en
missen. (Piaget) Er is pas sprake van seriatie wanneer: kind bij Na 5 jaar: makkelijker om objecten eerst te ordenen volgens één
nieuwe taak telkens systematisch op zoek gaat naar object dat criterium, vervolgens binnen elke categorie nog eens volgens een
exact aansluit bij wat eerder al gelegd heeft + iedere keer enkel die 2e ordeningsprincipe. Maar nog geen besef van klasseninclusie.
2 objecten met elkaar vergelijkt. Vanaf 7 jaar: vlot in staat om tegelijk rekening te houden met de
deelverzamelingen én met de overkoepelende klasse. Bv. vraag
of in een verzameling van 6 tulpen en 2 rozen er meer tulpen of
meer bloemen zijn.
Waarneming Kinderen verwerven mogelijkheid om meerdere dingen tegelijk in aanmerking te nemen + beter in staat zelf hun waarneming te
sturen. Overgang gecentreerd naar gedecentreerd = overgang perifeer (vanuit zintuigen) naar centraal (vanuit hersenen) gestuurd
proces (Elkin).
Perceptuele reorganisatie: de mogelijkheid om zintuigelijke input in gedachten zodanig te herschikken dat er heel nieuwe structuren
uit naar voren komen. Bv. zinloze lettercombinatie lauwb: moeiteloos kleurnaam herkennen. Schoolkinderen ontdekken gemakkelijker
verborgen figuren dan kleuters.
Perceptuele schematisering: het vermogen om in een tekening die opgebouwd is uit diverse aparte figuurtjes zowel het geheel als de
afzonderlijke delen te herkennen. Onderzoek (Elkin): afbeeldingen voorleggen, 4- à 5-jarigen herkennen ofwel delen ofwel geheel,
spontaan niet beide combineren. 7-jarigen kunnen zowel delen als geheel aanwijzen.
Perceptuele exploratie: het vermogen om een ingewikkelde figuur of een afbeelding die verschillende afzonderlijke figuurtjes bevat,
systematisch te scannen en daarbij geen enkel detail over het hoofd te zien. Onderzoek (Elkin): figuurtjes lukraak gekleefd op karton,
de vraag om ze te benoemen. Kleuters gaan vooral af op die hun het meest aanspreken waardoor ze een aantal vergeten,
schoolkinderen gaan systematisch te werk, bv. van links naar rechts.
Verbeterde besturing en controle van de aandacht. Beter in staat spontane reacties op een misleidende prikkel af te remmen.
Experiment Jerger:
Gemiddeld 3, 4, 5, 6 en 10 jaar: prestaties vergeleken in opdrachten waarbij ze 12x na elkaar op toeval ofwel vanuit
linker/rechter luidspreker een kort stemgeluid te horen kregen, dat op toeval mannelijk/vrouwelijk was. 2 knoppen drukken:
m = links, v = rechts.
Moeilijkheid: geen rekening houden met irrelevante aspecten v.d. taak en aandacht volledig op m/v timbre van de stem.
RT evolueert met de leeftijd; naarmate kind ouder wordt, laat het zich steeds minder afleiden.
